Από τον Γιώργο Σταματόπουλο

«Η ελληνική μουσική γλώσσα στο προσκήνιο»

Εμφανίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του ᾽70 ο Θωμάς Μπακαλάκος με το έργο «Τα αγροτικά» με μουσική του ίδιου και ερμηνευτή τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Το έργο είχε τεράστια επιτυχία. Ακολούθησαν άλλοι τρεις ή τέσσερις δίσκοι με ανάλογη ανταπόκριση.

Μια δεκαετία μετά, εξωπετάχτηκε, όπως αφηγείται ο ίδιος, από τον χώρο του τραγουδιού για συνδικαλιστικούς λόγους. Αφιερώθηκε έκτοτε ολόψυχα στη λόγια μουσική, γράφοντας για μικρά και μεγάλα σύνολα βέβαιος ότι δεν θα ακούγονταν ποτέ. Ήρθε όμως η παραγγελία του Ιπποκράτειου Όρκου, που παίχτηκε μάλιστα το 2001 στο Ηρώδειο. Όλα άλλαξαν.

Προτείνει σήμερα να ιδρυθούν σε πολλές πόλεις της Ελλάδας Δημοτικές Μουσικές Βιβλιοθήκες (ΔΜΒ) προσδοκώντας τη γέννηση μιας εθνικής μουσικής βασιζόμενης στην ελληνική δημοτική παράδοση, στο κατά Κ. Θ. Δημαρά «αντιφέγγισμα της ελληνικής ψυχής». Πρωτοπόρα και ριζοσπαστική πρόταση που διατυπώνεται για πρώτη φορά.

Για τον σκοπό αυτό ξεκινάει συναυλίες στην Αττική και σε άλλες περιοχές, μέσα σ’ ένα κλίμα ξένο ίσως απέναντι στη συμφωνική μουσική, με την ελπίδα όμως ότι θα γίνει αποδεκτή διότι στηρίζεται σε δημοτικά τραγούδια περιοχών όλης της χώρας και ότι θα αποκτήσει και η Ελλάδα τη δική της μουσική φωνή, που θα εκφράζει το βάθος του ψυχισμού και θα αναδεικνύει τον πλούτο των συναισθημάτων.

Μετά, λέει, το δημοτικό, το ρεμπέτικο, το λαϊκό, ήρθε η ώρα της λόγιας μουσικής για να συμπληρωθεί ο μουσικός κορμός της χώρας· μουσικές γραμμένες στην Ελληνική Μουσική Γλώσσα (ΕΜΓ), πέρα από μιμητισμούς και ξενομανίες.

Η ίδρυση των ΔΜΒ που προτείνει είναι το πρώτο βήμα για την ανάδειξη της ελληνικής μουσικής γραμμένης στα ελληνικά. Αισθάνεται μόνος αλλά αποφασισμένος.

• Κύριε Μπακαλάκο ξεκινάτε από τον Δήμο Πεντέλης στις 4 Μάρτη, μια σειρά συναυλιών ανά την Ελλάδα προπαγανδίζοντας την ίδρυση Δημοτικών Μουσικών Βιβλιοθηκών. Πώς ξεκίνησε η ιδέα; Γιατί από τον Δήμο Πεντέλης;

Η ιδέα ξεκίνησε έπειτα από μια επίσκεψή μου στη Σοβιετική Ενωση. Πληροφορήθηκα ότι εκεί λειτουργούσαν ΔΜΒ ακόμα και στις μικρότερες κωμοπόλεις. Ανάλογα ίσχυαν και στα Βαλκάνια. Από τότε σκεφτόμουνα τρόπους και την κατάλληλη στιγμή να γίνει αυτό και στην Ελλάδα.

Ο δήμαρχος Πεντέλης εδώ και δεκαπέντε χρόνια παρακολουθεί και εκτιμάει το δημιουργικό μου έργο στον χώρο της σύγχρονης λόγιας μουσικής. Είναι από τους πρώτους που έδειξε ενθουσιασμό για την προσπάθειά μου να συμβάλω με συγκεκριμένη μουσική πρόταση και σε εφαρμογή αυτής με συγκεκριμένα έργα, ώστε να έρθει στο προσκήνιο η ΕΜΓ, η εξίσου όμορφη, δίδυμη αδερφή, της πλούσιας και ομιλούμενης ελληνικής γλώσσας.

Οταν του μίλησα για τα σχέδιά μου να δώσω συναυλίες ίδρυσης ΔΜΒ και στους δήμους της Αττικής, μετά το ξεκίνημα των συναυλιών στην επαρχία από τους Σοφάδες Καρδίτσας και τη μεγάλη επιτυχία που σημείωσαν, μου το είπε ορθά κοφτά: Η αρχή στην Αττική θα γίνει από την Πεντέλη.

