Έξι μελετήματα

Το ρεμπέτικο, μέσα από τα "ανάγλυφα μιας τέχνης ταπεινής" που μας άφησε, αναγνωρίζεται πλέον ως υπολογίσιμο αισθητικό νεοελληνικό επίτευγμα, όπως μάλιστα αυτό επισφραγίστηκε με τη συμπερίληψή του στον Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO (2017).

Την τελευταία εικοσαετία η σχετική έρευνα έχει προσλάβει μεγάλη έκταση, μέσα από άρθρα, μελετήματα, βιβλία και ακαδημαϊκές εργασίες που αποβλέπουν στην εντελέστερη δυνατή προαγωγή της γνώσης μας για το είδος. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και τα κείμενα που συγκεντρώνονται στον παρόντα τόμο και τα οποία επιχειρούν να φωτίσουν ποικίλες όψεις του ρεμπέτικου.

Εδώ παρουσιάζονται για πρώτη φορά ποιητικά κείμενα εκπροσώπων του γραμματισμού που υιοθέτησαν λαϊκό ύφος και θεματικές. Στο πλαίσιο αυτό εντοπίστηκε η πρωιμότερη μέχρι στιγμής αναφορά του όρου "ρεμπέτικο" σε έντυπο, χρονολογούμενη το 1912.

Στη συνέχεια αναπτύσσεται και αποτιμάται η σημασιολογική και ετυμολογική προβληματική των όρων "ρεμπέτης" και "ρεμπέτικο", ενώ σε άλλο κείμενο διερευνώνται -μέσω των αστυνομικών διατάξεων- οι κατασταλτικές πρακτικές των φορέων της έννομης τάξης έναντι του αστικολαϊκού τραγουδιού.

Στο επόμενο κείμενο αναλύεται και αξιολογείται, για πρώτη φορά, η πολεμική διάθεση με την οποία τα μουσικά σωματεία της χώρας αντιμετώπισαν μεταπολεμικά το ρεμπέτικο. Ο παρών τόμος ολοκληρώνεται, αφενός με νέα τεκμήρια σχετικά με το θεωρούμενο ως πρώτο ελληνικό εργοστάσιο δίσκων, και αφετέρου με πραγματολογική διερεύνηση δύο εξιστορήσεων του Μάρκου Βαμβακάρη μέσα από την Αυτοβιογραφία του.

Περιεχόμενα

• Πρόλογος
• Τα "βλάμικα" και "ρεμπέτικα" τραγούδια της λογιοσύνης
• Όψεις της λεξικογραφικής αναπαράστασης του ρεμπέτη και του ρεμπέτικου
• Οι αστυνομικές διώξεις του νεοελληνικού αστικολαϊκού τραγουδιού
• Το χρονικό της πολεμικής των μουσικών σωματείων κατά του ρεμπέτικου τραγουδιού
• "Ελληνική Φωνογραφία": νεότερα για το πρώτο ελληνικό εργοστάσιο δίσκων γραμμοφώνου
• Αυτοβιογραφία Μάρκου Βαμβακάρη: αναψηλάφηση δύο εξιστορήσεων
• Αντί υστερόγραφου Επιλόγου