Ο έμπειρος και καταξιωμένος γιατρός χειρουργός μιλάει για τη σχέση του με τη μουσική και την αξία της στο χειρουργείο

Ο καρδιολόγος, συνθέτης και συγγραφέας Θανάσης Δρίτσας συζητά με τον Γιώργο Σάμπαλη, χειρουργό, μουσικό κι ερμηνευτή, με αφορμή την κυκλοφορία «Αυτός ο κόσμος ο μικρός…ο Μέγας»

Θυμάμαι πάντα τον Γιώργο Σάμπαλη στα φοιτητικά μας χρόνια (Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ) με μια κιθάρα στο χέρι. Ήταν μια θα έλεγα χαρακτηριστική «ροκ» φυσιογνωμία που ως εξωτερική-πρώτη-εικόνα παρέπεμπε στυλιστικά στο μοντέλο εκείνο των φοιτητών της πολιτικά διαμαρτυρόμενης νεολαίας των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης. Τα πατρικά σπίτια και των δυο μας γειτόνευαν στο Περιστέρι και ένα άλλο, επίσης κοινό μας στοιχείο, ήταν ότι αμφότεροι (εκείνος στο Πειραματικό και εγώ στο Βαρβάκειο) υπήρξαμε μαθητές προτύπων σχολείων αριστείας της εποχής  εκείνης. Μη φανταστείτε ότι τα πρότυπα εκείνα σχολεία είχαν ταξικά ή οικονομικά κριτήρια επιλογής μαθητών, ήταν επί της ουσίας δημόσια σχολεία αληθούς «αξιοκρατικής» επιλογής-με βάση την πνευματική αριστεία των «καλών και επιμελών μυαλών». Από κάποιες χαλαρές συναντήσεις μας (ως συμφοιτητές) είχα διακρίνει το πολύ καλό μουσικό αυτί του Γιώργου Σάμπαλη και την ιδιαίτερα εκφραστική φωνή του όταν τραγουδούσε ενώ συνόδευε τον εαυτό του με την κιθάρα του.

Τελευταία άκουσα μια εξαιρετικά ποιοτική παραγωγή του Γιώργου Σάμπαλη πάνω σε κορυφαία και γνωστά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη που κυκλοφόρησε από την FM Records (2022) και έχει τίτλο «Αυτός ο κόσμος ο μικρός…ο Μέγας» (*). Στην σπουδαία αυτή παραγωγή ο Γιώργος Σάμπαλης συμμετέχει και ως ερμηνευτής μαζί επίσης με την σπουδαία ερμηνεύτρια των καιρών μας Ειρήνη Τουμπάκη. Ο Σάμπαλης καταφέρνει με απόλυτη επιτυχία να δώσει με τη φωνή του μια φρέσκια εκφραστική πινελιά σε αυτά τα μεγάλα τραγούδια όπου καλείται κάθε νέος ερμηνευτής να αναμετρηθεί με (ισχυρά εγκατεστημένες στη μνήμη του κοινού) ερμηνείες παλαιότερων κλασικών ερμηνευτών. Δεν είναι εύκολο να τραγουδήσεις κλασικά τραγούδια του Μίκη όπως «Δακρυσμένα Μάτια», «Βραδυάζει», «Όμορφη Πόλη», «Μαργαρίτα Μαγιοπούλα», «Παράπονο» και να αφήσει η ερμηνεία σου ένα ίχνος στον ακροατή. Ο Σάμπαλης κερδίζει πολλούς πόντους σε αυτή την αναμέτρηση με τα θηρία! Υπέροχη βέβαια φωνή στα τραγούδια του Μίκη και η Ειρήνη Τουμπάκη η οποία έχει αποδείξει ότι διαθέτει πλέον μια τεράστια ερμηνευτική γκάμα (σμυρνέικο, λαϊκό, έντεχνο, εναλλακτικό, μελοποιημένη ποίηση). Στην παραγωγή αυτή συμμετέχουν κορυφαίοι μουσικοί όπως Κώστας Ζαριδάκης (μπουζούκι), Δημήτρης Παπαγγελίδης (κιθάρες), Γιάννης Τσέρτος (πλήκτρα-πιάνο), Μαρίζα Παπαδούρη-Παπαγγελίδη (τσέλο), Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί), Θανάσης Σοφράς (μπάσο) και Εύη Κανέλλου (κρουστά). Εξαιρετική και η ενορχηστρωτική πινελιά των Δημήτρη Παπαγγελίδη και Γιάννη Τσέρτου, και οι ενορχηστρωτές έχουν να αναμετρηθούν με την ενορχηστρωτική «αυθεντία» του ίδιου του Μίκη άλλωστε και εδώ τα καταφέρνουν πολύ καλά πιστεύω.

