Από τη Βίκυ Κατεχάκη

Κεντρική φωτογραφία: Οι μαθητές συμμετέχουν σε ένα πραγματικό ερευνητικό έργο, το οποίο τους προσελκύει στην επιστήμη και την τεχνολογία.

Ο ενθουσιασμός ήταν διάχυτος στην αίθουσα του Ιδρύματος Ευγενίδου. Οι μαθητές παρακολουθούσαν με μεγάλη προσοχή τις οδηγίες που τους έδιναν δύο Ισπανοί καθηγητές για το πώς να στήσουν ένα δημόσιο κοινωνικό πείραμα. Τίποτα δεν θύμιζε μια τυπική διδακτική ώρα. Πάνω από ένα τραπέζι με χαρτόνια και μαρκαδόρους, μπορούσαν να καταγράψουν τις ιδέες τους, να ανταλλάξουν απόψεις, να διαφωνήσουν. Η διαδικασία ήταν πρωτόγνωρη για τους μαθητές του 4ου Λυκείου Παλαιού Φαλήρου, που με αυτόν τον τρόπο πήραν μέρος στο «Stem for Youth»: ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που στηρίζεται στην έρευνα και την ανάπτυξη, με σκοπό να ανοίξει τους ορίζοντές τους λίγο πριν από την κρίσιμη απόφαση των σπουδών τους.

«Είναι σημαντικό ότι μέσα από αυτή τη διαδικασία ενισχύεται το κίνητρο προς τις επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική και τα μαθηματικά», λέει στην «Κ» ο Χοσέ Περενό, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, ένας από τους συντονιστές του εργαστηρίου. «Πριν από τέτοιου είδους πειράματα, το προφίλ του επιστήμονα έμοιαζε με την εικόνα του Αϊνστάιν, ντυμένου στα λευκά, με γυαλιά, κάπως “τρελού”. Αλλά μετά από αυτά τα πειράματα, αποδεικνύεται ότι ως επιστήμονας μπορεί να προβάλλεται και μια νέα γυναίκα ή κάποιος ηλικιωμένος. Όλοι έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν με κάποιον τρόπο στην επιστήμη», τονίζει.

Ο καθηγητής στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Καταλωνίας Ενρίκε Σενάμπρε επισημαίνει ότι τα παιδιά μέσα από τέτοια πειράματα ανακαλύπτουν τη σημασία της έρευνας, ενώ κερδίζουν και κάτι ακόμη. «Βλέπεις τη διαφάνεια, τον οραματισμό και πολλά ακόμη στοιχεία, από τον σχεδιασμό. Συνεργαζόμαστε πολύ με τα παιδιά, κάτι που σημαίνει ότι η επιστήμη μπορεί να συζητείται ανάμεσα σε επιστήμονες και σε ανθρώπους με διαφορετική πειθαρχία και συμπεριφορά».

Δύο ιδέες

Το κοινωνικό πείραμα που οι μαθητές κλήθηκαν να προετοιμάσουν μοιράστηκε ανάμεσα σε δύο διαφορετικές ιδέες: τη διάκριση των φύλων και τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Οι ομάδες χωρίστηκαν και άρχισαν να «χτίζουν» επιχειρήματα για να υπερασπιστούν την ιδέα τους. Για την Εράλια Κατσακιώρη, το ζήτημα της διάκρισης είναι το πιο σημαντικό. «Είμαι πρόεδρος στο σχολείο και το βιώνω καθημερινά», λέει στην «Κ».

«Είναι δύσκολο να στηρίξεις τη θέση σου σε ένα συμβούλιο το οποίο απαρτίζεται κυρίως από άνδρες. Υπάρχει μια προκατάληψη, που ξεκινάει από το σχολείο, ότι τις θέσεις εξουσίας τις καταλαμβάνουν οι άνδρες, και γι’ αυτό πιστεύω ότι το θέμα πρέπει να αναδειχθεί», εξηγεί.

Ο Ανδρέας Παπαδόπουλος, μαθητής της Β΄ Λυκείου, επέλεξε το θέμα της ρύπανσης του περιβάλλοντος. «Πριν από λίγους μήνες είδαμε την τεράστια ρύπανση που προκλήθηκε στις ακτές της Αττικής. Δεν είδα την αναμενόμενη κινητοποίηση των πολιτών», μας λέει. «Νομίζω ότι είναι σημαντικό να στήσουμε ένα δημόσιο πείραμα, στο οποίο οι πολίτες θα κληθούν να πάρουν θέση για το πώς μπορούν να διαχειριστούν στο μέλλον ανάλογες καταστάσεις», τονίζει.

