Δύο χαμένα χειρόγραφα του «τζαζ» Σκαλκώτα
Του Σάκη Ιωαννίδη
Kεντρική φωτογραφία: Τα χαμένα έργα του Σκαλκώτα (αριστερά), που θα παρουσιάσουν οι Γ. Δεμερτζής (μέσον) και Β. Βαρβαρέσος (δεξιά), θα πλαισιωθούν από έργα συμμαθητών και δασκάλων του, όπως των Γ. Κωνσταντινίδη και Κ. Βάιλ.
Βερολίνο, Απρίλιος του 1930. Ο Νίκος Σκαλκώτας παρουσιάζει δύο νέα έργα του, τη Σουίτα για βιολί και μικρή ορχήστρα και το Κοντσέρτο για βιολί, πιάνο και ορχήστρα. Ο Έλληνας μαθητής του Κουρτ Βάιλ και του Αρνολντ Σένμπεργκ είναι ήδη γνωστός στη Σχολή του Βερολίνου ως ένας ταλαντούχος και ανερχόμενος συνθέτης από τη φτωχή Ελλάδα. Δεν φροντίζει όμως για τη διαφύλαξη των έργων του, πολλά από τα οποία δωρίζει ή χάνονται. Αν και η αφίσα και το πρόγραμμα της συναυλίας του ’30 ήταν γνωστά στους μελετητές που ασχολούνται με το έργο του σπουδαίου δημιουργού, τα έργα παρέμεναν χαμένα για δεκαετίες. Μέχρι πριν από περίπου πέντε χρόνια.
«Ανακαλύφθηκαν δύο αριστουργήματα. Είναι σαν να έγινε μια ανασκαφή και να ήρθε στο φως ένα σπουδαίο μνημείο», λέει στην «Κ» ο βιρτουόζος βιολονίστας Γιώργος Δεμερτζής για τα δύο έργα του Σκαλκώτα, που εντόπισε ο μουσικολόγος Γιάννης Τσελίκας στην Αμερική. «Υποθέτω πως τα χειρόγραφα θα έφτασαν στα χέρια του Λούκας Φος, πιανίστα και μαέστρου, ο οποίος ήταν στον κύκλο του Σκαλκώτα στο Βερολίνο και με την άνοδο των ναζιστών στην εξουσία έφυγε για την Αμερική», μας λέει ο κ. Δεμερτζής ενώνοντας τα κομμάτια της ιστορίας. Το πιο πιθανό σενάριο είναι πως τα χειρόγραφα έμειναν στη βιβλιοθήκη του μετέπειτα καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο και μετά τον θάνατό του αρχειοθετήθηκαν από το πανεπιστήμιο απ’ όπου και εντοπίστηκαν από τον κ. Τσελίκα και αγοράστηκαν από τον Σύλλογο «Οι Φίλοι της Μουσικής».
Οι συνθέσεις ήταν σε μορφή πιάνου με σημειώσεις του Σκαλκώτα και χρειάστηκε να ενορχηστρωθούν από τον Γιάννη Σαμπροβολάκη για να φτάσουν στη συμφωνική τους μορφή. «Πρόκειται για δύο δείγματα της χαρούμενης περιόδου του Σκαλκώτα πριν από τη δυσάρεστη επιστροφή του στην Ελλάδα», σημειώνει.
Ο κ. Δεμερτζής, ο οποίος έχει εντρυφήσει στο έργο του δημιουργού, θα παρουσιάσει τα χαμένα έργα μαζί με τον καταξιωμένο πιανίστα Βασίλη Βαρβαρέσο και τη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών υπό τη διεύθυνση του Βύρωνα Φιδετζή.
«Μπαίνοντας στη μουσική του Σκαλκώτα άρχισα να διακρίνω ένα νεανικό, παιχνιδιάρικο στυλ, κάτι που θυμίζει τζαζ. Συνήθως ο Σκαλκώτας έχει μια ακαδημαϊκή προσέγγιση, ωστόσο ο ίδιος δεν έγραφε μουσική για το “πανεπιστήμιο” αλλά ζωντανή μουσική. Αυτό θέλουμε να αναδείξουμε», σημειώνει ο κ. Βαρβαρέσος. Μετά τη συναυλία θα ακολουθήσει η ηχογράφηση των έργων από την BIS.
Μέγαρο Μουσικής, 13 Φεβρουαρίου, 8.30 μ.μ.