γράφει η Lucia Kessler- Κακουλίδη

Για την επίτευξη των στόχων της Θεραπευτικής Ρυθμικής ο Goetze με βάση τη θεωρία της Axline ( Η Virginia M. Axline (1911-1988) ήταν ψυχολόγος και πρωτοπόρος στην εφαρμογή της “play therapy” με βάση την προσωποκεντρική προσέγγιση του Carl Rogers) προτείνει να τηρούνται οι ακόλουθες αρχές:

1. Αρχή της πλήρους αποδοχής

«Ο θεραπευτής δέχεται το παιδί έτσι ακριβώς όπως είναι.»
Η αρχή αυτή στηρίζεται στην αποδοχή του παιδιού με αναπηρία στην ολότητα της ύπαρξής του και στην κάθε του έκφραση και έκφανση. Προϋπόθεση δεν αποτελεί μόνο η καλή διάθεση από την πλευρά του εκπαιδευτικού/θεραπευτή, άλλα και το πραγματικό ενδιαφέρον και η θέληση για να βρεθούν τρόποι να υποστηριχθεί όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται.
Η διαδικασία της προσέγγισης του παιδιού έχει αφετηρία τη δεδομένη ψυχική και σωματική του κατάσταση. (Beierlein 2002:25) Οι ικανότητες και οι δυνατότητες του παιδιού, τόσο ψυχικά και νοητικά, όσο και σωματικά, είναι μεν μέρος της εξελικτικής του πορείας και πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη, παράλληλα όμως ο εκπαιδευτικός/θεραπευτής δεν πρέπει να παραβλέπει και την τωρινή διάθεση του παιδιού που εκφράζεται με την ανάλογη συμπεριφορά.

2. Αρχή της δημιουργίας ενός περιβάλλοντος ελευθερίας

«Ο θεραπευτής θεμελιώνει τη σχέση του με το παιδί σε μία ατμόσφαιρα αποδοχής, που του δίνει την ελευθερία να εκφράσει τα συναισθήματά του χωρίς περιορισμούς.»
Υπό την προϋπόθεση, ότι έχει δημιουργηθεί ένα φιλικό κλίμα, δίνεται στο παιδί η δυνατότητα να εκφράσει τα συναισθήματά του, χωρίς δισταγμό. Ο εκπαιδευτικός/θεραπευτής δεν λειτουργεί με τους όρους “πρέπει” ή “δεν πρέπει”, οφείλει ωστόσο να αποτρέπει αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και να επεμβαίνει σε περιπτώσεις που κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα του παιδιού, των υπόλοιπων μελών της ομάδας ή του ιδίου.

3. Αρχή του σεβασμού προς στο παιδί

«Ο θεραπευτής σέβεται τις ικανότητες του παιδιού και προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του. Εντούτοις η ευθύνη και η απόφαση τόσο για την επιλογή τρόπου συμπεριφοράς, όσο για τη χρονική στιγμή, που θα πραγματοποιηθεί η οποιασδήποτε αλλαγή, ανήκουν αποκλειστικά στο ίδιο το παιδί.»
Εξαιρετικά σημαντικό είναι ο εκπαιδευτικός/θεραπευτής να δείχνει εμπιστοσύνη στις δυνατότητες του παιδιού και να σέβεται τον προσωπικό του ρυθμό εξέλιξης. Αφήνοντάς το να αναπτύξει τις δικές του δυνάμεις αυτοθεραπείας – υπό την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού/θεραπευτή πάντα – το υποστηρίζει στην εξέλιξή του και το καθιστά κύριο του εαυτού του.

4. Αρχή της καθοδήγησης από το ίδιο το παιδί

«Ο θεραπευτής δεν ερμηνεύει τις πράξεις και τις εκφράσεις του παιδιού. Το παιδί τού δείχνει το δρόμο και ο θεραπευτής τον ακολουθεί.»
Στη θεραπευτική εργασία με το παιδί δεν σχολιάζουμε συμπεριφορές ή πράξεις του. Στο προσκήνιο βρίσκεται το βίωμα των πράξεών του και όχι η λεκτική κατανόησή τους. Το παιδί αποφασίζει και μας δείχνει σε ποιο επίπεδο βρίσκονται οι παρούσες ανάγκες του την εκάστοτε στιγμή.

