Θάνος Μαντζάνας – Κριτικός μουσικής, δημοσιογράφος, συγγραφέα

Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της βρεταννικής jazz σκηνής στο «Half Note Jazz Club»

Εχοντας ντεμπουτάρει ως επαγγελματίας μουσικός μόλις στα δέκα εννέα του ο Andy Sheppard έχει ήδη διανύσει μια διαδρομή τεσσάρων δεκαετιών η οποία τον ανέδειξε σε έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της βρετανικής jazz σκηνής ο οποίος μάλιστα έχει κινηθεί σε ένα αξιοσημείωτα μεγάλο εύρος του ιδιώματος. Με την ευκαιρία ενός κύκλου συναυλιών με το κουαρτέτο του στο «Half Note Jazz Club» από την Παρασκευή 14 μέχρι και την Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου ο κορυφαίος σαξοφωνίστας που τον Ιανουάριο θα γίνει εξήντα δύο ετών του μου μίλησε για το πως βιώνει την jazz αλλά και για το πως βλέπει το μέλλον της.

Εχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου ο τρόπος που αντιμετωπίζετε την jazz ή εξακολουθεί να παραμένει λίγο πολύ ο ίδιος;

Το ενδιαφέρον μου για την ουσία της jazz έχει παραμείνει ίδιο. Ακόμα αναπτύσσω τη γλώσσα μου και ανακαλύπτω νέες δημιουργικές και εκφραστικές οδούς. Είναι μια ιστορία που δεν τελειώνει ποτέ…

Η jazz για εσάς είναι ένα συγκεκριμένο ιδίωμα με τους κανόνες και τα όρια του ή πολύ περισσότερο ένας τρόπος να βλέπετε την μουσική και εντέλει να κάνετε ο ίδιος;

Πιστεύω ότι δεν θα έπρεπε να υπάρχουν κανόνες και όρια καθώς ο αυτοσχεδιασμός είναι μέρος της μουσικής αλλά και ολόκληρης της ζωής. Ποτέ δεν θεώρησα ότι η jazz ανήκει σε ένα συγκεκριμένο χώρο ή χρόνο, ο αυτοσχεδιασμός είναι δομικό στοιχείο της μουσικής και της επικοινωνίας από τότε που υπάρχει η ανθρωπότητα.

Πόσο μεγάλο ρόλο λοιπόν παίζει για εσάς ο αυτοσχεδιασμός όταν συνθέτετε ένα κομμάτι και μετά το παίζετε, τόσο για να το ηχογραφήσετε όσο και ζωντανά; Αντίστοιχα, ο ρόλος αυτός είναι ίδιος με όταν ξεκινούσατε, έχει γίνει περισσότερο ή λιγότερο σημαντικός ή μήπως αλλάζει σε κάθε περίπτωση ανάλογα με τις συνθήκες και με ποιους μουσικούς συνεργάζεστε σε κάθε μία;

Για εμένα ο αυτοσχεδιασμός είναι μέρος της διαδικασίας της σύνθεσης, το να γράψω μια μελωδία ή έστω ένα μουσικό πλαίσιο που οι συνεργάτες μου να μπορούν να λειτουργήσουν εντός και εκτός του. Νομίζω ότι επί της ουσίας προσπαθώ να απαλλαχθώ από τις περιττές νότες και να παίξω μόνον αυτές που έχουν σημασία.

Παρότι είστε σπουδαίος αυτοσχεδιαστής το κίνημα της free jazz ποτέ δεν σας συγκίνησε τόσο πολύ, έτσι δεν είναι;

Η αλήθεια είναι ότι έπαιξα πολύ free jazz στην δεκαετία του ’80, ανάμεσα στα άλλα κάνοντας έναν εξολοκλήρου αυτοσχεδιαστικό δίσκο με τον σπουδαίο πιανίστα Keith Tippet. Επίσης πιο πρόσφατα, το ’12, το album μου «Trio Libero» ήταν εξολοκλήρου αυτοσχεδιαστικό. Αυτοσχεδιάσαμε, επιλέξαμε κάποια μέρη για να αναπτύξουμε και αυτοσχεδιάσαμε ξανά πάνω σε αυτά. Όταν η free jazz είναι καλή είναι πολύ καλή αλλά όταν είναι κακή…

Τι σας κάνει να χρησιμοποιείτε σε συγκεκριμένες συνθέσεις το σοπράνο αντί για το τενόρο σαξόφωνο που είναι το βασικό σας όργανο; Ποια είναι η κυριότερη διαφορά αυτών των δύο οργάνων, όσον αφορά φυσικά στον «χαρακτήρα» καθενός και όχι το ηχόχρωμα τους;

Είναι δύο εντελώς διαφορετικοί μουσικοί και ηχητικοί κόσμοι και υποθέτω ότι παίζω εξίσου διαφορετικά καθένα από τα δύο όργανα. Το τενόρο πάντοτε το νιώθω πιο γήινο ενώ το σοπράνο είναι ο ουρανός!

