Όλα τα τραγούδια του Νίκου Γκάτσου: τα πρωτότυπα, αλλά και τα δάνεια, όπως είναι τα πέντε από τον Ματωμένο Γάμο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα. Όλα τα τραγούδια του Νίκου Γκάτσου: τα πρωτογενή, αλλά και τα οριοθετημένα από τις ανάγκες κάποιας κινηματογραφικής ταινίας ή θεατρικής παράστασης.
Όλοι οι στίχοι, αυτοί που ευτύχησαν να τραγουδηθούν αλλά κι εκείνοι που παρέμειναν στο συρτάρι και που μοιάζουν με παραλλαγές στο ίδιο θέμα ή στο ίδιο μέτρο, υπόλοιπα συνεργασιών που δεν ευδοκίμησαν, μα και απόπειρες για μια γραφή πιο λαϊκή. Δεν θα καταπιαστώ με την αξιολόγησή τους. Ούτ' έχω αυτή την Ικανότητα ούτε είμαι τόσο αναιδής. Ήταν υποχρέωσή μου, αφού ο Γκάτσος δεν κρατούσε συστηματικό αρχείο, να συγκεντρώσω τον θησαυρό, να διασταυρώσω πληροφορίες και, όπου έκρινα αναγκαίο, να παραθέσω στοιχεία που γνωρίζω χάρη στην επί πολλά έτη κοινή μας ζωή. Αυτό δεν σημαίνει πως ο αναγνώστης θα συναντήσει πέλαγα και ποταμούς από σχόλια και αναλύσεις. Ο λόγος του Γκάτσου, θαυμαστός για την οικονομία και την ευγένειά του, επιβάλλει την ίδια οικονομία σ' αυτόν που θα τον προσεγγίσει και εμπνέει την ανάλογη ευγένεια σ' εκείνον που θα θελήσει να τον κρίνει δίκαια. Ο κριτικός αναγνώστης θα πρέπει να κατανοήσει πως ο στιχουργός Νίκος Γκάτσος ουδέποτε επωφελήθηκε από τους ευνοϊκούς όρους των συμβολαίων αποκλειστικότητας που υπέγραφε -αφού δεν τους είχε αντιληφθεί- ούτε εκμεταλλεύτηκε το συνεχώς αυξανόμενο κύρος του, ώστε να έκανε τη δουλειά του ευκολότερη. Δεν αρνήθηκε συνεργασία με τους συνθέτες που τού πρότεινε η εταιρεία, ούτε απέρριψε ποτέ κάποια μελωδία τους. Ήταν επαγγελματίας και προσπαθούσε με ευσυνειδησία να αποδώσει όσο καλύτερα μπορούσε το αίσθημα που τού ενέπνεε η εκάστοτε μελωδία, ή -όταν έγραφε τους στίχους πριν- να είναι ταιριαστοί με το ύφος του συνθέτη και κατάλληλοι για τον συγκεκριμένο τραγουδιστή. Μ' άλλα λόγια, κατείχε την τέχνη της συνεργασίας και είχε την τύχη να την ασκήσει με τον Μάνο Χατζιδάκι -πρωτίστως- και με τον Σταύρο Ξαρχάκο. (Αγαθή Δημητρούκα)

Ο Νίκος Γκάτσος γεννήθηκε το 1911 (ή το 1914, όπως ο ίδιος έλεγε) στην Ασέα Αρκαδίας, όπου και τελείωσε το δημοτικό σχολείο.
Για το γυμνάσιο μετέβη στην Τρίπολη, όπου γνώρισε τα λογοτεχνικά βιβλία και τις μεθόδους αυτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσών.
Έτσι, όταν ήρθε στην Αθήνα για να εγγραφεί στη Φιλοσοφική Σχολή, ήξερε, αρκετά καλά, αγγλικά και γαλλικά. Ήξερε, επίσης αρκετά καλά, τον Παλαμά, τον Σολωμό και το δημοτικό τραγούδι, αλλά και τις νεωτεριστικές τάσεις στην ποίηση της Ευρώπης. Στην Αθήνα, εγκατεστημένος πια με την οικογένειά του, άρχισε να μπαίνει στους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής και να δημιουργεί -συγχρόνως- τα δικά του μυθικά στέκια.
Τα πρώτα του ποιήματα -μικρής έκτασης και κλασικού ύφους- τα δημοσίευσε στη "Νέα Εστία" το 1931 και στον "Ρυθμό" το 1933. Στη συνέχεια, συνεργάστηκε κυρίως με τα "Νέα Γράμματα", τα "Καλλιτεχνικά Νέα" και τα "Φιλολογικά Χρονικά", δημοσιεύοντας κριτικά άρθρα και σημειώματα.
Την υποδειγματική ποιητική του σύνθεση "Αμοργός" την εξέδωσε από τον "Αετό" το 1943.
Τελειώνοντας ο πόλεμος, συνεργάστηκε με την "Αγγλοελληνική Επιθεώρηση" ως μεταφραστής και με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας ως ραδιοσκηνοθέτης, για λόγους καθαρά βιοποριστικούς.
Για τους ίδιους λόγους ξεκίνησε να γράφει στίχους πρώτα για τις μουσικές του Μάνου Χατζιδάκι, κι αργότερα άλλων αξιόλογων συνθετών, καθορίζοντας, το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι. Η ικανότητά του να χειρίζεται τον λόγο με ακρίβεια έκαμε το Θέατρο Τέχνης, το Εθνικό Θέατρο και το Λαϊκό Θέατρο να του εμπιστευθούν μεταφράσεις πολλών θεατρικών έργων, που παραμένουν "κλασικές". Το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του και το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.
Επέστρεψε στην Ασέα, πλήρης ημερών και γνώσεων, στις 12 Μαΐου 1992.

Περιεχόμενα:

-Πρόλογος
-Τραγούδια με σειρά δισκογράφησης
-Τέσσερα ενιαία έργα
Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας
Η φάτνη
Αμοργός
Μέρες Επιταφίου
-Ενότητες στίχων που δεν έχουν δισκογραφηθεί
Μέχρι το 1980
1981-1991
Πρώτες εμφανίσεις τραγουδιών στη δισκογραφία
Ευρετήριο δισκογραφημένων τραγουδιών
Ευρετήριο επιμέρους τίτλων των ενιαίων έργων
Ευρετήριο αδισκογράφητων τραγουδιών