Μουσική είναι η τέχνη των ήχων με ωρισμένους φυσικούς και αισθητικούς νόμους.

Η μουσική ερμηνεύει με το ρυθμό και τις μελωδικές διαδοχές τα ψυχικά αισθήματα και τις πράξεις που εκφράζονται μ' ένα ποιητικό κείμενο. Ενεργεί ακουστικά. Προκαλεί στη ψυχή του ακροατή το αίσθημα και τις ιδέες που είναι κατάλληλες για να διευκολύνουν την τελεία κατανόησι του ποιητικού κειμένου, κάνει εντονώτερη την απόλαυσι της ποιήσεως και επιδρά συναισθηματικά. Ευχάριστες ψυχικές καταστάσεις εκφράζονται με τόνους και ρυθμούς χαρούμενους, σκιρτητικούς. Δυσάρεστα συναισθήματα αποδίδονται με ρυθμούς και μελωδικές πλοκές συσταλτικές. Έννοιες ψυχικής συστολής και ταπεινώσεως ερμηνεύονται με φωνές και ρυθμούς ησυχαστικούς. Όταν ο άνθρωπος νοιώθη την ανάγκη να πλησίαση πιο πολύ τον Πλάστη του, να επικοινωνήση μαζί Του για να Τον ευχαριστήση για τ' αγαθά που Εκείνος τού χαρίζει, να τον παρακάλεση για να τον βοηθήση ν' ανταπεξέλθη στις δυσκολίες της ζωής του, να ζητήση την προστασία Του στους κινδύνους που τον περιζώνουν, όταν θέλη να προσευχηθή, με τον καλύτερο τρόπο που μπορεί, κάνει ανάλογη μουσική την προσευχή του, ψάλλει ύμνους.

Η μουσική είναι γλώσσα πανανθρώπινη και θείο δώρο. Μετέχουμε σ' αυτήν όλοι εξ αδιδάκτου. Κάθε λαός, σε κάθε εποχή, ανάλογα με το βαθμό του πολιτισμού και, γενικά, τις συνθήκες διαβιώσεώς του (κλιματολογικές συνθήκες, δουλεία, επίδρασις ξένων πολιτισμών, ελευθερία κλπ) δημιούργησε και διαμόρφωσε τη μουσική του με μια ξέχωρη δική του χαρακτηριστική σφραγίδα.

Η ελληνική μουσική, που άρχισε να καλλιεργήται από τα πρώτα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μετά την επικράτησι της Χριστιανικής Θρησκείας, ονομάζεται Βυζαντινή μουσική. Η Βυζαντινή μουσική, με βάσι την αρχαία ελληνική μουσική, αναπτύχθηκε ιδιαίτερα από τότε που, οι εμπνευσμένοι ποιητές της Ορθοδόξου Χριστιανικής Εκκλησίας, την συνύφαναν με τ' αριστουργηματικά προϊόντα της θρησκευτικής ποιήσεως. Γι' αυτό η μουσική αυτή ονομάζεται Βυζαντινή Εκκλησιαστική μουσική.

