Το πλαίσιο και ο σχεδιασμός διδασκαλίας για την Προσχολική και την Πρωτοσχολική Αγωγή

Το βιβλίο Εφαρμοσμένη Μουσική Παιδαγωγική προσφέρει χώρο συζήτησης και αποδόμησης της μουσικής διδασκαλίας στο πλαίσιο που πολλοί παιδαγωγοί, που δραστηριοποιούνται στο χώρο της προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας, έχουν την εξαιρετική ευκαιρία να επηρεάσουν ουσιαστικά τα μουσικά ταξίδια των μικρών μαθητών/τριών, προσφέροντας τη Μουσική ως ένα «δώρο», κατά τη διάρκεια της παιδευτικής διαδικασίας εντός σχολικού περιβάλλοντος.

Το βιβλίο είναι πρακτικά προσανατολισμένο, ώστε να σας βοηθήσει να αναπτύξετε το δικό σας πλαίσιο διδασκαλίας, μέσα από μία ευρεία γκάμα προτάσεων, ώστε να είστε σε θέση να αναμορφώσετε και να διαμορφώσετε μουσικές και διαθεματικές ιδέες, παιχνίδια, μουσικά παράγωγα, σχέδια μαθημάτων, μεθοδολογίες. Επιπλέον οι προσφερόμενες για χρήση δραστηριότητες, καθιστούν εύκολη την εισαγωγή πολλών διαφορετικών μουσικών συστημάτων στην τάξη σας. Προσφέρεται, με αυτόν τον τρόπο, ο πλήρης σχεδιασμός μουσικής διδασκαλίας για νήπια αλλά και για παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού σχολείου, αξιοποιώντας πλούσιο υλικό, σχέδια εργασίας και προτάσεις που θα διευρύνουν τις προοπτικές των μαθητών/τριών σας στη Μουσική Αγωγή.

Περιεχόμενα

Εν αρχή είναι η Μουσική Εκπαίδευση
1 Το Πλαίσιο για τη Μουσική Παιδαγωγική: Θεωρητική Θεμελίωση και Επιστημονικό Πεδίο
1.1 Διαμορφώνοντας μουσική κουλτούρα υπό το πρίσμα της Πραξιακής Φιλοσοφίας για τη Μουσική Εκπαίδευση
1.1.1 Η φύση της Μουσικής και της Μουσικής Πράξης σύμφωνα με τον David Elliott
1.1.2 Η φύση της μουσικής κατανόησης - αντίληψης
1.1.3 Παράμετροι διαμόρφωσης της σκέψης του σύγχρονου παιδαγωγού
1.1.4 Η φιλοσοφική σκέψη με «όρους» για τη Μουσική Εκπαίδευση
1.2 Μουσική Δημιουργικότητα και Πράξη στην Εκπαίδευση
1.2.1 H διαμόρφωση της φιλοσοφικής σκέψης και θέσης του David Elliott για τη Μουσική Δημιουργικότητα
1.2.2 Ο κοινωνικός προσδιορισμός της Δημιουργικότητας στη Μουσική Εκπαίδευση
1.2.3 Δημιουργική Σκέψη και Αισθητική Πρόσληψη
1.3 Η Μουσική ως Αισθητική Εκπαίδευση
1.4 Σκιαγραφώντας το πεδίο της Μουσικής Παιδαγωγικής
1.5 Παιδαγωγικές αρχές στην προσχολική και πρωτοσχολική Μουσική Αγωγή
1.6 Η μουσική ανάπτυξη βρεφών, νηπίων και παιδιών της πρώτης σχολικής ηλικίας
1.6.1 Γνωσιακή-αναπτυξιακή προσέγγιση του Jean Piaget για τη μουσική ανάπτυξη
1.6.2 Η συμβολή του Jerome Bruner στην ανακαλυπτική μάθηση
1.6.3 Η θεωρία του Gardner για την καλλιτεχνική ανάπτυξη
1.6.4 Το σπειροειδές μοντέλο Μουσικής Ανάπτυξης των Swanwick και Tillman
1.6.5 Η συμβολή της Θεωρίας της Μουσικής Μάθησης του Edwin Gordon στη διδακτική της προσχολικής μουσικής αγωγής
1.7 Επαγγελματική ανάπτυξη εκπαιδευτικών: Ο επαναπροσδιορισμός θεωριών μάθησης για τη διαμόρφωση
Διδακτικής με πραξιακό προσανατολισμό για e περιβάλλοντα
1.7.1 Πραγματισμός και Θεωρία της Κριτικής Σκέψης
1.7.2 Συμπεριφορισμός
1.7.3 Εποικοδομισμός. Κοινωνικές και Πολιτισμικές αποχρώσεις
1.7.4 Η κοινωνική θεωρία του Bandura
1.7.5 Η Θεωρία της Κριτικής Χειραφετικής Παιδαγωγικής και η της Χειραφετικής Εκπαίδευσης ως «πρακτική»
1.7.6 Θεωρία των Γνωσιακών Ενδιαφερόντων
1.7.7 Η Θεωρία της Δραστηριότητας
1.7.8 Η θεωρία της Εγκαθιδρυμένης Μάθησης
1.7.9 Θεωρία της Επικοινωνίας και της Κριτικής Επικοινωνιακής Διδακτικής
1.7.10 Η Θεωρία του Κατανεμημένου Γιγνώσκειν
1.7.11 Η Διδασκαλία της Δράσης και τα Ενεργά Υποκείμενα
1.7.12 Η Προσωπική Θεωρία ως πλαίσιο ανάλυσης και πρακτικής
1.7.13 Το Ενδιαφέρον για την Πράξη ως «αλλαγή»