• Τι θα αποδώσει η λειτουργία ΔΜΒ και τι θα περιλαμβάνουν;

Στα πέντε έως δέκα ραφάκια σε κάθε ΔΜΒ, που κοστίζουν ελάχιστα, θα καταθέσουν τις παρτιτούρες τους οι συνθέτες της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.

Επειδή η ΔΜΒ αποτελεί πράξη ουσιαστικού μουσικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος της δημοτικής αρχής και επίσης αποτελεί ένα πρώτο βήμα δημόσιας παρουσίας ενός συνθέτη και μέσον καταγραφής έργων και δημιουργών, θα βγουν στην επιφάνεια έργα νέων αλλά και παλιότερων συνθετών που κανείς δεν τους έχει αναζητήσει.

Θα ενεργοποιήσει γενικότερα τις δημιουργικές μουσικές δυνάμεις του δήμου. Οι παρτιτούρες τού κάθε συνθέτη θα είναι στη διάθεση όλων των άλλων.

Αυτό είναι σπουδαίο, δεδομένου ότι ο συνθέτης, πέρα από τις σπουδές του, μαθαίνει σύνθεση κυρίως από τον εαυτό του, με συνεχή άσκηση και έρευνα, αλλά και από τα έργα των άλλων. Οι συνθέτες θα ξεκινήσουν συνεργασίες, ανταλλαγές απόψεων, δημιουργίες μουσικών συνόλων, παρουσιάσεις των έργων τους.

Ασπρη μέρα η ελληνική μουσική δεν πρόκειται να δει χωρίς νέα έργα, χωρίς πρώτες εκτελέσεις, χωρίς νέες εκτελέσεις. Οι παρτιτούρες του κάθε συνθέτη θα είναι στη διάθεση όλων των άλλων. Θα γνωριστούν μεταξύ τους και θα ανταλλάσουν απόψεις. Αυτό είναι σπουδαίο, δεδομένου ότι ο συνθέτης, πέρα από τις σπουδές του, μαθαίνει σύνθεση κυρίως από τον εαυτό του, με συνεχή άσκηση και έρευνα, αλλά και από τα έργα των άλλων. 

Ίσως η ίδρυση και η λειτουργία ΔΜΒ, να αποτελέσει την αφετηρία ενός περιφερειακού μουσικού κινήματος, που θα βγάλει την πατρίδα μας από το μουσικό λήθαργο και την αφάνεια στο παγκόσμιο μουσικό σκηνικό. Αν δεν είχαμε και τον παραμελημένο, εν ζωή, αλλά και σήμερα Σκαλκώτα, δεν θα είχαμε ούτε καν μουσικό ίχνος. Αυτόν θεωρώ μουσικό μου πρόγονο. Σε όλες μου τις συναυλίες παίζω πάντα ένα έργο του.

• Πώς συνδέονται οι συναυλίες ίδρυσης ΔΜΒ με το δικό σας έργο;

Στις συναυλίες αυτές θα παρουσιάσω επιλογές έργων από τις συλλογές συνθέσεων που ονομάζονται μουσικές νουβέλες. Είναι ένα νέο είδος έργων λόγιας μουσικής, χαρακτηριστικά ελληνικής.

Είναι έργα σε εφαρμογή της μουσικής μου πρότασης, κατά το τμήμα που αφορά στην αξιοποίηση με δημιουργική αφομοίωση και σύγχρονη μουσική σκέψη, τόσο της δημοτικής μουσικής μας παράδοσης όσο και τραγουδιών προικισμένων λαϊκών μας συνθετών.

Η κάθε μουσική νουβέλα αποτελεί μια θετική μετάλλαξη ενός δημοτικού ή λαϊκού τραγουδιού. Τα μουσικά σημεία της μελωδίας του δημοτικού τραγουδιού τα μετουσιώνω, ώστε να αποτελούν δικά μου μουσικά δημιουργήματα, μουσικά σημεία, δομικά στοιχεία δηλαδή, με τα οποία χτίζω την ομώνυμη μουσική νουβέλα. Η μελωδία της αναδεικνύει τα μουσικά σημεία και στα άλλα τέσσερα επίπεδα του σημειολογικού πενταγράμμου της μουσικής του έργου.  

Την υπόθεση, το θέμα, το σενάριο της κάθε μουσικής νουβέλας, αντλώ από τη λειτουργικότητα του δημοτικού τραγουδιού. 

Καθώς οι μουσικές νουβέλες είναι έργα μουσικής χαρακτηριστικά ελληνικής, αποτελούν συγχρόνως και μέσον προπαγάνδισης της Ελληνικής Μουσικής Γλώσσας στην οποία είναι γραμμένα, με θέματα εμπνευσμένα από τη λειτουργικότητα του δημοτικού τραγουδιού.