Μίλησα εκτενώς με τον αγαπητό Γιώργο Σάμπαλη, για τη χειρουργική και για τη μουσική του «ποιητική», για την αξία της μουσικής στο χειρουργείο, για τον άνθρωπο Γιώργο Σάμπαλη και τα όνειρά του. Ακολουθεί ο διάλογός μας σε πλήρη έκπτυξη:

Πότε άρχισες τις συναντήσεις σου με την μουσική; πόσο πίσω πάει αυτό; Εγώ σε θυμάμαι στο Περιστέρι στο σπίτι σου με μια κιθάρα από τα φοιτητικά μας χρόνια.
Οι συναντήσεις με τη μουσική από όσο θυμάμαι τον εαυτό μου ήταν από το Δημοτικό. Υπήρχε μία μαγεία που με έλκυε εντελώς ιδιαίτερα στα ακούσματα, αλλά και τα συναισθήματα που μου δημιουργούσε ήταν πρωτόγνωρα για μένα. Τα μουσικά μου ακούσματα στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ήταν ο Albano, οι Beatles, o Tom Jones…και γενικά ότι μπορούσα να ακούσω από το ραδιοφωνάκι της μητέρας μου, έως ότου η γιαγιά μου μου έκανε δώρο το πρώτο μου κασετόφωνο με τραγούδια που εκείνη την εποχή αγοράζαμε από τον «Αποστολίδη» στην Κάνιγγος, με συλλογές εποχής. Παράλληλα όμως υπήρχαν οι ταβέρνες στη γειτονιά μου, όπου η λαϊκή μουσική από τα juke-box, γέμιζε τα αυτιά μου με Καζαντζίδη, Μπιθικώτση, Πόλυ Πάνου κλπ. Αργότερα στο γυμνάσιο αγόρασα την πρώτη μου κιθάρα και τότε σιγά σιγά, και εντελώς αυτοδίδακτος άρχισα να μαθαίνω αλλά και να ανακαλύπτω τον κόσμο της μουσικής πιο σοβαρά. Το μεγάλο μου πλεονέκτημα ήταν το «μουσικό μου αυτί» όπως μου έλεγαν. Μπορούσα να παίξω οτιδήποτε στην κιθάρα, στην μελλόντικα που είχα, αρκεί να άκουγα το τραγούδι.

Σκέφτηκες ποτέ στη ζωή σου να ασχοληθείς αποκλειστικά με τη μουσική;
Πολύ αργότερα μπορεί να μου πέρασε από το μυαλό για λίγο καιρό, για λόγους καθαρά συναισθηματικούς, όμως η απώλεια του πατέρα μου πολύ νωρίς όταν ήμουν πρωτοετής φοιτητής στην ιατρική, με έστρεψε προς την συνέχιση της επιστήμης που είχα διαλέξει. Η μουσική όμως ήταν ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου και τότε, με αποτέλεσμα να συμμετέχω αλλά και διοργανώνω συναυλίες στην Ιατρική Σχολή είτε σαν κιθαρίστας αλλά και στα φωνητικά.