Το κοινωνικό δίλημμα, που τελικώς θα επιλεγεί το επόμενο διάστημα από τους Ισπανούς καθηγητές, θα παρουσιαστεί σε μορφή πρωτότυπου παιχνιδιού και θα διεξαχθεί τον ερχόμενο Μάρτιο σε δημόσιο χώρο. Οι μαθητές θα προσκαλούν περαστικούς να παίξουν, με σκοπό μέσα από τις απαντήσεις να αναδειχθούν συμπεράσματα και πιθανές λύσεις.

Η παθητική μάθηση

«Τα παιδιά απασχολούνται ήδη τρεις ώρες και για πρώτη φορά δεν έχουν ζητήσει διάλειμμα», μου είπε μία από τις καθηγήτριες που συνόδευε τους μαθητές. Το εγχείρημα φαίνεται πως κέρδισε την προσοχή τους, αφού για πρώτη φορά ανακάλυπταν την εμπειρία μιας αληθινής έρευνας. «Εδώ είχαμε την ευκαιρία να συνεργαστούμε, να εκφράσουμε την άποψή μας, κάτι που δεν συμβαίνει στο σχολείο έτσι όπως αυτό λειτουργεί», μας εξηγεί η Δήμητρα Σούρα, μαθήτρια της Γ΄ Λυκείου. «Σήμερα κέρδισα γνώσεις, αλλά και τη χαρά να έρθω πιο κοντά με άτομα του σχολικού μου περιβάλλοντος», τονίζει.

«Για εμένα είναι σημαντικό ότι θα παρουσιάσουμε κάτι που θα το δουν πολίτες και θα έχει προέλθει από δική μας δουλειά», λέει η Μαλίνα Χόντα, μαθήτρια της Α΄ Λυκείου. «Θα δουν ότι κάποιοι μαθητές ασχολήθηκαν για ένα θέμα και ίσως καταφέρουμε να τους ευαισθητοποιήσουμε. Και σε ένα μικρό ποσοστό να το πετύχουμε, αυτό θα μας ικανοποιήσει», τονίζει.

Η φιλόλογος του σχολείου Πολυξένη Σίμου λέει στην «Κ» πως ο ενθουσιασμός των παιδιών ήταν αναμενόμενος. «Τα παιδιά νιώθουν χαρούμενα γιατί αναλαμβάνουν την ευθύνη της μάθησής τους, σχεδιάζουν κάτι δικό τους, ενώ θα λάβουν και το αποτέλεσμα της δουλειά τους. Έχουν βαρεθεί το σχολείο με τον τρόπο που λειτουργεί. Δεν τους αγγίζει, δεν πλησιάζει στα ενδιαφέροντά τους. Σήμερα, τα εξωσχολικά ερεθίσματα είναι πάρα πολλά και το σχολείο είναι σαν ένα “κουτί” με συγκεκριμένες συνθήκες που όμως δεν ταιριάζουν καθόλου με το υπόλοιπο κομμάτι της ζωής τους. Πρέπει να πάμε σε ένα είδος ενεργητικής μάθησης και όχι παθητικής», εξηγεί.

Η καθηγήτρια Φυσικής Βασιλική Μηλιώνη προσθέτει πως η διάρκεια της διδακτικής ώρας θα έπρεπε να διπλασιαστεί. «Τα 40 λεπτά μέσα στην τάξη δεν αρκούν. Μέχρι να εγκλιματιστούν οι μαθητές, το μάθημα έχει τελειώσει. Στο σχολείο νιώθουμε συνεχώς ότι τρέχουμε να κυνηγήσουμε κάτι», τονίζει.

Το Ιδρυμα Ευγενίδου

Η πρωτοβουλία για το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Stem for Youth» συντονίζεται από το Ιδρυμένα Ευγενίδου σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. Παράλληλα με την «επιστήμη των πολιτών στο σχολείο», το ίδρυμα είναι υπεύθυνο για την ανάπτυξη επτά «προκλήσεων» εφαρμοσμένης μηχανικής. «Το πρόγραμμα αφορά μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και στόχος είναι να τους εισαγάγει στη διαδικασία σχεδιασμού για την επίλυση προβλημάτων της καθημερινής μας ζωής», λέει η Χριστίνα Τρουμπετάρη, υπεύθυνη των ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για το Ίδρυμα Ευγενίδου. Την εποπτεία του «Stem for Youth» έχει το Πολυτεχνείο της Βαρσοβίας και το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2018.

Πηγή