Όταν ένας απλός άνθρωπος χορεύει ή τραγουδάει ένα δημοτικό τραγούδι, στις λίγες αυτές στιγμές, μπροστά από τα μάτια του περνάει με απίστευτη ταχύτητα, ένας κόσμος ολόκληρος, όλη η ζωή του. Ιστορίες και προβληματισμούς αυτών των ανθρώπων αφηγούμαι και εκφράζω με τα έργα Μουσικής Νουβέλας.

Σημαντικό ρόλο στο σχεδιασμό αλλά και τη σύνθεση της μουσικής νουβέλας παίζει και το Κείμενο Εργασίας, στο οποίο διατυπώνω αυτά που θέλω να αφηγηθώ και να εκφράσω, με μουσικό τρόπο.

Το κείμενο εργασίας καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την τελική φόρμα του έργου, ενώ, σε πολλές περιπτώσεις, καθοδηγεί και τη γέννηση της μελωδίας του. Η διαδικασία αποτελεί και ένα παράδειγμα ότι ο λόγος ποτέ δεν αποξενώθηκε από τη μουσική και το αντίθετο. Το ένα ενυπάρχει μέσα στο άλλο, άσχετα αν εμφανίζονται μαζί, ως φωνητική μουσική ή ξεχωριστά.

Χρησιμοποιώ για τη σύνθεση τα μουσικά συστήματα της τονικότητας και του δωδεκαφθογγισμού σε συνδυασμό, ως μέσα έκφρασης και όχι, όπως συνήθως χρησιμοποιούνται, ως χαρακώματα αντιπαράθεσης μεταξύ των οπαδών τους, γιατί ο συνθέτης πρέπει να είναι δημιουργός και όχι οπαδός. Με το συνδυασμό αυτό πετυχαίνω, όταν χρειάζεται, ένα μουσικό ανάλογο της της κοινωνίας.

Την έκφραση των μελών μιας ομάδας όπου εκδηλώνονται διαφωνίες, εντάσεις, παύσεις προετοιμασίας μιας έκρηξης ή μιας ομοφωνίας κ.λ.π. Έτσι ρυθμίζω και τη θεατρικότητα του έργου, που αποτελεί στοιχείο προσδιοριστικό του ύφους του μουσικού έργου.

Για να γίνουν τα παραπάνω πρέπει τα δύο μουσικά συστήματα, που ως γνωστόν το ένα αναιρεί το άλλο, να αγαπηθούν μέσα στη μουσική νουβέλα. Και αυτό προϋποθέτει μια ειδική τεχνική, με την οποία ο συνθέτης γράφει και δεν μιλάει, όπως λέει και ο Στραβίνσκι στην ποιητική του.

Παραθέτω ένα παράδειγμα:

Η μουσική νουβέλα μαζί με το ομώνυμο δημοτικό τραγούδι δύνανται να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης και έργων άλλων τεχνών. Έτσι το δημοτικό τραγούδι αναδεικνύεται και ως ενοποιητικό στοιχείο άλλων τεχνών, με ενδιάμεσο κρίκο το κείμενο εργασίας της μουσικής νουβέλας. Ο ποιητής συνεργάτης μου, εμπνέεται από τη λειτουργικότητα του δημοτικού τραγουδιού και της μουσικής νουβέλας, ένα ποίημα, που λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που προσλαμβάνει, μπορούμε να το ονομάσουμε μουσικό ποίημα, ο πεζογράφος το μουσικό δοκίμιο, ο εικαστικός το μουσικό πίνακα, το μουσικό γλυπτό, το μουσικό χαρακτικό, ο συγγραφέας το μουσικό θεατρικό μονόπρακτο και ο σκηνοθέτης το μουσικό ντοκιμαντέρ, με το οποίο ολοκληρώνεται ένα ΜΟΥΣΙΚΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΟ. Όλα αυτά τα έργα έχουν τον ίδιο τίτλο με το δημοτικό τραγούδι και την ομώνυμη μουσική νουβέλα που τα ενέπνευσαν.

Όνειρό μου είναι να εκδοθεί μια συλλογή με το ΜΟΥΣΙΚΟ της ΠΟΛΥΤΕΧΝΟ, αν και κάτι τέτοιο είναι όνειρο θερινής νύχτας. Όμως και τα γίδια δεν μπαίνουν στο μαντρί με ποιήματα, αλλά εγώ επιμένω. Οι οκτώ μουσικές νουβέλες που παίζουμε στις συναυλίες ίδρυσης ΔΜΒ, με ένα υπέροχο σεξτέτο κορυφαίων μουσικών, έχουν εκδοθεί σε οκτώ βιβλία. Τα έργα αυτά, στο τέλος της συναυλίας, παραδίδω, επί σκηνής, στο δήμαρχο δωρεάν για να αποτελέσουν τις πρώτες παρτιτούρες στη ΔΜΒ.

