Σχεδίασμα Ιστορίας

(...) Η εκκλησιαστική μουσική μετά την Άλωση αποτελεί έναν από τους πιο δραστήριους τομείς έκφρασης του Νεότερου Ελληνισμού, και το «Σχεδίασμα» που παρουσιάζεται εδώ την πρώτη ιστορική και αξιολογική αποτύπωση της διαδρομής της στην ίδια αυτή περίοδο (1453-1820). Παράλληλα, όσα εκτίθενται, καλύπτουν δραστικά και άλλους τομείς του νεοελληνικού ιστορικού γίγνεσθαι: την προσωπογραφία, την παλαιογραφία, την ιστορία της τέχνης και της παιδείας γενικότερα. Από την άποψη αυτή επιτυγχάνεται καλύτερα η βαθύτερη γνώση μιας τόσο σημαντικής εποχής και ολοκληρώνεται περισσότερο αποτελεσματικά ό,τι σημειολογείται σήμερα ως εθνική πολιτισμική αυτογνωσία.
(Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Πρόκειται για Κεφάλαιο (το σπουδαιότερο) του βιβλίου «Χειρόγραφα Εκκλησιαστικής Μουσικής 1453-1820», έκδοση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (Αθήνα 1980). Το Κεφάλαιο αυτό γράφτηκε, και σχεδιάστηκε, με την προοπτική να αποσπασθεί από τη μεγάλη επιστημονική έκδοση και να αποτελέσει, ήδη από τότε, ένα αυτόνομο χρηστικό εγχειρίδιο. Το κείμενο αναδημοσιεύεται αυτούσιο, χωρίς φραστικές ή άλλες αναθεωρήσεις, με μικρές μόνο βιβλιογραφικές συμπληρώσεις, όπου κρίθηκε αναγκαίο. Η σύνταξή του στηρίζεται εξολοκλήρου στις πηγές, συγκεκριμένα στη μελέτη 5.000 περίπου μουσικών χειρογράφων (4.500 και πλέον σε επιτόπια αυτοψία) διάσπαρτων σ’ όλο τον κόσμο.
Το κύριο σώμα καταγράφει, συμπυκνωμένα και διαγραμματικά, την πολύτροπη μουσική δραστηριότητα, τις περιόδους της τυχόν κάμψης ή ακμής, τις αναγκαίες χρονοθετήσεις, τους συνθέτες, τα μέλη, τα μουσικά βιβλία, τη νεωτερική εκάστοτε ροπή και, αναλυτικά, την πλουσιότατη χειρόγραφη παραγωγή, με ορατή την ιστορική καμπύλη από την Άλωση ως την Επανάσταση. Απεναντίας, οι επιμέρους ειδικοί σχολιασμοί και οι πληροφορίες των πηγών διοχετεύονται στις σημειώσεις, οι οποίες, στην περίπτωση αυτή, δεν λειτουργούν μόνο ως η αναγκαία τεκμηρίωση, αλλά αποτελούν, ταυτόχρονα, συμπυκνωμένους πληροφοριακούς πυρήνες για την περαιτέρω έρευνα και ανάπτυξη. Τέλος, τα φωτογραφικά δείγματα πρέπει να θεωρηθεί ότι λειτουργούν επίσης ως ένας παράλληλος εικονογραφικός σχολιασμός, ενώ το λεξιλόγιο των μουσικών όρων ως απαραίτητο κλειδί για την απρόσκοπτη κατανόηση του ειδικού αυτού κλειστού αντικειμένου.

Περιεχόμενα:
Πρόλογος
Βιβλιογραφία - συντομογραφίες
Η εκκλησιαστική μουσική μετά την άλωση
- Η επιβίωση της παράδοσης (1453-1580)
- Η προπαρασκευή για την ανανέωση (1580-1650)
- Η πρώτη μεγάλη ακμή (1650-1720)
- Στασιμότητα και ανάκαμψη. Η νέα προετοιμασία (1720-1770)
Σημειώσεις - σχολιασμοί
Λεξιλόγιο μουσικών και άλλων ορών
Μουσικές συλλογές
Πίνακας φωτογραφικών δειγμάτων
Γενικό ευρετήριο