Γράφει ο Γιάννης Πανταζόπουλος

Η γυναίκα που άλλαξε το λυρικό τραγούδι με τις ερμηνείες της, η μεγάλη ντίβα. Φέτος που συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννησή της, οι επισκέπτες της Εθνικής Βιβλιοθήκης θα έχουν την ευκαιρία να εξερευνήσουν τη ζωή και το έργο της κορυφαίας Ελληνίδας υψιφώνου μέσα από σπάνιο αρχειακό υλικό.

Ανάμεσα στους θησαυρούς που κοσμούν τα ράφια της Εθνικής Βιβλιοθήκης θα φιλοξενείται πλέον μια εντυπωσιακή συλλογή 1.800 περίπου τεκμηρίων από τη διεθνή βιβλιογραφία που σχετίζεται με τη σπουδαία ερμηνεύτρια. Τα ντοκουμέντα αυτά τα συγκέντρωνε ανελλιπώς, επί σαράντα χρόνια, ο Benedict Gagelmann, κάτοικος Γερμανίας και λάτρης της Μαρίας Κάλλας.

Το εύρος της συλλογής περιλαμβάνει βιογραφίες, μυθιστορήματα, ποιητικές συλλογές, θεατρικά έργα, διπλωματικές εργασίες, τυπογραφικά δοκίμια, βιβλία για παιδιά, graphic novels αλλά και περιοδικά, φυλλάδια και προγράμματα παραστάσεων, αφίσες, οδηγούς εκθέσεων, φανζίν, ακόμα και τράπουλες και γραμματόσημα.

Η εν λόγω συλλογή αποτελεί καρπό πολυετούς αναζήτησης από τον Γερμανό δωρητή σε διάφορες γλώσσες του κόσμου, με βασικό αντικείμενο τη ζωή και το έργο της Μαρίας Κάλλας. Ο κ. Gagelmann μάς αφηγείται πώς ξεκίνησαν όλα: «Γεννήθηκα το 1948 και προέρχομαι από μια οικογένεια για την οποία η μουσική έπαιζε καταλυτικό ρόλο, ειδικά η όπερα. Ο δίδυμος αδελφός μου έγινε μαέστρος, ενώ προσωπικά θυμάμαι ότι παρακολούθησα την πρώτη μου παράσταση όπερας όταν ήμουν 7 ετών. Κάπως έτσι, όταν ήμουν έφηβος, ήρθα σε επαφή με τη φωνή της Μαρίας Κάλλας και λίγο αργότερα διάβασα κάποιες βιογραφικές πληροφορίες για εκείνη. Μου έκανε εντύπωση ότι δεν υπήρχαν βιβλιογραφικά αξιόπιστες πληροφορίες στη διεθνώς δημοσιευμένη βιβλιογραφία για τη Μαρία Κάλλας, οπότε άρχισα να αναζητώ ό,τι είχε δημοσιευτεί σε όλο τον κόσμο για το θέμα αυτό».

Όσον αφορά τη διάσωση και προβολή της καλλιτεχνικής κληρονομιάς της Κάλλας, ο κ. Gagelmann υποστηρίζει: «Κατά κύριο λόγο χρησιμοποίησα τους ακόλουθους κανόνες. Αναζήτησα βιβλία που είχαν γραφτεί για τη Μαρία Κάλλας ή βιβλία που περιείχαν άρθρα για την Κάλλας που είχαν έκταση τουλάχιστον 15 σελίδων. Επίσης, έψαχνα τις διάφορες μεταφράσεις σε άλλες γλώσσες των ίδιων αυτών βιβλίων.

Στη συλλογή μου συμπεριέλαβα επίσης τις νέες εκδόσεις αυτών των τίτλων, εφόσον είχε αλλάξει η έκταση του περιεχομένου, ο τύπος της βιβλιοδεσίας, η μορφή ή η εμφάνιση. Φυσικά, απέκτησα περιοδικά που επικεντρώνονταν στη Μαρία Κάλλας, ωστόσο όσα είχαν λιγότερες από δέκα σελίδες για την Κάλλας δεν συμπεριλήφθηκαν στη συλλογή. Υπάρχουν, παράλληλα, κατάλογοι εκθέσεων για την Κάλλας, καθώς και διάφορα άλλα αντικείμενα, όπως γραμματόσημα, ειδικά ένθετα για περιοδικά και άλλα».

Χάρη στη δωρεά του κ. Gagelmann, οι ερευνητές αλλά και το αναγνωστικό κοινό της Εθνικής Βιβλιοθήκης θα έχουν την ευκαιρία να εντρυφήσουν σε συλλεκτικές εκδόσεις, να περιηγηθούν σε διάφορες φάσεις της ζωής της μεγάλης ντίβας και να επεξεργαστούν αναλυτικά μια λεπτομερή συλλογή.  

Ο κ. Gagelmann προσθέτει: «Για πάνω από 40 χρόνια συγκέντρωνα ό,τι είχε εκδοθεί παγκοσμίως και αφορούσε την Κάλλας. Συχνά ήταν συναρπαστικό να ανακαλύπτω ένα αντίτυπο μιας σπάνιας έκδοσης που έλειπε για δεκαετίες: για παράδειγμα, αγόρασα τρεις διαφορετικές κορεατικές μεταφράσεις μιας βιογραφίας της Κάλλας από τον Στέλιο Γαλατόπουλο, την ύπαρξη των οποίων δεν γνώριζε ούτε ο ίδιος ο συγγραφέας. Έτσι προέκυψε αυτή η εκτεταμένη συλλογή, η οποία είναι σίγουρα μία από τις μεγαλύτερες που υπάρχουν στον κόσμο».

Κλείνοντας, θα πει: «Φέτος, κλείνω τα 75 μου χρόνια και ήταν σημαντικό για μένα να βρω εγκαίρως ένα νέο “σπίτι” για τη συλλογή μου. Δεν θα μπορούσα να βρω καλύτερο μέρος από την ελληνική Εθνική Βιβλιοθήκη, η οποία έδειξε ευγενικά ένα ζωηρό ενδιαφέρον για την έρευνά μου. Είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων».

Η διεξοδική εξιστόρηση της προσωπικής ζωής και της επαγγελματικής σταδιοδρομίας της Κάλλας στη βιογραφία της Αριάννας Στασινοπούλου που γράφτηκε το 1981, περιοδικά όπως το «Τότε», που στο εξώφυλλό του φιλοξενεί αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας στη διάρκεια της Κατοχής, αλλά και η συλλεκτική έκδοση της «Μήδειας» του Ευριπίδη σε καλλιτεχνική επιμέλεια του Γιάννη Τσαρούχη είναι μόνο μερικά από τα συναρπαστικά αντικείμενα της συλλογής.    

Πρόκειται για σπάνιο βιβλιογραφικό υλικό το οποίο μας εισάγει στον κόσμο της Μαρίας Κάλλας και φωτίζει γνωστές και άγνωστες πτυχές της ζωής της.