Σαν άρχισα τα “Σχόλια” στο Τρίτο το ’78, δεν είχα αποσαφηνίσει μέσα μου ούτε το ύφος της γραφής τους, ούτε καλά-καλά τους στόχους μου. Γνώριζα βέβαια πως θα’ πρεπε να ξεκινήσω απ’ την πραγματικότητα του τόπου μας, αλλά όχι με τον τρόπο της “βραδυνής” και “μεσημβρινής” παραδημοσιογραφίας – τρόπος και είδος γραφής που απεχθάνομαι από νέος και περιφρονώ.
Σχόλιο με σχόλιο λοιπόν σχημάτιζα τον τρόπο, τη γραφή και το επίπεδο μέσα απ’ το οποίο έβλεπα τον νεοελλαδικό κόσμο μας και επικοινωνούσα ολοένα με ένα πλατύτερο κοινό ή καλλίτερα με ένα μεγαλύτερο κοινό, γιατί ποτέ είναι αλήθεια δεν υπήρξα κατάλληλος για το πλατύ κοινό. Φυσικά επικοινωνούσα με όλους, εκτός από τους παραδημοσιογράφους και τον αρμόδιο υφυπουργό – ανίκανους, για μια οποιαδήποτε επικοινωνία. Αυτοί όμως ενοχλήθηκαν πολύ σαν συνειδητοποίησαν το γεγονός ότι επιτυγχάνετο επικοινωνία χωρίς τη συμμετοχή τους, χωρίς τα δημοσιογραφικά ή τα πολιτικά οφέλη, έτσι κι η αντίδρασή τους ήταν άμεση – ενορχηστρωμένη λασπολογία, “αγανακτισμένοι ακροατές”, μηνύσεις και ένας υφυπουργός πιεζόμενος από την Κοινή, κοινότατη Γνώμη. Το Τρίτο σταμάτησε τη λειτουργία του, σταμάτησαν και τα “Σχόλια”. Για μιαν ακόμη φορά η ποιητική συνείδηση και η έκφρασή της καταδιώχθηκε και εξαναγκάστηκε στη σιωπή. Η έκδοση λοιπόν αυτών των “Σχολίων” ήταν επιβεβλημένη για να μην ξεχνάμε την αθλιότητα και τις οδυνηρές αλήθειες του καιρού μας και του τόπου μας. (Αθήνα, 27 Νοεμβρίου 1980, Μάνος Χατζιδάκις)

Η διαχρονική συλλογή των ιστορικών «σχολίων» του Μάνου Χατζιδάκι, που μεταδόθηκαν από το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας την περίοδο που διετέλεσε διευθυντής του, από τον Μάιο του 1978 μέχρι τον Απρίλιο του 1980.
Με σπάνια κριτική διαύγεια και ευαισθησία, και με αφορμή την επικαιρότητα της εποχής, ο συνθέτης ανατέμνει χειρουργικά το πολύπλοκο φαινόμενο τού «Νεοελληνισμού» τολμώντας να κατονομάσει δημόσια τις βαθιές του παθογένειες.
Τα μοναδικά αυτά ντοκουμέντα αποκρυσταλλώνουν με τον πιο καίριο και καλαίσθητο τρόπο την πολιτική συγκρότηση, την ιδιοφυή σκέψη και κυρίως την αδιαπραγμάτευτη δημοκρατικότητα του σπουδαίου δημιουργού και πολίτη.

Ένα πολύτιμο, ποιητικό μανιφέστο του πολιτεύεσθαι μα και τού υπάρχειν.

Περιεχόμενα
Πρόλογος
Α. Η γένεση
- Η καινούργια μορφή ενός προγράμματος και οι ελέφαντες
- Ο αστερισμός της Παρθένου στη νεοελληνική ευαισθησία
- Το λαϊκό, το μάγκικο και το παλιό ρεμπέτικο
- Περί πολιτισμού και καλλιστείων στη μουσική μας παιδεία
- Οι ανθυγιεινές επιπτώσεις της κλασικής μουσικής. Σπουδή σ' ένα αναγεννησιακό λάθος
- Ο ρόλος της ενδυμασίας στη σοβαρή μουσική
- Ωδεία και καφωδεία
Β. Το σώμα, το παρόν ελληνικό
- Η προσευχή της Ερωφίλης και τ' απροσδόκητα
- Το πρόσωπο του τέρατος κι ο φόβος μήπως το συνηθίσουμε
- Νυχτερινό Αθηνών
- Αγώνες Λύρας και η άνοδος των Ανωγείων
- Εν Ηρακλείω εγένετο
- Το μινωικό πλέγμα ή... το πλέγμα του Μίνωος
- Πράξεις πολίτου και αντιδράσεις κωνώπων
- Τα νερά που λιμνάζουν δεν είναι αναγκαστικά... γραφικές λίμνες. Μπορεί να 'ναι κι εστίες μικροβίων
- Απεργίες, στάσεις και ανατάσεις
- Η ωδειακή παιδεία και οι θλιβερές επιπτώσεις της επί της φυσιογνωμίας των νεαρών μαθητών και της σωματικής αυτών διαπλάσεως
- Η γέννηση του Χριστού και οι αμαρτίες των νεαρών μαθητών όταν παραβιάζουν τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας
- Προφητείες για μια ονειρική πραγματικότητα και η πανελλήνια αλήθεια των συλλόγων
- Περίανδρος κατά Λυσάνδρου. Παράλληλες συμπτώσεις και αντιθέσεις. Μια μαθηματική αισθητική
- Πώς οι λιποθυμίες των άστρων δεν είναι δυνατόν να προκαλέσουν κυβερνητικούς ανασχηματισμούς
- Οι πρόγονοι και η ύποπτη συμπεριφορά τους όταν τους επικαλούμεθα συχνά
- Το Ορνιθοκομείο σαν σχολή ευαισθησίας και ολίγα περί μνήμης
- Η Παρθένος, ο Έζρα Πάουντ και οι χαρταετοί
Γ. Με οπτική φωνία τον χρ΄όνο
- Ο Λαχειοπώλης τ' Ουρανού
- Ολίγα τινά περί παραδόσεως εθνικής, λαϊκής και μη
- Τα κόκκινα παπούτσια και η τεχνική των σκοτεινών διαδρόμων
- Οι νεολαίοι του σήμερα και το αυγό
- Οι πολιτικές παρατάξεις μες στα συμπλέγματα των αστρικών σωμάτων
- Όταν ελευθερωθούμε από τη δυναστεία των τεχνών και από τη δυστυχία των καλλιτεχνών
- Η δημογεροντία του μέλλοντος
- Το πέλμα του Αντήνορος εις το γραφείον του Εισαγγελέως
- Ο Μελαχρινός Έρως, το εκκρεμές και η Μάτση των Ονείρων
- Η σιωπηλή γιορτή του Ιησού και η λιτανεία των δακρυσμένων και των απερχομένων
- Εκμαγείο μέλλοντος χρόνου
Δ. Και η κατάληξη, το τέλος, το πραγματικό
- Σχόλια για όσα έγιναν, για όσα γίνονται, για όσα μέλλει να γενούν, και η νοστλαγία των χοίρων με την τελική τους επιστροφή