Ποια είναι η δική σου σχέση με την μουσική σε χειρουργεία; Μπορείς να ακούς μουσική όταν χειρουργείς; πολλοί δημοσιογράφοι έχουν ευτελίσει το ζήτημα αυτό, βλέπε π.χ. σκυλάδικα που ακούν οι χειρουργοί. Εσένα σε βοηθάει η μουσική ακρόαση στο χειρουργείο και τι επιλέγεις να ακούσεις;
Η μουσική αποτελεί αναπόσπαστο «κομμάτι» στην καθημερινότητά μου μέσα στην χειρουργική αίθουσα. Μου παρέχει ηρεμία, γαλήνη, εφησυχασμό χωρίς καθόλου να αποσπά την προσοχή μου από την χειρουργική πράξη. Τις περισσότερες φορές υποδέχομαι τους ασθενείς στην αίθουσα με μουσική, γεγονός που τους παρέχει ηρεμία, οικείο περιβάλλον και αποβολή του άγχους σε μεγάλο βαθμό. Επιλέγω να ακούσω (και όλη η ομάδα), τα πάντα, μέσα στα πλαίσια του «ανεκτού» για το περιβάλλον αυτό, και σε χαμηλή ένταση. Μπορεί να είναι ροκ μπαλάντες, μπλουζ, έντεχνο ελληνικό, κλπ!!! Όχι όμως.. «σκυλάδικο»!

Ποιος μουσικός ρόλος είναι πιο κοντά στην δική σου ψυχοσύνθεση; ίσως εκείνος του τραγουδιστή ή του μουσικού εκτελεστή;
Από μικρός έμαθα rhythm guitar … για εμάς τους Έλληνες, συνοδεία με ακομπανιαμέντα. Κατάφερα μέσα σε λίγα χρόνια να γνωρίζω να παίζω πάνω από 1.000 τραγούδια ξένα αλλά και ελληνικά. Το τραγούδι ήταν κάτι που ήρθε μόνο του, σαν συνοδεία στην κιθάρα, με αποτέλεσμα να έχει για πολλά χρόνια παράλληλη σχέση. Νομίζω πως από τα 40 μου και μετά άρχισε να με κερδίζει το τραγούδι. Υπήρξαν πολλές στιγμές που αυτό εκδηλώθηκε, σε παρέες , αλλά και σε συναυλίες που ή συμμετείχα ή διοργάνωσα μέχρι και λίγο πριν την πανδημία. Έκανα μαθήματα φωνητικής και ορθοφωνίας, αλλά και η φωνή μου έχει κάποιες δυνατότητες ερμηνείας και απόδοσης και στο ελληνικό αλλά και στο ξένο τραγούδι. 

Διαπιστώνω ένα πάθος σου με τη μουσική του Θεοδωράκη, ποια στοιχεία είναι αυτά που σε δένουν με τον Μίκη; Υπήρξε κάποια πλευρά του Μίκη που να μην σου αρέσει ή με την οποία διαφωνείς;
Ο Μίκης αποτέλεσε και αποτελεί έναν «φωτεινό σηματοδότη» στη ζωή μου. Για πολλές εκφάνσεις της ζωής μου και της καθημερινότητάς μου. Αυτά που με δένουν είναι η Τεράστια Δημιουργική του διάθεση, το Όραμα της μουσικής δημιουργίας σε συνδυασμό με την Ελληνική ποίηση, η αγωνία του για την ενωμένη Ελλάδα και τους Έλληνες, οι αγώνες τους ενάντια σε κάθε είδους ρατσισμό και φασισμό. Η μουσική δημιουργία του Μίκη είναι τεράστια και συνάμα πολυποίκιλη, γαλήνια αλλά και επαναστατική, όμως πάντα ελληνική και συνάμα παγκόσμια!! Δεν νομίζω πως θα μπορούσα να βρω κάτι να διαφωνήσω με τον Μίκη. Δεν μπορώ να βρω ένα ψεγάδι.

Με ποια κριτήρια επέλεξες να ασκήσεις την χειρουργική ως ειδικότητα; τι σε έλκει προς την χειρουργική;
Η χειρουργική για μένα είναι η Ιδανική Ιατρική επιστήμη. Καταρχάς είναι η μόνη που έχει την μεγαλύτερη αμεσότητα με τον «άνθρωπο-ασθενή», με τον ανθρώπινο πόνο και αγωνία τα οποία όμως λύνει. Αντιμετωπίζει και Θεραπεύει!! Δεν αποτελεί «ενδιάμεση ειδικότητα». Είναι τελική!! Συνδυάζει όμως μαζί με την γνώση και τέχνη και ακόμη περισσότερο…τεχνική!!! Απαιτεί απόλυτη εγκεφαλική και ψυχική ισορροπία. Σωματική δεινότητα και ακρίβεια. Απαιτεί συνεχή ενασχόληση, ενημέρωση, αλλά και «ώρες» χειρουργικής πράξης, οι οποίες προσμετρούν στην απαραίτητη πείρα που διαμορφώνεται σιγά σιγά.

