προτείνει η Λίλλυ Καρατζαφέρη

Πώς είναι τα Χριστούγεννα μέσα σε παρτιτούρες; Πώς «χορεύουν», πώς «τραγουδούν»; Εμείς σήμερα, σας προτείνουμε υπέροχη, διαχρονική μουσική που τα «μεταμόρφωσε» σε μπαλέτα, όπερες, τραγούδια, κοντσέρτα, Συμφωνίες, ορατόρια…

Ο Αντόλφ Αντάμ (1803-1856), είναι πασίγνωστος για το αριστουργηματικό μπαλέτο του «Ζιζέλ». Σήμερα, λίγοι γνωρίζουν πως είναι ο συνθέτης  του πασίγνωστου Χριστουγεννιάτικου τραγουδιού «Cantique de Noel»…

Ανάλογη και η περίπτωση του Χριστουγεννιάτικου τραγουδιού «Hark! The Herald Angels Sing». Η μελωδία είναι γνωστή σε όλους. Όχι όμως και ο συνθέτης της… Το τραγούδι αυτό, βασίστηκε στη συλλογή «Ύμνοι και ιερά ποιήματα» του Τσαρλς Γουέσλι το 1739 και πιο συγκεκριμένα στον «Ύμνο σε μια Χριστουγεννιάτικη Ημέρα». Πέρασαν 101 ολόκληρα χρόνια και ο Φέλιξ Μέντελσον έγραψε μια καντάτα προς τιμήν του εφευρέτη της τυπογραφίας Γιόχαν Γκούτενμπεργκ. Η μελωδία που αργότερα έγινε το γνωστό χριστουγεννιάτικο τραγούδι σε πάμπολλες εκδοχές, είναι παρμένη από αυτή την καντάτα, με τους στίχους… σχεδόν του Γουέσλι, αφού άλλαξαν κάποιες λέξεις το 1754 από τον Τζωρτζ Γουάιτφιλντ.

Πώς θα σας φαινόταν μια Συμφωνία φτιαγμένη από κάλαντα; Η ιδέα αυτή φάνηκε καλή στον 26χρονο Βίκτορ Κέλι Χάτσινσον (1901-1947) το 1927! Γεννημένος στο Κέηπ Τάουν στις 26 Δεκεμβρίου, είχε φαίνεται -λόγω ημερομηνίας γέννησης- τα Χριστούγεννα στο κύτταρό του! Συλλέγοντας τα ωραιότεραΧριστουγεννιάτικα τραγούδια δημιούργησε τη θαυμάσια «Carol Symphony»

Ήταν το 1942, όταν ο Βρεττανός συνθέτης Μπέντζαμιν Μπρίττεν (1913-1976) ταξίδευε με πλοίο από τις Η.Π.Α. για την Αγγλία. Εκεί, εν πλώ, συνέθεσε την Χριστουγεννιάτικη καντάτα «Ceremony of Carols». Ένα από τα ωραιότερα μέρη της είναι το δεύτερο: Wolcum Yole. Βασίστηκε σε έναν ύμνο του 14ου αιώνα και σημαίνει «Καλωσήλθατε Χριστούγεννα».

Τα Χριστουγενιάτικα κάλαντα της Ελλάδας χρησιμοποίησε το 1917 ο Μανώλης Καλομοίρης (1883-1962) στην όπερά του «Το Δαχτυλίδι της Μάνας». Η (λυπητερή όμως) ιστορία διαδραματίζεται μια παραμονή Χριστουγέννων στη Θεσσαλία…

Ήταν αρχές του 1895 όταν ο συνθέτης της «Σεχραζάντ» Νικολάι Ρίμσκυ Κόρσακωφ (1844-1908), ολοκλήρωνε την όπερά του «Παραμονή Χριστουγέννων». Από τις μελωδίες της όπερας θα δημιουργούσε μια θαυμάσια ορχηστρική σουίτα to 1904.