2 Η Σχολειοποίηση της Μουσικής Εκπαίδευσης
Εισαγωγή
2.1 Εκπαίδευση vs Σχολική Εκπαίδευση
2.2 Οι Λειτουργίες και οι Αρχές της Σχολειοποίησης για τη Μουσική Εκπαίδευση
2.3 Το Πρόγραμμα Σπουδών «για» και «ως» Πράξη
2.4 Ζητήματα περιεχομένου Προγραμμάτων Σπουδών για την Προσχολική Μουσική Εκπαίδευση
2.4.1 Γιατί το «αναλυτικό πρόγραμμα» και ο σχεδιασμός του θεωρείται επιτακτικός
2.4.2 Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα για τη Μουσική Αγωγή ειδωμένο μέσα από τη χωροχρονικότητα των αναλυτικών προγραμμάτων
2.5 Αναλυτικά Προγράμματα για το Νηπιαγωγείο: Η θέση της Μουσικής στην Προσχολική Εκπαίδευση
2.5.1 Η φιλοσοφία και το σκεπτικό των Προγραμμάτων Σπουδών για τη Μουσική στην Προσχολική και Πρωτοσχολική Εκπαίδευση
2.5.2 Η Μουσική στη Προσχολική και Πρωτοσχολική Εκπαίδευση
2.5.3 Διαθεματική προσέγγιση γνωστικών αντικειμένων του Νηπιαγωγείου με τη Μουσική
2.5.4 Η Μουσική στο Ολοήμερο Νηπιαγωγείο
2.5.5 Η αξιοποίηση της Μουσικής στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του 2011 για το Νηπιαγωγείο
2.5.6 Η θέση της Μουσικής στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του 2014 για το Νηπιαγωγείο
2.5.7 Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Κύπρου για το Νηπιαγωγείο ως διεθνής εμπειρία
2.6 Ο ρόλος και το περιεχόμενο των σχολικών εγχειρίδιων μουσικής στο δημοτικό σχολείο
2.7 Η Μουσική ως πολιτιστικός συνομιλητής για την προσχολική και πρωτοσχολική εκπαίδευση
2.8 Η «σχέση» του Παιδαγωγού με τη Μουσική Διδασκαλία: Δεξιότητες και Στάση
2.8.1 Η ενσωμάτωση των δεξιοτήτων Κριτικής Σκέψης στη διδασκαλία της Μουσικής και στα σχέδια (ή την προετοιμασία) μουσικών μαθημάτων
2.8.2 Kριτική Σκέψη και Αισθητική Εμπειρία
2.8.3 Η αναγκαιότητα της ενσωμάτωσης των μεταγνωστικών δεξιοτήτων
2.9 Ζητήματα οργάνωσης του εκπαιδευτικού έργου: διαμόρφωση χώρου και υλικού
2.9.1 Ο χώρος
2.9.2 Το υλικό
Επιλογικά

