Γυναικεία μοιρολόγια και ελληνική λογοτεχνία

Ο θρήνος είναι παγκόσμιος, τα τελετουργικά του πολλαπλά. Ανάμεσα σ’ αυτά, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα είναι το μοιρολόι. Ένα μοιρολόι εκφράζει τον θρήνο, αλλά όχι αναγκαστικά τον θρήνο για τους νεκρούς. Οι Επικίνδυνες Φωνές. Γυναικεία μοιρολόγια και ελληνική λογοτεχνία της Gail Holst-Warhaft επικεντρώνονται στα μοιρολόγια για τους νεκρούς, και καθώς οι δύο πολιτισμοί που ενδιαφέρουν είναι η αρχαία και η σύγχρονη Ελλάδα, εξετάζεται μια ποικιλία σχηματισμών των μοιρολογιών, από τον κομμό της αρχαίας τραγωδίας μέχρι τα λαϊκά μοιρολόγια της Μάνης και της Ηπείρου. Το κοινό στα μοιρολόγια για τους νεκρούς στους περισσότερους «παραδοσιακούς» πολιτισμούς, είναι ότι αποτελούν μέρος περίπλοκων νεκρικών τελετουργικών και συνήθως εκτελούνται από γυναίκες. Ένας τέτοιος διάλογος με τους νεκρούς δίνει μια μεγάλη δύναμη στα χέρια των γυναικών. Αυτή η δύναμη θέτει, δυνητικά, σε κίνδυνο την τάξη των περισσότερο περίπλοκων κοινωνικών ομάδων της πόλης ή της πόλης κράτους, γι’ αυτό και οι Φωνές των γυναικών αυτών θεωρούνται Επικίνδυνες.

Περιεχόμενα

Σημειώματα μεταφραστών Ευχαριστίες - Εισαγωγή - Επικίνδυνες φωνές: γυναικεία μοιρολόγια και ελληνική φιλολογία - Το μοιρολόι ως μια τέχνη γυναικεία - Η απειλή που τίθεται από τα γυναικεία μοιρολόγια - Η μοιρολογίστρα ως μία καλλιτέχνιδα - Το μοιρολόι σαν απάντηση της κοινότητας στον θάνατο - Πρόσφατη έρευνα για τον θάνατο - Επίλογος

Κεφάλαιο 1 - Θάνατος, δάκρυα και ιδέες: το μοιρολόι με διαπολιτισμική προοπτική - Το μοιρολόι στο πλαίσιο των νεκρικών τελετουργικών - Ανθρωπολογία και μελέτη νεκρικών τελετουργικών
- Συγκριτικές μελέτες για το μοιρολόι - Φύλο και μοιρολόι
- Mοιρολόι και τρέλα - Μοιρολόι και συναίσθημα - Μοιρολόι και μνήμη - Μουσικά χαρακτηριστικά στο μοιρολόι - Συμπέρασμα

Κεφάλαιο 2 - Η οδυνηρή τέχνη: γυναικεία νεκρικά μοιρολόγια στην επαρχιακή Ελλάδα - Τραγουδώντας τη μοίρα - Πηγές: μανιάτικα μοιρολόγια - Φύλο και μοιρολόι στη Μάνη και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας - Αφηγηματικά μοιρολόγια της Μέσα Μάνης: αποτύπωση του πόνου - Η αναφορά στα ονόματα - Το μοιρολόι της Κουντουνάρας - Κραυγές που ταρακουνούν τον κόσμο - Αναπνοές, αναστεναγμοί και αναφιλητά - Η δημόσια (κοινή) τέχνη - Το βιβλίο της μοίρας - Η διάταξη του πόνου