Θα μου μείνει αξέχαστη η πρώτη συναυλία ίδρυσης ΔΜΒ Σοφάδων από όπου ξεκίνησα τις συναυλίες στην επαρχία. Ο δήμαρχος συγκινημένος παρέλαβε επί σκηνής τις παρτιτούρες των έργων. Έτσι τα χειροκροτήματα του κοινού, των μουσικών και του δημάρχου, υπέγραψαν την ίδρυση της ΔΜΒ Σοφάδων. Έχω σχεδιάσει επτά συλλογές έργων μουσικής νουβέλας, κάτω από τον τίτλο «Μεταλλάξεις Ελληνικά, μια ελεγεία στην Ελληνίδα Επαρχία».

Η κάθε μία περιλαμβάνει πέντε έργα εμπνευσμένα από πέντε δημοτικά τραγούδια μιας περιοχής της πατρίδας μας με κοινά μουσικολογικά χαρακτηριστικά.

Οι μουσικές νουβέλες είναι πρότυπα έργα λόγιας μουσικής, με αρκετούς βαθμούς δυσκολίας για τον ερμηνευτή, αλλά κατανοητά και ελκυστικά στον απλό έλληνα ακροατή. επειδή είναι γραμμένο στην Ελληνική μουσική γλώσσα. Από αισθητικής άποψης μπορούν να γίνουν ελκυστικά και στους ξένους και να μπουν στο ρεπερτόριο ξένων μουσικών συνόλων.

Αυτό που λείπει στην πατρίδα μας είναι η προβολή των μουσικών έργων λόγιας μουσικής μέσα και έξω από την Ελλάδα, έστω σε  εκδηλώσεις πολιτισμού της πατρίδας μας στο εξωτερικό. Στέλνονται συνήθως, σε όλες τις εκδηλώσεις, έργα άκρατου λαϊκισμού, κραυγαλέου φολκλόρ και παρωχημένου μοντερνισμού, που αφήνουν παντελώς αδιάφορο το μουσικό κοινό στο εξωτερικό.

Τα μουσικά σημεία του δημοτικού τραγουδιού είναι αρχετυπικά γένη, στοιχεία δηλαδή που δέχτηκε ο λαός μέσα στους αιώνες ότι τον εκφράζουν. Στην ουσία είναι μουσικά σημεία που έχουν την ίδια συμβατικότητα με τα άλλα γλωσσικά σημεία. Το ότι τα μουσικά σημεία της νουβέλας που προέρχονται από τη μετουσίωση εκείνων του δημοτικού τραγουδιού και χάνουν ένα μέρος από τη συμβατικότητά τους, αυτό δεν τα ακυρώνει ως μουσικά σημεία της Ελληνικής μουσικής γλώσσας.

Το αντίθετο είναι ο καλύτερος τρόπος να εφαρμόζω το φαινόμενο του λυρισμού για την δημιουργία των δικών μου μουσικών λέξεων της Ελληνικής προφανώς μουσικής γλώσσας όπως ακριβώς είναι και η διαδικασία δημιουργίας μέσω του λετρισμού των λέξεων από τον ποιητή που τις κάνει δικές του λέξεις, αλλά και της ελληνικής ομιλούμενης γλώσσας,

• Πως άρχισε και που σκοπεύει η διαδικασία αξιοποίηση του δημοτικού τραγουδιού, για τη σύνθεση έργων μουσικής νουβέλας.

Θεώρησα ότι ήταν ένας σίγουρος και ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος να συνθέσω έργα στην Ελληνική Μουσική Γλώσσα, γιατί το μουσικά σημεία της μελωδίας του ρυθμού και των άλλων σημειολογικών επιπέδων της μουσικής ενός δημοτικού τραγουδιού, αποτελούν epriori γλωσσικά σημεία της Ελληνικής Μουσικής μας γλώσσας, ίσης συμβατικότητας, μερικές φορές, με εκείνη των γλωσσικών σημείων. 

Έπρεπε όμως να βρω τρόπους μετουσίωσης αυτών των μουσικών σημείων, ώστε να γίνουν δικά μου μουσικά δημιουργήματα και με αυτά ως δομικά υλικά να συνθέσω τη ομώνυμη μουσική νουβέλα. Ισχυρίζομαι ότι τα κατάφερα.  Μπορείτε να το διαπιστώσετε αν έρθετε στη συναυλία ίδρυσης της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πεντέλης στις 4 Μαρτίου 2017. 

• Τι περαιτέρω μπορείτε να μας πείτε για την Ελληνική Μουσική Γλώσσα και πως θα συμβάλει το έργο σας, ώστε να έρθει στο προσκήνιο;

Η Ελληνική Μουσική Γλώσσα διαθέτει έναν τεράστιο πλούτο μουσικών γλωσσικών σημείων, όπως είναι οι μεγάλες κατηγορίες αρχέτυπων μουσικών γενών, μουσικών νόμων, μορφημάτων, καταλήξεων θεμάτων, χαρακτηριστικών ρυθμών και μελωδικών διαστημάτων, με συμβατικότητα ανάλογη γλωσσικών σημείων.