3 Σχεδιασμός και Οργάνωση της Mουσικής Διδασκαλίας στην Προσχολική και Πρωτοσχολική εκπαίδευση Εισαγωγή
3.1 Αποσαφηνίσεις για τη Διδακτική της Μουσικής
3.2 Ο λόγος περί Μεθόδου Διδασκαλίας
3.3 Η αναγκαιότητα της αξιοποίησης νέων διδακτικών μοντέλων στη Διδασκαλία
3.4 Ο σχεδιασμός μίας μουσικής διδασκαλίας
3.4.1 Επίπεδα σχεδιασµού της διδασκαλίας
3.4.2 Αξιοποιώντας τους Οργανωτές στον σχεδιασμό της Διδασκαλίας
3.4.3 Σχεδιασµός διδακτικής ενότητας
3.4.4 Τα στάδια της πορείας της διδασκαλίας
3.4.5 Σχέδιο µαθήµατος - Μικροδιδασκαλία
3.4.6 Σχεδιασμός και ανάπτυξη μικρο-δραστηριότητας
3.5 Προτεινόμενες Μέθοδοι Διδασκαλίας και Τεχνικές
3.5.1 Η Βιωματική Μέθοδος
3.5.2 H Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία
3.5.3 Μέθοδος Επεξεργασίας/Κατάκτησης Εννοιών
3.5.4 Διερευνητική Μέθοδος Μάθησης: Μικροί ερευνητές
3.5.5 Τυπολογία Μουσικών Δραστηριοτήτων και Διδακτικών Τεχνικών
3.6 Διαθεματική και διεπιστημονική προσέγγιση της μουσικής διδασκαλίας
3.6.1 Η αξιοποίηση του πρότζεκτ (project) στη Μουσική Διδασκαλία
3.7 Οι Πρακτικές Ασκήσεις ως «απόπειρα» διδακτικού σχεδιασμού

4 Διδακτικές Προτάσεις
Εισαγωγή
4.1 Παραδείγματα μικροδραστηριοτήτων
4.1.1 Παιχνίδια επικοινωνίας – Γνωριμίας και εξοικείωσης
4.1.2 Ακρόαση και Ενεργητική Ακρόαση
4.1.3 Η χρήση των οργάνων και η εμπειρία της «Ορχήστρας»
4.1.4 Δημιουργική σύνθεση και εκτέλεση
4.1.5 Δραστηριότητες που ενσωματώνουν τον αυτοσχεδιασμό στην κίνηση ή τα μουσικά όργανα
4.1.6 Δραστηριότητες γραφικής αναπαράστασης και δημιουργία φύλλων εργασίας/υλικού
4.1.7 Φωνητική εκτέλεση και παιχνιδοτράγουδα
4.1.8 Ενδεικτικές διαθεματικές δραστηριότητες
4.2 Παραδείγματα μικροδιδασκαλιών
4.2.1 Βιωματικές μικροδιδασκαλίες
4.2.2 Μικτές μικροδιδασκαλίες (βιωματική και ομαδοσυνεργατική)

5 Ζητήματα Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης και Αξιολόγησης στη Μουσική Εκπαίδευση
Εισαγωγή
5.1 Εννοιολογικές αποσαφηνίσεις και μορφές εκπαιδευτικής αξιολόγησης
5.2 Το πλαίσιο της Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης
5.3 Το ειδικό πλαίσιο αξιολόγησης στο Νηπιαγωγείο και στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού
5.4 Πλαίσιο και Βασικές Αρχές της Αξιολόγησης για τη Γενική Μουσική Εκπαίδευση
5.5 Ζητήματα αξιολόγησης της μουσικής εκπαιδευτικής πρακτικής
5.6 Μέθοδοι και πρακτικές καταγραφής αξιολογικών στοιχείων για μικρές ηλικίες
5.6.1 Αυτoαξιολόγηση
5.6.2 Ετεροαξιολόγηση
5.6.3 Η χρήση των ερωτήσεων
5.6.4 Οι συζητήσεις και οι συνεντεύξεις
5.6.5 Η παρατήρηση
5.6.6 Τεχνική του ημερολογίου
5.6.7 Οργανωμένες δραστηριότητες στην τάξη – Δραστηριότητες άμεσης εμπειρίας
5.6.8 Ατομικός Φάκελος Εργασιών μαθητή/-τριας (portfolio)
5.6.9 Σύνθετη Ερευνητική Εργασία (Project)
5.6.10 Έκθεση Προόδου
5.6.11 Αντικείμενα Ελέγχου Πολλαπλών Επιλογών
5.6.12 Εννοιολογικοί χάρτες
5.6.13 Ρουμπρίκες αξιολόγησης
5.7 Το επαγγελματικό portfolio ενός εκπαιδευτικού Μουσικής (showcase employment portfolio)
Αντί επιλόγου: Η ενσωμάτωση της Αξιολόγησης στη Μουσική Διδασκαλία
Αναζητώντας την «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων»
Βιβλιογραφία