Ιστορία και παράδοση, ιχνηλατώντας στο χρόνο και στο χώρο

Το τραγούδι του "Μενούση" αγαπήθηκε, τραγουδήθηκε και συχνά ως χορός διαδόθηκε από τη μια ως την άλλη άκρη της Ελλάδας, αλλά κι έξω από τα γεωγραφικά της σύνορα, όπου υπήρξαν ή υπάρχουν θύλακοι ελληνισμού, διατηρήθηκε αρυτίδωτο από το χρόνο στη μνήμη των ανθρώπων και μεταδόθηκε από γενιά σε γενιά έως τις μέρες μας.

Σε γλέντι και χαρά, σε πόνο και θλίψη, σε πόλεμο και ειρήνη, νανούρισμα, επιθαλάμιο ή στη νοσταλγική ανάπαυλα, ο "Μενούσης" ως ξεχείλισμα ψυχής δεν έλειπε από καμιά ανθρώπινη εκδήλωση συναισθηματικά φορτισμένη. Ποιος, στο όχι πολύ μακρινό παρελθόν, δεν έχει τραγουδήσει, χορέψει ή έστω απλά ακούσει τούτο το "λιτό, αδρό κι απέριττο" τραγούδι, σε όποιο ελληνικό σχολείο κι αν μαθήτευσε, σε όποια ελληνική γωνιά κι αν μεγάλωσε; (...)

Σε τι οφείλεται η πανελλήνια διάδοση και αποδοχή του, ώστε κάθε τόπος να πολιτογραφεί ως δικό του, ντόπιο, ένα τραγούδι με πολλές -ή μήπως με καμιά- ταυτότητες; Ενδεικτικό της οικειοποίησής του από διάφορους τόπους είναι το γεγονός ότι στο ερώτημα των συλλεκτών λαογραφικής ύλης για τα τραγούδια του τόπου τους οι ντόπιοι κατά κανόνα αναφέρουν και τον "Μενούση" και όλοι σχεδόν οι τοπικοί λόγιοι, εκδότες δημοτικών τραγουδιών το συγκαταλέγουν στις συλλογές παραδοσιακών τραγουδιών του τόπου τους. Πώς ένα τραγούδι που μιλάει για μια άδικη συζυγοκτονία, συνέπεια αστεϊσμών σε γλεντοκόπι παρέας ανδρών, βρίσκει τέτοια κοινωνική αποδοχή κι ο Μενούσης, αναίτια φονιάς της γυναίκας του, πρόσωπο τραγικό, γίνεται "ήρωας" λαϊκός, πρόσωπο "ηρωικό", αγαπιέται και τραγουδιέται απ' όλους;

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
Ι. Οι παραλλαγές
Αποκλίνουσες παραλλαγές
Η ταινία
II. Δομική ανάλυση του τραγουδιού
Οι γλεντοκόποι και ο χώρος διασκέδασης
Η μοιραία συνάντηση και τα πειστήρια της προδοσίας
Ο φόνος και η μετάνοια
III. Ιστορικότητα του τραγουδιού και χρονολόγηση
IV. Τεχνικά χαρακτηριστικά του τραγουδιού: Στιχουργική - Μουσική - Χορός
V. Ο Λαός και οι «ήρωες» του στη δημοτική ποίηση
Επίλογος δίχως συμπεράσματα
Παράρτημα
Παραλλαγές
Πίνακες
Χειρόγραφα
Παρτιτούρες
Γλωσσάρι