Θα ήθελα να σας ρωτήσω από τους τόσους σπουδαίους μουσικούς με τους οποίους έχετε συνεργαστεί όχι από ποιον έχετε τις καλύτερες αναμνήσεις αλλά με ποιον είχατε τα περισσότερα κοινά, ως μουσικός αλλά επίσης και σαν άνθρωπος.

Είναι τιμή μου να είμαι μέρος της τόσο εκτεταμένης οικογενείας της jazz η οποία ποτέ δεν σταματά να μεγαλώνει.

Το κουαρτέτο των δύο τελευταίων δίσκων σας είναι πολύ διαφορετικό από το τυπικό jazz κουαρτέτο. Πριν από όλα, ανεξάρτητα από το ποιος την παίζει, τι σας έκανε να επιλέξετε την κιθάρα αντί για το πιάνο; Τι πιστεύετε ότι φέρνει και ίσως προσθέτει στην μπάντα σαν το άλλο μελωδικό όργανο εκτός από τα σαξόφωνα σας;

Επέλεξα την κιθάρα γιατί παίζω λίγο και εγώ και λατρεύω την φυσική αίσθηση αυτού του οργάνου, τον ήχο της ταστιέρας και τους βόμβους του που βρίσκω αρκετά συγγενείς με τον ήχο της αναπνοής στα πνευστά.

Αλλά και η σύνθεση της μπάντας είναι δραστικά διαφορετική από αυτήν ενός συνηθισμένου jazz γκρουπ. Αν ο κοντραμπασίστας Michel Benita είναι τυπικός jazz μουσικός ο Sebastian Rochford δεν θα μπορούσε να παίζει περισσότερα ιδιώματα εκτός από jazz! Τι σας έκανε να επιλέξετε έναν ντράμερ που, για τα δεδομένα της jazz, θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμα και «εκκεντρικός»;

Σκέφτηκα πολύ πριν σχηματίσω το συγκεκριμένο κουαρτέτο, όλοι οι υπόλοιποι μουσικοί είναι μοναδικοί. Κινούνται προς κοινές κατευθύνσεις αλλά καθένας έχει την δική του προσωπικότητα και επίσης τον δικό του, αναγνωρίσιμο ήχο.

Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο για τον Eivind Aarset. Πώς αποφασίσατε καταρχήν να συμπεριλάβετε ως μόνιμο μέλος ένα Νορβηγό και όχι Βρετανό μουσικό; Και τι σας έκανε να επιλέξετε έναν κιθαρίστα που παίζει σχεδόν εξίσου με τα ηλεκτρονικά, εφέ και όχι μόνον, όσο και με τις χορδές του οργάνου του;

O Eivind είναι αληθινά μοναδικός. Αν υπήρχαν περισσότεροι κιθαρίστες σαν αυτόν ο κόσμος θα ήταν καλύτερος! (γέλια)

Ποια είναι η ιδέα και το concept του τελευταίου σας δίσκου «Romaria» και ποιες είναι οι κυριότερες διαφορές του από τους δύο προηγούμενους δίσκους σας;

Νομίζω ότι υπάρχει μια συνέχεια και εξέλιξη στους τρεις αυτούς δίσκους. Ανυπομονώ να ξεκινήσουμε τον επόμενο.

Είστε αισιόδοξος για το μέλλον της jazz στον δεύτερο πλέον αιώνα ύπαρξης της;

Περισσότερο με ανησυχεί το μέλλον του πλανήτη! Η jazz δεν μπορεί παρά να γίνεται συνεχώς καλύτερη.

Εχετε ξαναπαίξει στην Ελλάδα, έτσι δεν είναι; Ποια είναι η γνώμη σας για το jazz ακροατήριο στη χώρα μας και, ανεξάρτητα από αυτό, τι και πόσο περιμένετε από αυτές τις συναυλίες στο «Half Note Jazz Club»;

Ναι, έχω παίξει πολλές φορές στην Ελλάδα, με δικές μου μπάντες, με άλλες στις οποίες συμμετείχα και περιστασιακά με τον (επίσης εκλεκτό και διεθνώς καταξιωμένο σαξοφωνίστα – σ. σ.) Δημήτρη Βασιλάκη με τον οποίο πλέον είμαστε και πολύ καλοί φίλοι. Ανυπομονώ να αποκτήσω καινούριους φίλους στο «Half Note Jazz Club»!

Για τους περισσότερους/ες από όσους και όσες θα παρακολουθήσουν αυτόν τον κύκλο συναυλιών του Andy Sheppard προσωπικά είμαι σίγουρος ότι αυτό θα συμβεί…

Κεντρική εικόνα: D. VASS/ECM RECORDS

Πηγή