Περιεχόμενα

• ΠΡΟΛΟΓΟΣ
• ΜΕΡΟΣ Α΄. ΜΟΥΣΙΚΗ - ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
• Τα θεμελιώδη συστατικά της μουσικής
• Ο φθόγγος (οι φθόγγοι, μουσική έκτασις, έκτασις φωνής, έκτασις μουσικού οργάνου, ανιούσα και κατιούσα διαδοχή, αντιφωνία, κλίμαξ-οκταφωνία-διαπασών, βάσις (τονική), κορυφή κλίμακος, συνεχής και υπερβατή ανάβασις και κατάβασις, ταυτοφωνία)
• Έκτασις της εκκλ. μουσικής (Μέση, Οξεία, Βαρεία, Δις διαπασών, Υπάτη, Μέση, Νήτη)
• Ο χρόνος (ορισμός, θέσις-άρσις)
• Η έκφρασις ή ποιότης
• Τα σημεία της μουσικής γραφής (παρασημαντική)
• Οι μαρτυρίες (μαρτυρίες των φθόγγων Υπάτης, Μέσης, Νήτης, μαρτυρικά σημεία)
• Τα φθογγόσημα ή χαρακτήρες ποσότητος (φθογγόσημα αναβάσεως, καταβάσεως, ταυτοφωνίας)
• Ποσοτική αξία των φθογγοσήμων
• Τα σύνθετα φθογγόσημα και η ποσοτική τους αξία (σύνθεσις παραθετική, ενεργητική, παραπληρωματική)
• Πίναξ συνθέτων φθογγοσήμων
• Τα σημεία του χρόνου ή έγχρονες υποστάσεις
• Αξία των σημείων του χρόνου (Κλάσμα, Απλή, Διπλή, Τριπλή, Γοργόν, Γοργά παρεστιγμένα, ημίγοργον, τριημίγοργον. Συνεχές Ελαφρόν. Δίγοργον, Δίγοργα παρεστιγμένα, Τρίγοργον, Τρίγοργα παρεστιγμένα, Αργόν, Δίαργον, Τρίαργον
• Παύσεις, Παύσις θέσεως και άρσεως, χρόνοι κενοί, Σταυρός, αναπνοή, Κορώνα, Υφέν). Παρατηρήσεις για τα σημεία του χρόνου
• Τα σημεία της εκφράσεως ή ποιότητος ή άχρονες υποστάσεις
• Αξία των σημείων εκφράσεως (Βαρεία, Ψηφιστόν, Ομαλόν, Αντικένωμα, Έτερον ή Σύνδεσμος, Ενδόφωνον). Παρατηρήσεις για την έκφρασι (ανάλυσις Ολίγου, Πεταστής, Βαρείας, Ψηφιστού, Ετέρου)
• Ο ρυθμός
• Ορισμός (διαστολή, μέτρον, μέτρο δίσημο-τρίσημο-τετράσημο, ρυθμός δίσημος-τρίσημος-τετράσημος, απλά και σύνθετα μέτρα, απλοί και σύνθετοι ρυθμοί, ρυθμός σύνθετος κατά συζυγίαν-κατά περίοδον, πολυσύνθετοι ρυθμοί, ισχυρόν και ασθενές μέρος μέτρου, μετρικός τονισμός, λείμμα ρυθμού, ελλιπές μέτρο, ρυθμοί θετικοί και αρνητικοί)
• Μέτρο δίσημο-ρυθμός δίσημος
• Μέτρο τρίσημο-ρυθμός τρίσημος
• Μέτρο τετράσημο-ρυθμός τετράσημος
• Ο ρυθμός των Εκκλησιαστικών μελωδιών (Τονικός ρυθμός). Παρατηρήσεις για το ρυθμό (πρώτος χρόνος-σημείον ή βραχεία, μακρός χρόνος, χρόνοι σύνθετοι, πους, ισχυρά και ασθενή μέρη ποδός, θέσις ή κάτω χρόνος, άρσις ή άνω χρόνος, πλήρες μέτρο, διποδίαι, τριποδίαι, τετραποδίαι, πόδες τρίσημοι ή Ιαμβικοί, τετράσημοι ή δακτυλικοί, πεντάσημοι ή παιωνικοί, εξάσημοι ή ιωνικοί, επτάσημοι ή επίτριτοι σύνθετοι, οκτάσημοι σύνθετοι, γένος ίσον-διπλάσιον-ημιόλιον-ακανόνιστον, ήθος ρυθμού διασταλτικόν, συσταλτικόν, ησυχαστικόν, ρυθμός τροχαλός ή τροχερός
• Χρονική αγωγή (βραδεία, μέση, μετρία, ταχεία, ταχύτατη ή χύμα)
• Μετρονόμος του Malzel ή χρονόμετρον. Παρατηρήσεις
• Διατονικές κλίμακες [...]
• Αλλοιώσεις (δίεσις - ύφεσις)
• Συμφωνίες
• Γραφή και ανάγνωσις της μουσικής
• ΜΕΡΟΣ Β'. ΜΕΛΩΔΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
• Η φωνή
• Ρυθμικές και μελωδικές ασκήσεις συνεχούς αναβάσεως και καταβάσεως στη διατονική κλίμακα του Νη
• Ρυθμικές και μελωδικές ασκήσεις διατονικών διαστημάτων
• Αλλοιώσεις της διατονικής κλίμακος
• ΜΕΡΟΣ Γ'.
• Τα συστήματα
• Τα γένη
• Οι χρόες
• Μελωδική έλξις - ήθος της μελωδίας
• ΜΕΡΟΣ Δ'. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ - ΓΕΝΩΝ - ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ - ΧΡΟΩΝ
• Ασκήσεις διατονικών συστημάτων
• ΜΕΡΟΣ Ε'.
• Τα είδη της μελωδίας
• Οι οκτώ ήχοι
• ΜΕΡΟΣ ΣΤ'. Ίσον - Ισοκρατήματα
• ΜΕΡΟΣ Ζ'. ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
• Ορθογραφία του φθογγοσήμου της ταυτοφωνίας
• Ορθογραφία των φθογγοσήμων αναβάσεως
• Ορθογραφία των φθογγοσήμων καταβάσεως
• ΜΕΡΟΣ Η'. Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική - Ονοματοθεσία των φθόγγων - Τα σημεία της μουσικής γραφής (παρακαταλογή, εκφωνητικό σύστημα, αγκιστροειδής γραφή, θέσεις, δειναί θέσεις, χειρονομία, ανάλυσις της μουσικής στενογραφίας) - Αξία των σημείων του χρόνου (Παρεστιγμένα, Γοργά Δίγοργα, Τρίγοργα, παύσις άρσεως) - Αξία των σημείων εκφράσεως - Ο τονικός ρυθμός - Ηχητικά κύματα, συχνότης, μήκη χορδής, τμήματα - Τόνοι, μουσικά διαστήματα - Τετράχορδα, πεντάχορδα - Συστήματα - Γένη της μουσικής. Οι κλίμακες των τριών γενών - Οι χρόες - Τα επείσακτα μέλη
• ΠΗΓΕΣ - ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