Η ορχήστρα είναι η ιδανική κοινωνία
Από τη Λίνα Γιαννάρου
Ανεκτίμητο να σε ξαφνιάζει (ευχάριστα) η πόλη σου, πόσο μάλλον να σε συγκινεί. Αυτό πάντως συνέβη το μεσημέρι της Κυριακής με το που οι πρώτες νότες από την «Ωδή στη Χαρά» του Μπετόβεν ξεγλίστρησαν από την αίθουσα μουσικής του 2ου ΓΕΛ-Θεόδωρος Αγγελόπουλος στο ιστορικό κτιριακό συγκρότημα της Αχαρνών και Χέυδεν, γνωστότερο ως Βίλα Αμαλία, προς τους φαρδείς διαδρόμους με τα γυαλισμένα ασπρόμαυρα πλακάκια και «ανεβαίνοντας» τη μεγάλη μαρμάρινη σκάλα δραπέτευσαν στο προαύλιο και ακόμα πιο έξω, στην Αθήνα. Ηταν μια ακριβή στιγμή για όσους είχαμε την τύχη να είμαστε εκεί, στη δεύτερη μόλις πρόβα της ορχήστρας El Sistema, μία από τις νέες πιο φιλόδοξες δράσεις του προγράμματος Ανοιχτά Σχολεία του Δήμου Αθηναίων. Πρόκειται για την πρώτη ανοιχτή μουσική ορχήστρα για παιδιά από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, από διάφορες περιοχές της Αθήνας, αλλά και προσφυγόπουλα από δομές και καταυλισμούς της Αττικής, με κρυφό, ακατέργαστο ταλέντο και κυρίως αγάπη για τη μουσική.
Η ιδέα της El Sistema γεννήθηκε το 1975 στη Βενεζουέλα από τον μουσικό και οικονομολόγο Χοσέ Αντόνιο Αρμπέου, ο οποίος πίστεψε ότι θα μπορούσε να αλλάξει τη ζωή των περιθωριοποιημένων παιδιών του Καράκας με τη μουσική. Η μέθοδός του, που δεν ξεκινάει με θεωρία, νότες και παρτιτούρες, αλλά ακουστικά και εμπειρικά, έφερε τα παιδιά σε άμεση επαφή με τη μουσική, αλλά βοήθησε και στην κοινωνική τους ένταξη, στην καταπολέμηση της νεανικής εγκληματικότητας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Πλέον, περισσότερα από 500.000 παιδιά της Βενεζουέλας είναι μέλη κάποιας από τις 150 ορχήστρες El Sistema, θεσμός που έχει επεκταθεί σε περισσότερες από 50 χώρες.
Από τον Οκτώβριο του 2016, η El Sistema ξεκίνησε τις δράσεις της και στην Ελλάδα, με πρωτοβουλία του Impact Hub Athens και στόχο την ενίσχυση της ενσωμάτωσης των παιδιών των ευπαθών ομάδων που δεν έχουν πρόσβαση στη μουσική. «Ηταν απάντηση στο θέμα της κοινωνικής εκπαίδευσης των παιδιών την περίοδο της κρίσης», είπε στην «Κ» η κ. Σόφη Λάμπρου, πρωτομάστορας της προσπάθειας. «Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να δουλεύουν σε σύνολο, να αναγνωρίζουν τη σημασία του καθενός μέσα στο σύνολο, το πώς να δουλεύεις για έναν κοινό σκοπό, προς μια κοινή κατεύθυνση. Με έναν τρόπο, η ορχήστρα είναι η ιδανική κοινωνία». Με ευθύνη του Impact Hub γίνονται ομαδικά μουσικά μαθήματα χορωδίας, εγχόρδων και κρουστών στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, αλλά και σε μια σειρά άλλους χώρους στην Αθήνα, όπως κέντρα ανηλίκων ή τους καταυλισμούς του Σκαραμαγκά και του Ελαιώνα.
Στην ορχήστρα έχουμε παιδιά που παίζουν χρόνια και άλλα που μαθαίνουν μόλις έξι μήνες. Προσαρμόζουμε τις παρτιτούρες ώστε να μπορούν να συνεισφέρουν, λέει στην «Κ» η κ. Σόφη Λάμπρου, πρωτομάστορας της προσπάθειας.
Συνολικά τα μαθήματα παρακολουθούν 300 παιδιά. Από αυτά, περίπου 65 συμμετέχουν και στην ορχήστρα που κάνει τις πρόβες της στην ανακαινισμένη Βίλα Αμαλία (ξαναλειτούργησε ως σχολείο πέρυσι). «Στην ορχήστρα έχουμε παιδιά που παίζουν χρόνια και άλλα που μαθαίνουν μόλις έξι μήνες. Προσαρμόζουμε τις παρτιτούρες ώστε να μπορούν να συνεισφέρουν. Το σημαντικό είναι ότι συμμετέχουν παιδιά χωρίς να έχει σημασία από πού προέρχονται, σε τι πιστεύουν, αν είναι πλούσια ή φτωχά. Απλά εκφράζονται, αποκτούν αλληλεγγύη και νιώθουν ευχαρίστηση ακούγοντας το κοινό αισθητικό αποτέλεσμα».
Κρίσιμος κρίκος της προσπάθειας η έμπειρη μαέστρος Φαίδρα Γιαννέλου, που για πρώτη φορά καλείται να διευθύνει μουσικούς διαφορετικού επιπέδου, που μιλούν διαφορετική γλώσσα, έχουν άλλες ανάγκες. «Αυτό που βλέπεις στα μάτια τους, η θέλησή τους να δημιουργήσουν, να κάνουν πράγματα στη μουσική, να παίξουν όλοι μαζί. Αυτό είναι που κάνει αυτή την ορχήστρα διαφορετική. Το πάθος τους. Ας τους λείπει η τεχνική, έχουν πολλά από τα υπόλοιπα».
Το πρόγραμμα Ανοιχτά Σχολεία του Δήμου Αθηναίων υλοποιείται με αποκλειστικό δωρητή το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος και συντονισμό του Athens Partnership.