Ο Νικολάι Ρίμσκυ Κόρσακωφ,  για την όπερά του «Παραμονή Χριστουγέννων» βασίστηκε στη σύντομη ομότιτλη ιστορία του Νικολάι Γκόγκολ. όμως δεν ήταν ο μόνος συνθέτης που γοητεύτηκε από αυτήν… Νωρίτερα, το 1874, ο Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκυ (1840-1893) έγραφε κι εκείνος πάνω στην ίδια ιστορία την όπερα «Βακούλα ο Σιδεράς». Σύμφωνα με την υπόθεση λοιπόν που διαδραματίζεται μια παραμονή Χριστουγέννων, ο Βακούλα ο σιδεράς είναι ερωτευμένος με την Οξάνα. Η μάνα του όμως, η χήρα Σολόχα, συνεργάζεται με τον διάβολο για να …κλέψουν το φεγγάρι! Ο διάβολος, τα έχει βάλει με τον Βακούλα, διότι ανακάλυψε μια κοροϊδευτική ζωγραφιά του και κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να τον εμποδίσει να συναντήσει την αγαπημένη του. Έτσι, θα σηκώσει μιαν ανελέητη χιονοθύελλα!  Ο ταλαίπωρος Βακούλα θα  καταφέρει τελικώς να τη δει, όμως θα γίνουν μια σειρά από μπερδέματα και παρεξηγήσεις. Και η Οξάνα, λέει στον Βακούλα ότι για να δεχτεί να τον παντρευτεί, θα πρέπει να της φέρει τις …παντόφλες της ίδιας της Τσαρίνας ! Εκείνος, θα  καταφέρει τα πάντα. Και το φεγγάρι θα σώσει και το διάβολο θα γελοιοποιήσει και τις παντόφλες θα φέρει και την Οξάνα του θα παντρευτεί! Τέλος καλό, όλα καλά!

Όμως ο Τσαϊκόφσκυ, καταπιάστηκε ξανά με την ίδια Χριστουγεννιάτικη ιστορία του Γκόγκολ μερικά χρόνια αργότερα. Το 1885 την επεξεργάστηκε και την ονόμασε… «Τα Παντοφλάκια»!

Το θέμα της Παραμονής Χριστουγέννων φαίνεται πως γοήτευε ιδιαιτέρως τον Τσαϊκόφσκυ. Το 1892 εμπνεύστηκε από ένα άλλο Χριστουγεννιάτικο παραμύθι και πιο συγκεκριμένα από τη διασκευή του Αλεξάντρ Ντυμά στην ιστορία του Χόφμαν «Ο Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικών». Αυτή τη φορά, ο Τσαϊκόφσκυ δεν έκανε το παραμύθι να …τραγουδά σε μιαν όπερα, αλλά να χορεύει σ’ ένα μπαλέτο που έμελλε να γίνει ένα από τα πιο αγαπημένα !

Η μικρή Κλάρα, παίρνει δώρο από τον νονό της έναν καρυοθραύστη το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων. Την ίδια νύχτα, θα ζωντανέψουν τα παιχνίδια και θα πολεμήσουν με ένα στρατό ποντικών! Η Κλάρα θα σώσει τον Καρυοθραύστη και θα ανακαλύψει πως… είναι ένας μαγεμένος πρίγκηπας! Εκείνος,  θα την πάρει μαζί του στην πατρίδα του τη Ζαχαρένια Πολιτεία! Αφού κάνει μαζί του ένα συναρπαστικό ταξίδι, θα ξυπνήσει το πρωί, ανήμερα Χριστούγεννα, και θα κρατά στο χεράκι της τον καρυοθραύστη-παιχνίδι που της πήρε δώρο ο νονός της…

Ο Ντιουκ Έλλιγκτον, το 1960, έκανε μιαν…αξιολάτρευτη «ζαβολιά» πάνω στον Καρυοθραύστη του Τσαϊκόφσκυ!

