Θαλασσογραφίες από την πινακοθήκη της ευρωπαϊκής μουσικής
Δυσκολεύεται να επιλέξει κανείς από την πλουσιότατη πινακοθήκη με θαλασσογραφίες της ευρωπαϊκής μουσικής. (Φωτ. ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ)
Από τον Νίκο Α. Δοντά
Δυσκολεύεται να επιλέξει κανείς από την πλουσιότατη πινακοθήκη με θαλασσογραφίες της ευρωπαϊκής μουσικής. Ακολουθούν μερικές μόνο δισκογραφικές προτάσεις.
Οι τρικυμίες προσέφεραν πλούσιο υλικό στη φαντασία των μουσουργών της εποχής του μπαρόκ. Μονάχα ο Βιβάλντι συνέθεσε ένα Κοντσέρτο για βιολί και τρεις εκδοχές ενός Κοντσέρτου για φλάουτο με τον τίτλο «Τρικυμία». Ανάμεσά τους ξεχωρίζει εκείνη του κοντσέρτο γκρόσο, όπου ένα μικρός αριθμός σολιστικών οργάνων –φλάουτο με ράμφος, όμποε, φαγκότο και βιολί– διαλέγεται με το σύνολο της ορχήστρας. Ζωηρή, γεμάτη χρώματα είναι η ερμηνεία του Φάμπιο Μπιόντι με το σύνολο Europa Galante (Erato 5454242).
Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα ο Μέντελσον εμπνεύστηκε την Εισαγωγή «Εβρίδες» από το ταξίδι του στο νησί Στάφα της Σκωτίας. Αγνωστο εάν ο συνθέτης αποβιβάστηκε στο νησί. Εντυπωσιάστηκε όμως από τη λεγόμενη «Σπηλιά του Φίνγκαλ», την οποία θαύμασε από τη θάλασσα. Ερμηνεία αναφοράς παραμένει αυτή του Κάραγιαν με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου, που στη συγκεκριμένη έκδοση συνδυάζεται με εξίσου ελκυστικές αναγνώσεις της «Σκωτικής» και της «Ιταλικής» Συμφωνίας του ίδιου συνθέτη (DG 449 7432).
Λίγο πριν κλείσει ο 19ος αιώνας γράφτηκαν δύο έξοχοι κύκλοι τραγουδιών, το «Ποίημα του έρωτα και της θάλασσας» του Σοσόν και οι «Θαλασσινές εικόνες» του Ελγκαρ. Η πρόσφατη ηχογράφησή τους από τη θερμή, αισθησιακή φωνή της κοντράλτο Μαρί Νικόλ Λεμιέ υπό τον Πολ Ντάνιελ φέρνει τα δύο έργα σε διάλογο (Erato, 9029542433).
Η διασημότερη «Θάλασσα» όλων, αυτή του Ντεμπισί, έρχεται με την αυγή του 20ού αιώνα. «Τρία συμφωνικά σχεδιάσματα για ορχήστρα» τη χαρακτήρισε ο συνθέτης, αποφεύγοντας το όρο «Συμφωνία». Απέρριπτε επίσης τη συνάφεια με έργα ιμπρεσιονιστών ζωγράφων και υποδείκνυε ως πηγή έμπνευσής του την ιαπωνική τέχνη, επιλέγοντας για το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του έργου έναν πίνακα του Χοκουσάι. Η ερμηνεία του Μπέρναρντ Χάιτινκ με τη Βασιλική Ορχήστρα Κοντσέρτχεμπαου ανήκει στις πλέον συναρπαστικές και στη συγκεκριμένη έκδοση περιλαμβάνει επίσης τα «Νυχτερινά» του Ντεμπισί, τρίτο από τα οποία είναι οι
«Σειρήνες» (Decca 4387422). Συγγενείς τους είναι οι «Ωκεανίδες» του Σιμπέλιους που ηχογράφησε εξαιρετικά ο Ανταλ Ντοράτι (Warner Classics 5857852) αλλά και η «Γοργόνα», ένα από τα διασημότερα έργα του Τσεμλίνσκι (Ντάουσγκορντ, Chandos CHAN 9601).
Με την επιβλητική «Συμφωνία της θάλασσας» ο Ραλφ Βον Ουίλιαμς έδωσε νέα ώθηση στη συμφωνική μουσική της Βρετανίας. Το έργο ηχογραφήθηκε υποδειγματικά από τον σερ Εϊντριαν Μπόουλτ (Warner 7640162). Ερμηνεία αναφοράς είναι επίσης αυτή του σερ Τζον Μπαρμπιρόλι στη «Συμφωνία της Ανταρκτικής», που ο Βον Ουίλιαμς συνέθεσε αρκετές δεκαετίες αργότερα (Warner 9847592).
Από τα έργα Ελλήνων ξεχωρίζουν η μάλλον απλοϊκή «Θάλασσα» του Σκαλκώτα υπό τον Φιδετζή (BISCD 1384) και η πιανιστική σουίτα «Η γη και η θάλασσα της Ελλάδος» με τη Λορέντα Ράμου, ενώ όσα άλλα έργα έχουν ηχογραφηθεί, όπως η «Δωδεκανησιακή σουίτα» του Κωνσταντινίδη ή ο «Μηνάς ο Ρέμπελος κουρσάρος του Αιγαίου» του Καλομοίρη, δύσκολα πια εντοπίζονται στο εμπόριο.