Πάνε 25 χρόνια από τότε που για πρώτη φορά έδωσαν εξετάσεις μαθητές για να εισαχθούν σε τμήμα μουσικών σπουδών ελληνικού Πανεπιστημίου. Τα λεγόμενα ειδικά μαθήματα ήταν τότε η «αρμονία» και η «υπαγόρευση μουσικού κειμένου» (dictée). Από τότε πολλά έχουν αλλάξει: δημιουργήθηκαν καινούρια Α.Ε.Ι. με αντικείμενο σπουδής γύρω από τη μουσική στην Κέρκυρα, στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη και πολλαπλασιάστηκαν οι νέοι και οι νέες που ενδιαφέρονται να σπουδάσουν μουσική. Επίσης, από το 2003 αντί του μαθήματος της «υπαγόρευσης μουσικού κειμένου» οι μαθητές εξετάζονται πλέον στον «έλεγχο μουσικών ακουστικών ικανοτήτων».
Ο ρόλος αυτής της εργασίας είναι να συμβάλλει στην προετοιμασία εκείνων που θέλουν να εισαχθούν στα τμήματα μουσικών σπουδών των ελληνικών Πανεπιστημίων. Διευκρινίζουμε ότι δεν πρόκειται για ένα εγχειρίδιο αρμονίας ή θεωρίας της μουσικής. Φιλοδοξούμε, ωστόσο, το βιβλίο αυτό να βοηθήσει ώστε οι πιθανότητες επιτυχίας των υποψηφίων να αυξηθούν δραστικά. Και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο εάν έχουν ήδη γερά θεμέλια μουσικής εκπαίδευσης από τα μουσικά γυμνάσια/λύκεια ή/και τις μουσικές σχολές/ωδεία όπου φοίτησαν. Παρόλα αυτά, σημαντικό ρόλο στην εμπέδωση μερικών βασικών κανόνων της μουσικής μπορούν να παίξουν τα διευκρινιστικά σχόλια, οι υποσημειώσεις και οι οδηγίες που συνοδεύουν κάθε θέμα αρμονίας και κάθε τεστ. Η εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο ασχολούμαστε με την αρμονία. Εδώ μπορείτε να βρείτε όλα τα θέματα αρμονίας των εξετάσεων από το 1986 έως το 2010. Τα παραθέτουμε αρχικώς άλυτα ώστε να είναι δυνατή η αντιγραφή τους σε ξεχωριστό πεντάγραμμο για λύση. Έπειτα, τα θέματα παρατίθενται λυμένα. Ασφαλώς πρόκειται για μια από τις «σωστές» λύσεις, εφόσον είναι γνωστό πως υπάρχουν παραπάνω από μια σωστές εναρμονίσεις. Κάθε λύση θέματος συνοδεύεται από παρατηρήσεις και σχόλια. Το πρώτο μέρος κλείνει με συμπεράσματα αντιμετώπισης των προβλημάτων στην εξέταση της αρμονίας.
Στο δεύτερο μέρος ασχολούμαστε με το τεστ των μουσικών ακουστικών ικανοτήτων. Εδώ θα βρείτε όλα τα τεστ μουσικών ακουστικών ικανοτήτων από το 2003 έως το 2010. Με δεδομένο ότι καθιερώθηκε ως ένα από τα ειδικά μαθήματα εξέτασης σχετικά πρόσφατα και άρα δεν υπάρχει αρκετή εμπειρία, όπως συμβαίνει με το μάθημα της αρμονίας, εκτιμήσαμε ότι η δημιουργία υποθετικών τεστ θα συνέβαλε στην άρτια προετοιμασία των υποψηφίων. Έτσι, μετά τα 8 αυτά τεστ, παραθέσαμε 10 δικά μας φτιαγμένα με βάση τις προϋποθέσεις που έθεσε το Υπουργείο Παιδείας, στα οποία ακολουθήσαμε έναν προοδευτικό βαθμό αύξησης δυσκολίας. Τα τεστ αυτά, όπως τα θέματα της αρμονίας, εμφανίζονται με δύο μορφές: με αυτή που θα έρθει στα χέρια των μαθητών για λύση και με κείνη των ίδιων των λύσεων, που ταυτοχρόνως αποτελούν το υλικό εκτέλεσης του καθηγητή.
Ακολουθούν τα συμπεράσματα αντιμετώπισης των προβλημάτων στην εξέταση του τεστ ακουστικών. Υποσχόμαστε στους αναγνώστες μας πως σε κάθε επόμενη έκδοση θα ανανεώνουμε την εργασία με τα νέα θέματα αρμονίας και ακουστικών της περιόδου που πέρασε.
Για να συνειδητοποιήσει ο μελετητής πώς ακριβώς λειτουργούν τα τεστ ακουστικών και τι «μυστικά» ανακύπτουν στην προσπάθεια αναγνώρισης των διαφόρων διαστημάτων, συγχορδιών κλπ., το βιβλίο αυτό συνοδεύεται από δύο ψηφιακούς δίσκους ακτίνας (cdΆs). Το πρώτο cd περιέχει τις εκτελέσεις των 10 πρότυπων τεστ. Σημειώνουμε τη διπλή δυνατότητα χρήσης του: μπορεί ο καθηγητής να «παίξει» στους μαθητές το cd μέσα στην τάξη ή οι μαθητές μόνοι τους να λύσουν το τεστ, ακούγοντας το cd σπίτι τους. Επίσης, ο καθηγητής, μπορεί να χρησιμοποιήσει το ίδιο τεστ δύο και τρεις φορές επιλέγοντας κάθε φορά διαφορετικές απαντήσεις. Έτσι, θα έχει στη διάθεσή του 10 τεστ που με τις επαναλήψεις μπορούν να του δώσουν υλικό για 20 ή 30 μαθήματα. Το δεύτερο cd περιέχει την πραγματική εκτέλεση του τεστ μουσικών ακουστικών ικανοτήτων του 2005 και πιστεύουμε ότι μπορεί να συμβάλλει δραστικά στην εξοικείωση των υποψηφίων σε συνθήκες εξετάσεων.
Ανάμεσα στους χρήσιμους πίνακες της εργασίας είναι κι εκείνος των βάσεων εισαγωγής στα τέσσερα Α.Ε.Ι. μουσικής της χώρας από το 2000 ως το 2010.
Με την επιμέλεια των μουσικών παραδειγμάτων και κειμένων ασχολήθηκαν διαδοχικά: η Μέλπω Μπονάτου, η Ειρήνη Τηνιακού και ο Δημήτριος Ντούλιας. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους Κώστα Παπαγρηγορίου και Χάρη Νάκα για την εμπιστοσύνη που μου έδειξαν.
Δεκέμβριος 2010
Μιχάλης Κεφάλας