Το 1906, ο Γερμανός συνθέτης Χανς Πφίτσνερ (1869-1949) έγραφε τη σκηνική του μουσική για ένα θεατρικό Χριστουγεννιάτικο έργο.  Όμως, το έργο δεν πήγε καλά… Έτσι, το 1917, ο Χανς Πφίτσνερ αποφάσισε να μετατρέψει τη μουσική του σε μια δίπρακτη Χριστουγεννιάτικη όπερα που ονομάστηκε «Το Ξωτικό των Χριστουγέννων». Η συγκινητική ιστορία αναφέρεται σε ένα ξωτικό που συναντιέται με τον μικρό Χριστό τα Χριστούγεννα…

Το 1853, ο Αμερικανός συνθέτης Γουίλλιαμ Χένρυ Φράι (1813-1864) αποφάσισε να τιμήσει τον αγαπημένο Άγιο των παιδιών. Τον Άη-Βασίλη! Και μάλιστα όχι με ένα ακόμη τραγούδι, αλλά με μιαν ολόκληρη (μικρή) Συμφωνία για το χατήρι του… Τη «Συμφωνία του Άη Βασίλη»

Ο Άη Βασίλης είναι πάντα ο αγαπημένος των παιδιών. Και ο Έριχ Βόλφγκανγκ Κόρνγκολντ (1897-1957) μικρό παιδάκι ήταν το 1908, μόλις 11 ετών όταν συνέθετε το μπαλέτο του «Ο Χιονάνθρωπος»!

Ήταν Χριστούγεννα του 1858 όταν ο Καμίγ Σαιν Σανς παρουσίαζε το Χριστουγεννιάτικο Ορατόριό του.

Το 1734 ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ (1685-1750) χρησιμοποιώντας και παλιότερες συνθέσεις του, έγραφε το Χριστουγεννιάτικο Ορατόριο, ένα από τα εμβληματικότερα έργα των Χριστουγέννων!

Όσο για το μεγαλειώδες ορατόριο «Μεσσίας» του Γκέοργκ Φρήντριχ Χέντελ(1685-1759) δεν πρόκειται για ένα αμιγώς Χριστουγεννιάτικο έργο, αφού στα τρία μέρη του αναφέρεται στις προφητείες του Ησαϊα και την αναγγελία στους Ποιμένες, στο Θείο Πάθος και στην Ανάσταση. Το πασίγνωστο «Αλληλούια» με το οποίο κλείνει το δεύτερο μέρος του ορατορίου, δεν αναφέρεται στη Γέννηση όπως εσφαλμένα νομίζουν πολλοί, αλλά στην Ανάσταση!  Πιο ταιριαστό στα Χριστούγεννα είναι το πρώτο μέρος του…

Φυσικά, από τη Χριστουγεννιάτικη συλλογή μας, δεν θα ήταν δυνατόν να απουσιάζει το περίφημο Κοντσέρτο των Χριστουγέννων του Αρκάντζελο Κορέλλι (1653-1713)

Ένα γράμμα στην αρχή του επωνύμου τους έχουν διαφορά, αλλά κοινή έμπνευσή τους τα Χριστούγεννα! Λιγότερο γνωστό (αλλά τόσο όμορφο…) το Κοντσέρτο των Χριστουγέννων του Τζουζέπε Τορέλλι (1658-1709)

Τα Χριστούγεννα έγιναν ένα επίσης παραμυθένιο κοντσέρτο στα χέρια του Ιταλού συνθέτη Φραντσέσκο Μανφρεντίνι (1684-1762)…

…αλλά και στα χέρια του Πιέτρο Λοκατέλλι (1695-1764)

Τα Χριστούγεννα πάντα χρειάζονται παραμυθένιες μουσικές ! Όπως αυτή του Μαρκ Αντουάν Σαρπεντιέ !

Και ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ έδωσε κάποτε το δικό του… «Πάει ο Παλιός ο Χρόνος»! Σε ελεύθερη μετάφραση, αυτό σημαίνει ο τίτλος «Das Alte Jahr Vergangen Ist»

Πηγή