Όλα αυτά κατάλληλα μετουσιωμένα από το συνθέτη, ακόμα και όταν χάνουν μεγάλο μέρος από τη συμβατικότητά τους, γίνονται δικά του δημιουργήματα και αποτελούν δομικά στοιχεία των έργων του τα οποία, αν μη τι άλλο, θυμίζουν γνώριμα συναισθήματα, κοινωνικές καταστάσεις και εκδηλώσεις με ανάλογους χρονικούς και τοπικούς προσδιορισμούς, για όσους γνωρίζουν αυτή τη γλώσσα. 

Όλο αυτό το πλούσιο λεξιλόγιο της Ελληνικής Μουσικής Γλώσσας, κατάλληλα μετουσιωμένο, μπορεί να χωρέσει η αλλιώς να αξιοποιηθεί στη γραμματική των γνωστών μουσικών συστημάτων της δυτικής μουσικής, η οποία διαθέτει ένα πλήρες σύστημα φωνολογικών, γραμματικών (αρμονικών) και συντακτικών (μορφολογικών) κανόνων και έτσι να έχουμε την ελληνική μουσική γλώσσα. 

Μπορούμε όμως, αν θέλουμε, να επέμβουμε και να τροποποιήσουμε τους γραμματικούς αυτούς κανόνες αξιοποιώντας τους ελληνικούς μουσικούς τρόπους ως παρακαταθήκες άντλησης μουσικών ιδεών έτσι που να μην είναι τελείως αφόρτιστοι. 
Κάθε συνθέτης μπορεί να διαμορφώσει τις δικές του εκλεκτικές συγγένειες μεταξύ των βαθμίδων των ελληνικών μουσικών τρόπων ή να τους τροποποιήσει.

Μια παραγωγή μουσικών έργων, με βάση ανάλογες παρεμβάσεις και παρεκκλίσεις των γνωστών κανόνων, τα οποία θα έχουν ενδιαφέροντα αισθητικά αποτελέσματα και θα αποδεικνύουν ότι μπορούν να εκφράσουν συναισθήματα και καταστάσεις, θα δώσουν ίσως τους κανόνες της γραμματικής της ελληνικής μουσικής γλώσσας. Στην ιστορία της μουσικής είναι σχεδόν νόμος η θεωρεία να έπεται της σύνθεσης.

Η μουσική μου πρόταση αποτελείται από μια σειρά σκέψεων και πρακτικών που με βοηθάνε να συνθέτω τα έργα μου χρησιμοποιώντας το ελληνικό μουσικό λεξιλόγιο, με παρεμβάσεις και παρεκκλίσεις στους υπάρχοντες κανόνες. 
Τα έργα αυτά με εμπροσθοφυλακή τις μουσικές νουβέλες, άλλα και άλλων συνθετών που δημιουργούν, επειδή ασπάζονται τη μουσική μου πρόταση, ίσως αποκτήσουν μουσικολογικό ενδιαφέρον για κάποιους ιδικούς και προσφέρουν στον απώτερο κοινό μας σκοπό, που είναι να συνταχτεί η γραμματική της Ελληνικής Μουσικής Γλώσσας.

Έτσι θα εμπλουτιστούν περισσότερο και τα άλλα τρία σημειολογικά επίπεδα της ελληνικής μουσικής, πέρα από εκείνο της μελωδίας και του ρυθμού, όπου η ελληνική μουσική φιλολογία έχει να παρουσιάσει αξεπέραστα δείγματα, τόσο στο δημοτικό τραγούδι, όσο και στη Βυζαντινή μουσική και στο λαϊκό μας τραγούδι.

Ως τότε ο ίδιος ο λαός αλλά και μέσω των ταλαντούχων συνθετών του, θα συνεχίσουν να εμπλουτίζουν τη μουσική μας γλώσσα του με νέους μουσικούς σκοπούς που θα γίνονται οι νέοι μουσικοί νόμοι. 

Την έννοια του μουσικού νόμου ως ένας μουσικός σκοπός με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τον κάνουν ξεχωριστό και διακριτό, μπορούμε να κατανοήσουμε και μέσω ενός στοίχου του Αριστοφάνη στους βατράχους που λέει για το μοιρολόι του αηδονιού. «Κελαδεί δ΄επίκλαυτον αηδόνιον νόμον». Κανείς ακούγοντας ένα αηδόνι δεν θα νομίσει ότι ακούει καρακάξα.

Όμως ο κάθε άνθρωπος ένα αηδονάκι είναι και αυτός, που μπορεί να κάνει διάφορους σκοπούς. 