Κεφάλαιο 3 - Οι πολιτικές της εκδίκησης στα μοιρολόγια της Μέσα Μάνης: χρέος, τιμή και δηλητηριασμένα αυγά - Μομφή και αναφορά σε ονόματα: το ξεκαθάρισμα λογαριασμών - Φαγητό και μαγειρική - Αρχαιοελληνικά παράλληλα - Η εκδικούμενη αδερφή: η γυναίκα γίνεται άνδρας - Οι γυναίκες ως υποκινητές της εκδίκησης - Σύγκρουση με τις εξουσίες - Μοιρολόγια επαναστατικής πολιτικής - Σύγχρονα μανιάτικα μοιρολόγια - Επίλογος

Κεφάλαιο 4 - Ο θρήνος στον κόσμο των ανδρών: ο Επιτάφιος Λόγος και η απαγόρευση των μοιρολογιών στην Αθήνα του 5ου π.Χ αιώνα - Η τελετουργική φύση του αρχαίου θρήνου - Θάνατος και θρήνος κατά την προ-κλασική περίοδο - Ο γυναικείος θρήνος στον Όμηρο - Η ομηρική άποψη για τον θρήνο - Αλλαγές και περιορισμοί κατά την κλασική περίοδο - Μια αθηναϊκή εφεύρεση: ο Επιτάφιος Λόγος - Ο γυναικείος θρήνος και οι νεκροί του πολέμου - Το να θυμόμαστε τους νεκρούς: ο πεσών στρατιώτης - Η ελεγεία: ένα ανδρικό είδος;

Κεφάλαιο 5 - Από τις Ερινύες στις Ευμενίδες: η τραγωδία και η εξημέρωση του μοιρολογιού - Η σκηνική παρουσίαση των αντιδράσεων - Πολιτική και δράμα - Οι Πέρσες: οριενταλισμός και γυναικεία μοιρολόγια - Επτά επί Θήβας - Ο θρήνος στην Ορέστεια - Οι κίνδυνοι από τον ακραίο θρήνο στον Αγαμέμνονα - Οι Χοηφόροι και η ενορχήστρωση του συναισθήματος - Εγείροντας τους νεκρούς - Ανατολίκες επιρροές και η δημιουργία των τεράτων - Από τα τέρατα στην τρέλα - Ευμενίδες: οι μάγισσες εκτίθενται στο φως - Το τραγουδά που ενώνει - Νέοι δεσμοί: δικαιοσύνη στη δίκη - Ένα καινούριο τραγούδι στη θέση του παλιού - Γυναικεία μοιρολόγια σε μεταγενέστερες τραγωδίες - Αντιγόνη - Το μοιρολόι ως θεραπεία στη Μήδεια - Πολιτική αρετή στις Ικέτιδες - Συμπέρασμα: ο θρήνος ως φάρμακο

Κεφάλαιο 6 - Επιτάφιοι και φωτογραφίες: - Μοιρολόγια στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία - Τα μοιρολόγια στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία - Θάνατος παλικαριού του Παλαμά - Ο Τάφος - Ο Επιτάφιος του Ρίτσου - Γυναίκες ποιήτριες και μοιρολόι - Αγγελάκη-Ρουκ: η αντιστροφή της παράδοσης

Ηπειρώτικο μοιρολόι - Εισαγωγή στα συμπληρωματικά κεφάλαια της ελληνικής έκδοσης - Σ’ αυτόν τον τόπο δεν γνωρίσαμε τίποτα άλλο παρά πόνο… - Τα τραγούδια της Κυρά Βασιλικής - Μια σύντομη ιστορία και τα μοιρολόγια της Γλυκερίας Φίλη - Οργανικά/ορχηστρικά μοιρολόγια - Μετανάστευση και xωρισμός - Ο Χάρος, ο άσπλαχνος - Πωγωνίσια πολυφωνικά μοιρολόγια: - ένα υπερβατικό είδος - Μια σύντομη εισαγωγή στο μουσικό είδος - Το μοίρασμα του πόνου - Η μετανάστευση στα πολυφωνικά μοιρολόγια - Μεσαιωνικό μυθιστόρημα και μοιρολόγια - An Occupation of Loss - Αναβίωση, πλαίσιο, παρουσίαση

Βιβλιογραφία