Θεωρία και Πράξη της Εκκλησιαστικής Μουσικής 8

Συνθέσεις Παπαδικής - Στιχηραρίου, Μαθήματα - Καλοφωνικοί ειρμοί - Κρατήματα

Πρακτικό μέρος VII

Τα Ανάλεκτα Δ΄ (τόμος 8) της σειράς Θεωρία και Πράξη της Εκκλησιαστικής Μουσικής του Γεωργίου Ν. Κωνσταντίνου, με αργές συνθέσεις της Παπαδικής και του Στιχηραρίου, Μαθήματα, Καλοφωνικούς ειρμούς και Κρατήματα, καλύπτουν τόσο την ύλη του Αναλυτικού Προγράμματος των ωδείων και των σχολών βυζαντινής μουσικής που προβλέπεται για τους σπουδαστές του Ε΄ έτους όσο και μέρος των ψαλλομένων για όσους διακονούν στα ιερά αναλόγια.

Από τον Πρόλογο των βιβλίων πληροφορούμαστε ότι τα μουσικά κείμενα καταγράφηκαν με βάση:
– τα αυτόγραφα του Γρηγορίου Πρωτοψάλτου (Βιβλιοθήκη Κων. Ψάχου), το Ταμείον Ανθολογίας του Χουρμουζίου χαρτοφύλακος (1824) και του Γρηγορίου πρωτοψάλτου (1834), το Δοξαστάριον του Ιακώβου Πρωτοψάλτου (χειρόγραφη και έντυπη παράδοση) και την τετράτομη Πανδέκτη (1851-1852),
– όσα αναφέρουν ο Χρύσανθος στα θεωρητικά του συγγράμματα και η Μουσική Πατριαρχική Επιτροπή του 1881-83 στο πόνημά της, και
– αυτά που απορρέουν από την ψαλτική πράξη και αναφέρονται στην ανάδειξη της δομικής λειτουργίας των ήχων (ρυθμική σήμανση, έλξεις, χρήση της οξείας, ισοκρατήματα).

Και στον τόμο αυτόν, με την αναγραφή «ετέρων θέσεων» πάνω από τη βασική γραμμή του κειμένου σε επιλεγμένες συνθέσεις, έγινε προσπάθεια προσέγγισης της ερμηνείας από τους Δασκάλους εξηγητές (χειρόγραφα και έντυπες εκδόσεις) έτσι ώστε να υπάρχει μια καλύτερη εποπτεία –έστω και σε μικρή έκταση– της δυναμικής που κρύβουν οι χαρακτήρες που «συμμετέχουν» στην ανάδειξη των μουσικών φράσεων των συνθέσεων.

Κάποιες συνθέσεις (Τον Δεσπότην και Αρχιερέα, Θεοτόκε Παρθένε, Πέτρου Μπερεκέτη) καταγράφηκαν ολόκληρες όπως εξηγήθηκαν από το Γρηγόριο πρωτοψάλτη και τον Χουρμούζιο χαρτοφύλακα, για να μπορεί ο ενδιαφερόμενος να δει στην ολότητά του τον τρόπο προσέγγισής τους. Η φαινομενική «διαφορετικότητα» των εξηγήσεων αυτών -τόσο στην «καταγραμμένη» ερμηνεία όσο και στην, μερικές φορές, αλληλοσυγκρουόμενη προσέγγισή τους- δίνει τη δυνατότητα στους ενασχολουμένους σοβαρά με την ψαλτική να εμβαθύνουν στον τομέα της εξήγησης και να κατανοήσουν ότι παρά τη διαφορετική φιλοσοφία προσέγγισης, οι συνθέσεις παραμένουν οι ίδιες.