Πολλοί από αυτούς έχουν μια ωραιότητα που τους κάνουν ελκυστικούς, αποδεκτούς και από άλλους ανθρώπους, οι οποίοι προβαίνουν πολλές φορές σε τροποποιήσεις ή παραλλαγές, ενώ κάποιοι φτιάχνουν πάνω στο σκοπό αυτό στοίχους. 
Ίσως αυτή να είναι και μία από τις διαδικασίες δημιουργίας του δημοτικού τραγουδιού.

Όλα αυτά είναι στοιχεία με τα οποία ο  κάθε συνθέτης μπορεί να εμπλουτίσει, με βάση την επιλεκτική του ικανότητα από όσα μουσικά σημεία κληρονόμησε, βρήκε και έμαθε από τους δασκάλους του, για να δημιουργήσει έτσι τη δική του μουσική ιδιόλεκτο, απαραίτητο εφόδιο για να ξεχωρίσει ως μουσική προσωπικότητα. 

Ξεκίνησα της περιπέτεια διατύπωσης της μουσικής μου πρότασης, μετά το 1985, αφού πρώτα έδωσα αγώνα να διευρύνω τις μουσικές μου γνώσεις σε όλα τα επίπεδα της μουσικής εξέλιξης. 
Τότε όταν δυνάμεις ανώτερες εμού με ξωπέταξαν από το χώρο του τραγουδιού, γιατί ήμουνα στην πρώτη γραμμή του αγώνα, εναντίων όσων ευθύνονται για το δράμα της ελληνικής μουσικής, εναντίον των λίγων συναδέλφους που επωφελούνταν, σε βάρος των υπολοίπων. 

Τότε οι πόρτες έκλεισαν για μένα και έχασα δυνατότητα να ζω από τις συναυλίες που έδινα με τα έργα μου.  Αφιέρωσα όλο μου το χρόνο στο να γράφω έργα λόγιας μουσικής για μικρά και μεγάλα σύνολα, με τη βεβαιότητα ότι δεν θα παίζονταν ποτέ.  Ήρθε όμως η παραγγελία του ορατόριου ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΣ ΟΡΚΟΣ. Αυτοί που μου το παρήγγειλλαν φρόντισαν να παιχτεί στο Ηρώδειο, το 2001, να παιχτεί στο κανάλι της βουλής και έτσι από τον πάτο βρέθηκα στην επιφάνεια. 

Αργότερα άρχισα σιγά σιγά να δείχνω και άλλα έργα μου, πάντα βασιζόμενος στο εισιτήριο του κόσμου. Διότι από όσους ροκανίζουν το δημόσιο χρήμα, πάντα οι ίδιοι και οι ίδιο, ανεξάρτητα από τις κυβερνήσεις, δεν περισσεύει ούτε λεπτό. 

Μία από τις μεγαλύτερες χαρές που πήρα ήταν με τη διοργάνωση του διαγωνιστικού Πανελλήνιου Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου (Π.Φ.Μ.Δ), επί επτά συνεχή έτη, 2003-2019, χωρίς ούτε ένα ευρώ επιχορήγηση από το κράτος ή άλλον κρατικό φορέα, με σκοπό να δώσω βήμα σε νέους και παλιούς συνθέτες που δεν εύρισκαν διέξοδο να παιχτούν έργα τους.

• Πριν από λίγα χρόνια διοργανώνατε το διαγωνιστικό Πανελλήνιο Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου. Τι απήχηση είχε; Υπήρξαν αποτελέσματα;

Το φεστιβάλ αναδείχτηκε σε έναν από τους σοβαρότερους μουσικούς θεσμούς της χώρας μας. Δεν έπαιζα δικά μου έργα παρά μόνο έργα άλλων συνθετών, κυρίως νέων. Γράφτηκαν 300 νέα έργα, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση συμμετοχής των συνθετών.

Τόσα έργα δεν κατάφερε να προκαλέσει το κράτος, με τα πολυδάπανα συμφωνικά του σχήματα, από γενέσεώς του. Τα 80 από αυτά επιλέχτηκαν και παίχτηκαν ζωντανά με κορυφαία μουσικά σύνολα και με ελεύθερη είσοδο στο κοινό. Τις παρτιτούρες των 12 έργων που επιλέγονταν για το κάθε φεστιβάλ εξέδιδα σε βιβλίο που έδινα δωρεάν σε μουσικά πανεπιστήμια, μουσικές βιβλιοθήκες, μουσικά σχολεία και στις βιβλιοθήκες όλων των πρεσβειών μας στην Ευρώπη.

Μερικοί από τους βραβευμένους συνθέτες μας διακρίνονται σήμερα διεθνώς, έστω μέσα σε αυτή τη διεθνοποιημένη μουσική έκφραση, που θέλει τη μουσική ως οικουμενική γλώσσα και όχι ως σύνολο μορφών μουσικής έκφρασης, μουσικών γλωσσών δηλαδή, άρρηκτα συνδεδεμένων με τις ομιλούμενες γλώσσες, όπως θα ήταν το ορθό.