5. Αρχή της «μη επίσπευσης»

«Ο θεραπευτής δεν προσπαθεί να επιταχύνει τη διαδικασία και την πορεία της θεραπείας. Είναι μία πορεία, που πρέπει να ακολουθείται βήμα-βήμα με την ενσυνείδητη γνώση του θεραπευτή.»
Ακόμα και μία παλινδρόμηση στην πορεία της εξέλιξης του παιδιού πρέπει να γίνεται αποδεκτή, γιατί ενισχύει την ανασυγκρότηση, τη σταθερότητα και την αφομοίωση των προηγουμένων σταδίων ανάπτυξης, και αποτελεί κάτι πλήρως φυσιολογικό. Σημαντικό είναι να μην επισπεύδουμε τη θεραπευτική πορεία, αλλά να συνοδεύουμε το παιδί στη διαδικασία της ωρίμανσής του, ακολουθώντας τον δικό του ρυθμό. Κατά την Hoellering «η ανάπτυξη του παιδιού μέχρι την ενηλικίωσή του ακολουθεί στάδια, τα οποία συνοδεύονται από ανησυχίες, κρίσεις και κινδύνους με αποτέλεσμα η ισορροπία του να βρίσκεται συχνά σε σύγχυση. Θα ήταν λάθος να επισπεύσουμε εμείς την επίτευξη αυτής της ισορροπίας, παραβλέποντας την ταλάντωση, που είναι απολύτως αναγκαία για τη σταθεροποίηση του “εγώ” στο παιδί, δεδομένου ότι η αξιοποίηση της όποιας κρίσης και η υπέρβαση αυτής καλλιεργεί την αυτο-οργάνωση και την ανάπτυξη του παιδιού.» (1975:16)

6. Αρχή της διαμόρφωσης της σχέσης

«Ο θεραπευτής έρχεται σε μία φιλική επαφή με το παιδί, η οποία σύντομα μεταβάλλεται σε μια καλή σχέση.»
Μία ειλικρινής, φιλική σχέση των δύο μελών είναι από τη φύση της υποστηρικτική. Έχοντας επίγνωση, ότι η στενή γνωριμία του παιδιού με τον εκπαιδευτικό/θεραπευτή καλύπτει την ανάγκη του για αναγνώριση και ασφάλεια, διαμορφώνουμε το ανάλογο κλίμα, ώστε να δημιουργηθούν οι βάσεις για την ανάπτυξη μιας σταθερής σχέσης με αμοιβαίο σεβασμό.

7. Αρχή της αναγνώρισης και αντανάκλασης των συναισθημάτων

«Ο θεραπευτής βρίσκεται σε εγρήγορση απέναντι στα συναισθήματα που εκφράζει το παιδί. Προσπαθεί να τα αναγνωρίσει και να τα ανταποδώσει.»
Είναι σημαντικό για τον εκπαιδευτικό/θεραπευτή να κατανοεί τις εκφράσεις του παιδιού και να τις αντικατοπτρίζει μέσω του μουσικού αυτοσχεδιασμού. Θεωρείται απαραίτητο να μην εμφανίζει τις εμπειρίες και τα δικά του συναισθήματα, αλλά να αποφεύγει τη διατύπωση οποιασδήποτε ερμηνείας για τις πράξεις του παιδιού κατά τη θεραπευτική λειτουργία.

8. Αρχή του περιορισμού

«Ο θεραπευτής βάζει περιορισμούς, όπου θεωρεί αναγκαίο, ώστε η θεραπεία να προσανατολίζεται πάντα στην πραγματική κατάσταση του παιδιού (στο εδώ και το τώρα), υποδεικνύοντας συγχρόνως στο παιδί, ότι και εκείνο είναι εξίσου υπεύθυνο για την πορεία της μεταξύ τους σχέσης.» (Παιδιού – θεραπευτή, παιδιού – ομάδας.» (Goetze, 1998: 65, στο: Schirmer, 2006: 23)

Εφιστάται η προσοχή του εκπαιδευτικού/θεραπευτή να επεμβαίνει μόνο σε περίπτωση που το παιδί λόγω ψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς χάσει την αντίληψη της πραγματικότητας (του “εδώ” και του “τώρα”) –κάτι που παρουσιάζεται και στα άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού–, καθώς η θεραπευτική πορεία επιβαρύνεται σε αυτή την περίπτωση. Μέριμνα του εκπαιδευτικού/θεραπευτή είναι να συνειδητοποιήσει το παιδί, ότι είναι συνυπεύθυνο για την πορεία και την εξέλιξη του παιχνιδιού (έχοντας ευθύνη τόσο απέναντι στον εαυτό του, όσο και σε σχέση με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.) Ακολουθώντας αυτές τις αρχές εξασφαλίζουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, σεβόμενοι την προσωπικότητα του κάθε παιδιού, την αυτονομία και την εξέλιξή του.

απόσπασμα από το βιβλίο της: Θεραπευτική Ρυθμική – Εφαρμογές στην εκπαίδευση παιδιών με και δίχως αναπηρία