Η μουσική άντεξε την ισπανική γρίπη, τον κορωνοϊό;
Τα περιοδικά της εποχής δημοσιεύουν φωτογραφίες του φημισμένου πιανίστα Leopold Godowsky, φορώντας χειρουργική μάσκα στο σπίτι του στο Σαν Φρανσίσκο.
Από τον Σάκη Ιωαννίδη
Συμφωνικές ορχήστρες ακυρώνουν συναυλίες εξαιτίας της επιδημίας. Περιοδείες σταματούν και μουσικές σκηνές κλείνουν τις πόρτες τους. Οι καλλιτέχνες χάνουν το εισόδημά τους και βρίσκονται σε απόγνωση. Οσο γνώριμα και αν σας φαίνονται τα παραπάνω δεν τα προκάλεσε μόνο ο κορωνοϊός. Παρόμοιες πληγές άνοιξε στον πολιτισμό και η ισπανική γρίπη του 1918, αν και αυτές έκλεισαν σχετικά γρήγορα, τουλάχιστον στις ΗΠΑ.
Η πανδημία του ’18 είχε εκατομμύρια κρούσματα στην Αμερική, περίπου 675.000 θανάτους και 50 εκατομμύρια νεκρούς σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, οι οικονομικές επιπτώσεις της επιδημίας στη μουσική και τη διοργάνωση των συναυλιών, ειδικά στην Αμερική, ήταν σχετικά μικρές και σαφώς μικρότερες από τις προβλέψεις που κάνουν σήμερα οι ειδικοί για τον κορωνοϊό, όπως γράφουν οι New York Times. Tο 1919 η οικονομική ζημία που προκάλεσε η τότε πανδημία υπολογιζόταν σε περίπου 5 εκατομμύρια δολάρια, το αντίστοιχο των 85,5 εκατομμυρίων σήμερα. Σημειωτέον, ότι αυτό είναι το ποσό που υπολογίζει ότι θα χάσει μόνο το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης αν παραμείνει κλειστό μέχρι το φθινόπωρο.
Ας μη βιαστούμε όμως να συμπεράνουμε ότι η ισπανική γρίπη δεν άγγιξε καθόλου τις τέχνες. Αντιθέτως. Μπορεί ο πόλεμος να ήταν το γεγονός που τρόμαζε τον κόσμο περισσότερο, αλλά η γρίπη «έκλεισε» πολλούς συναυλιακούς χώρους –όχι όμως στη Νέα Υόρκη που σήμερα πλήττεται–, προκάλεσε την ακύρωση πολλών οπερατικών παραστάσεων στη MET και τον θάνατο μονωδών. Τα gigs του 17χρονου τότε Λούις Αρμστρονγκ ακυρώθηκαν και αρκετοί τζαζίστες έγραψαν τα λεγόμενα «The Influenza Blues» (Τα μπλουζ της γρίπης). Οπως και σήμερα, αρκετοί ήταν και οι κερδισμένοι, όπως οι φωνογράφοι της εταιρείας Εντισον που διαφήμιζαν την ασφάλεια της ατομικής ακρόασης.
Αυτό που έχει αλλάξει, επισημαίνουν οι NYT, κάνοντας τις προβλέψεις για τον μουσικό χώρο οδυνηρές τον 21ο αιώνα, είναι ότι ο κορωνοϊός χτύπησε έναν κλάδο που έχει χάσει την παλιά του δύναμη από την κατάρρευση της δισκογραφίας και έπειτα. Με όλες τις πλατφόρμες τύπου Spotify είναι πολύ πιο εύκολο (και φθηνό) να κάτσει κάποιος σπίτι ακόμα και όταν ανοίξουν πάλι οι μουσικές σκηνές. Το 1918-1919 φαίνεται ότι οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να ζήσουν χωρίς τη ζωντανή μουσική και γι’ αυτό η συναυλιακή ζωή επανήλθε στην πρότερη κανονικότητα γρήγορα. Μπορούμε να πούμε το ίδιο σήμερα;