Δυστυχώς το φεστιβάλ μας το κατάπιε και αυτό η οικονομική κρίση, ακριβώς τη στιγμή που είχαν ωριμάσει οι συνθήκες να κοινοποιήσω τη μουσική μου πρόταση και τα έργα μου σε εφαρμογή αυτής που έδειχναν τον δρόμο σύνθεσης έργων στην ΕΜΓ.

Αυτό ακριβώς επιχειρώ από το 2013 και ύστερα δείχνοντας τα έργα μου σε συναυλίες ίδρυσης ΔΜΒ.

Στη διατύπωση της μουσικής μου πρότασης, με βοήθησαν κάποιες παρατηρήσεις, διαπιστώσεις και παραδοχές όπως: 

Ότι η μουσική είναι ο λόγος των συναισθημάτων μας και ο λόγος είναι η μουσική της σκέψης μας. Ότι ο λόγος και η μουσική ως ακουστικά φαινόμενα που αντιλαμβανόμαστε μέσω της περισσότερο πνευματικά ορισμένης αίσθησης της ακοής, ενυπάρχει το ένα μέσα στο άλλο σε κάθε τους έκφανση. Ότι ο συνθέτης που δεν ακούει τη μουσική του εκφερόμενου λόγου δεν έχει καμία τύχη. Ότι η μουσική του εκφερόμενου λόγου αποτελείται από μουσικά σημεία μιας μουσικής γλώσσας, που έχει το ίδιο όνομα του λαού που χρησιμοποιεί αυτόν το λόγο, για να συνεννοείται και να εκφράζεται. Ότι η μουσική προέρχεται από το τραγούδι και το μελοποιημένο λόγο.

Ότι ο εκλεκτικισμός δεν είναι αδυναμία του συνθέτη, αρκεί ο συνθέτης στην επεξεργασία των μουσικών του ιδεών να μεταχειρίζεται τόσο το υποδεκάμετρο του μυαλού, όσο και το υποδεκάμετρο της καρδιάς. Ότι δεν υπάρχει απόλυτη μουσική, παρά μόνο η μουσική που ο συνθέτης σκέφτηκε το τι ήθελε να εκφράσει και με το έργο του στέλνει τα ανάλογα μηνύματα. Αλλιώς αν ο συνθέτης γράφει μουσική χωρίς να έχει σκεφτεί αυτό που θέλει να πει σημαίνει ότι δεν ξέρει τι λέει με το έργο του, οπότε η σύνθεσή του, εκτός από τον ίδιο, δεν αφορά κανέναν άλλον και άλλα.

Στον αγώνα για να έρθει η Ελληνική μουσική γλώσσα στο προσκήνιο, έχουμε προς το παρών σύμμαχο την τοπική αυτοδιοίκηση και την εφημερίδα σας. 
Θα ζητήσω ξανά τη βοήθεια και των κρατικών μέσων ενημέρωσης, τουλάχιστον για την προβολή των συναυλιών Ίδρυσης Δημοτικών Μουσικών Βιβλιοθηκών. 

Θα συνεχίσω βέβαια να αγωνίζομαι για να παιχτεί και κάποιο από τα έργα μου με τα μουσικά σύνολα της ΕΡΤ. Μέχρι τώρα, εδώ και δεκαπέντε χρόνια, έχω καταθέσει δεκάδες έργα, πάνω από δέκα χιλιάδες σελίδες νότες, όπως επίσης καταθέτω πρόταση επί 35 χρόνια στο Φεστιβάλ Αθηνών, όπως θα το κάνω και εφέτος, αλλά δεν είχα κανένα αποτέλεσμα. Κάποιοι έπαιξαν στο Φεστιβάλ Αθηνών τρεις και τέσσερις φορές. Αν κάποιους από αυτούς έπαιζε μια φορά λιγότερο δεν θα ήταν φτωχότερη η μουσική μας. Θα μπορούσα να είχα επιλεγεί και εγώ μια φορά στα τόσα χρόνια.Ίσως τώρα που θα κλιθούν στη συναυλία της Πεντέλης προσέξουν τα έργα μου καλύτερα.

• Εν κατακλείδι;

Στην πατρίδα μας ο μιμητισμός και η ξενομανία που έγιναν σύστημα και στη μουσική, άφησε την ελληνική μας μουσική στην καθυστέρηση. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις δεν μας σώζουν.
Θα δώσουμε τον αγώνα να φέρουμε στο προσκήνιο την Ελληνική Μουσική Γλώσσα και θα πετύχουμε.

Όλοι οι μεγάλοι συνθέτες της δύσης έγραψαν τα έργα τους, ο κάθε ένας στη μητρική μουσική του γλώσσα. Κάποιοι που παρασύρθηκαν γύρισαν νωρίς στις καθαρές παραδόσεις του λαού τους και θριάμβευσαν, όπως ο μέγας Ντεμπισύ.