Πώς βλέπουν γενικά οι συνάδελφοι σου γιατροί τη σχέση σου με την καλλιτεχνία;
Πολλοί ιατροί είναι καλλιτέχνες. Δεν είμαι ο μόνος. Υπάρχουν μουσικοί, ποιητές, ζωγράφοι, γλύπτες, τραγουδιστές κλπ Αλλά και συνθέτες, τραγουδοποιοί, στιχουργοί.!! Όλοι οι συνάδελφοί μου αγαπούν ιδιαίτερα αυτήν την πτυχή του εαυτού μου, την επιδοκιμάζουν και συνεχώς περιμένουν τα «μουσικά μου νέα»!!

Πώς έβλεπαν την καλλιτεχνική σου πλευρά οι γονείς σου;
Η μητέρα μου θαύμαζε το «μουσικό μου αυτί» και πολλές φορές όταν ήμουν μικρός έπαιζα με την μελλόντικα και εκείνη τραγουδούσε (και είχε υπέροχη φωνή). Ο πατέρας μου ήταν «φάλτσος», όμως ήθελε να μου πάρει αρμόνιο για να παίζω (τον απογοήτευσα όμως μικρός όταν προτίμησα να πάρω τραινάκι όταν πήγαμε κάποια Χριστούγεννα στον Λαμπρόπουλο, για να πάρω δώρο)!!

Τι σχέδια κάνει για τη ζωή του προσεχώς ο Γιώργος Σάμπαλης μουσικός και τι σχέδια κάνει ο Γιώργος Σάμπαλης ο χειρουργός;
Τα σχέδιά μου είναι συνεχή. Μαθαίνω να τραγουδάω, διάφορα τραγούδια, είτε ελληνικά είτε ξένα. Ηχογραφώ σε στούντιο φίλων και σκοπεύω να εκδώσω ψηφιακά πλέον δύο cd με ξένα τραγούδια (κυρίως Tom Jones, Humperdinck, Presley κλπ). Σαν χειρουργός σύντομα θα αναλάβω Διεύθυνση σε μεγάλο Ιδιωτικό Νοσοκομείο των Βορείων Προαστίων, αλλά παράλληλα αναπτύσσω εκπαιδευτική δραστηριότητα για νέους χειρουργούς, από την θέση του Α’ Αντιπροέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοσκοπικής Χειρουργικής.

Πόσο χάρισμα και πόσο εκπαίδευση χρειάζεται ένας χειρουργός πιστεύεις; Υπάρχουν χειρουργοί με καλές γνώσεις και όχι καλό χέρι ή το ακριβώς αντίστροφο; Ποια είναι η θέση σου επί αυτού του ζητήματος;
Ο χειρουργός πρέπει να συνδυάζει και τα δύο. Γνώσεις και τεχνική. Το ένα είναι απαραίτητη και απολύτως αναγκαία συνθήκη για να υπάρχει το ιδανικό χειρουργικό αποτέλεσμα, σε συνδυασμό όμως πάντα με την ευσυνειδησία και τον ανθρωπισμό!! Σε όλα αυτά πάντα προστίθεται η πείρα η οποία έρχεται και συμπληρώνει το πάζλ!! …και όπως συνηθίζω να λέω:  O καλός χειρουργός γνωρίζει πώς να χειρουργήσει, ο καλύτερος χειρουργός γνωρίζει πότε να χειρουργήσει, και Ο άριστος χειρουργός γνωρίζει πότε να μην χειρουργήσει!!

(*) Αυτός ο κόσμος ο μικρός… ο Μέγας-Μίκης Θεοδωράκης. Ερμηνεύουν οι Γιώργος Σάμπαλης και Ειρήνη Τουμπάκη. FM Records (Ιούνιος 2022). Παραγωγή Γιώργος Σάμπαλης. 

πηγή