Και οι συνθέτες λαών που ξεκίνησαν αργότερα, όπως οι Ρώσοι, έμαθαν τη μουσική τέχνη, μιμούμενοι, αλλά γρήγορα στράφηκαν στις δικές τους παραδόσεις και έγραψαν έργα με αδρά ρώσικα χαρακτηριστικά. Έγραψαν ελκυστικά παραδείγματα για τα εγχειρίδιά μουσικής διδασκαλίας των νέων, και έτσι οι νέοι τους αγάπησαν τόσο τη ρώσικη δημοτική μουσική όσο και τη λόγια ρώσικη μουσική, γιατί όλα γράφτηκαν στη δική τους μουσική γλώσσα. 

Στην πατρίδα μας με το μιμητισμό και την ξενομανία καταφέραμε ακριβώς το αντίθετο. Οι νέοι μας, μισούσαν  επί πολλές δεκαετίες εξίσου, τόσο τη λόγια μουσική, όσο και τη δημοτική μας μουσική, την οποία κάποιοι νεόπλουτοι της μουσικής γνώσης την είχαν κατασυκοφαντήσει. 

Όμως δυστυχώς ακόμα και σήμερα, ανάμεσα σε πολύ ικανούς μουσικούς και προσωπικότητες της μουσικής που νομίζουν ότι έχουν τα μουσικά πράγματα της πατρίδας μας στα χέρια τους, κουμάντο κάνουν συνήθως οι διάφοροι Μαυροκορδάτοι της μουσικής.      
Δυστυχώς το κράτος ανέχεται αυτή την κατάσταση, για να μην πω ότι τη σιγοντάρει. Και αυτό ανεξάρτητα από την εναλλαγή των κυβερνήσεων.  Όμως ο λαός, ιδίως σε εποχές κρίσης από την παράδοση πιάνεται για να υπάρξει. 

Και το δημοτικό τραγούδι, μαζί το τραγούδι των προικισμένων λαϊκών μας δημιουργών, Τσιτσάνη, Καλδάρα,  Δερβενιώτη, Μητσάκη, Βαμβακάρη και άλλων, κράτησαν την Ελληνική Μουσική Γλώσσα ζωντανή. 
Τώρα είναι η σειρά της λόγιας ελληνικής μουσικής να την στολίσει και να την αναδείξει σε παγκόσμιο επίπεδο, με έργα σύγχρονα, μοντέρνα, αλλά ελληνικά.

Θα δώσουμε τον αγώνα και θα πετύχουμε, να φέρουμε στο προσκήνιο την Ελληνική Μουσική Γλώσσα. Αλλιώς θα συνεχίσει να μας πλακώνει ο άκρατος λαϊκισμός, το κραυγαλέο φολκλόρ και ο παρωχημένος μοντερνισμός, ένας τρισδιάστατος χώρος μουσικής κατάθλιψης. Πρέπει να πετύχουμε.

Δήλωση του δημάρχου Πεντέλης

Ο δήμαρχος Πεντέλης, Δημήτριος Στεργίου – Καψάλης, δήλωσε σχετικά το εξής:

Άκουσα πριν πολλά χρόνια συμφωνική μουσική του Συνθέτη στο Μέγαρο Δουκίσσης Πλακεντίας και ενθουσιάστηκα.
Είδα στο you tube από το Ηρώδειο είδα στο ορατόριο Ιπποκράτειος Όρκος. Είναι ένα μεγαλειώδες έργο. Τώρα ακούω τις μουσικές του νουβέλες και χαίρεται η ψυχή μου ελληνική μουσική.

Συνιστώ να ακούσετε και το καταπληκτικό κουαρτέτο του Θρηνωδία για το καμένο δάσος που το έγραψε μετά την καταστροφή μεγάλου μέρους του δάσους της Πεντέλης, από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1995.
Του πρότεινα του χρόνου το καλοκαίρι να παίξει το έργο μέσα στην καρδιά του καμένου δάσους στο πεντελικό, με τους μουσικούς του κουαρτέτου να κάθονται στους καμένους κορμούς των πεύκων.

Αναρωτιέμαι ποιοι και γιατί μας κρύβουν ένα τόσο σπουδαίο συνθέτη;
Αυτό το ερώτημα θα βάλετε και εσείς όταν παρακολουθήσετε την συναυλία του συνθέτη που θα δώσει για την ίδρυση της Δημοτικής Μουσικής Βιβλιοθήκης Πεντέλης στο θέατρο του Δήμου μας.
Οι μουσικές του νουβέλες που θα παρουσιάσει θα σας ενθουσιάσουν. Οι παρτιτούρες των οχτώ έργων της συναυλίας, θα αποτελέσουν τα πρώτα έργα στα ράφια της Δημοτικής Μουσικής Βιβλιοθήκης μας.

Πηγή