Γράφει ο Αιμίλιος Χαρμπής

Όταν κάποιος ακούει για τον δημιουργό ενός ντοκιμαντέρ για τη Μαρία Κάλλας περιμένει να συναντήσει κάποιον αρκετά διαφορετικό από τον Τομ Βολφ. Τουλάχιστον κάπως μεγαλύτερο ηλικιακά. O 32χρονος σκηνοθέτης τού «Maria by Callas – Η Μαρία Κάλλας εξομολογείται», που θα δούμε από την προσεχή Πέμπτη και στις ελληνικές αίθουσες, βρέθηκε αυτές τις μέρες στην Αθήνα και μας μίλησε για το πρότζεκτ στο οποίο αφιέρωσε τέσσερα ολόκληρα χρόνια δουλειάς…

«Δεν είναι ένα μουσικό φιλμ. Οι θεατές δεν πρέπει να περιμένουν να δουν δύο ώρες μουσικής, αν και προφανώς η ταινία ασχολείται και με αυτή. Η ιστορία, όμως, είναι εξίσου σημαντική και μάλιστα η ιστορία όπως την αφηγείται η ίδια η Κάλλας» λέει ο Βολφ.

Η πρωτοτυπία της ταινίας του πράγματι, σε σχέση με τα δεκάδες ντοκιμαντέρ που βιογραφούν την «divina», είναι πως εδώ δεν έχουμε άλλους ανθρώπους να μιλούν για την Κάλλας, παρά μόνο την ίδια, μέσα από συνεντεύξεις και αρχειακό υλικό, πολύ από το οποίο έρχεται για πρώτη φορά στη δημοσιότητα. «Ένας λόγος που έκανα την ταινία ήταν για να φέρω την Κάλλας ξανά στο σινεμά. Δεν έχει εμφανιστεί εκεί μετά τη “Μήδεια” του Παζολίνι και το να την “καλέσω” να πει την ιστορία της μου φάνηκε πολύ ταιριαστό».

Σε ποιους απευθύνεται όμως το ντοκιμαντέρ; «Προφανώς, η ταινία είναι για όσους ήδη ξέρουν και αγαπούν την Κάλλας κι εδώ θα βρουν πολλά άγνωστα μέχρι πρότινος στοιχεία και υλικό. Κυρίως όμως απευθύνεται σε νεότερους ανθρώπους και ένα πιο ευρύ κοινό, ως ένα τρόπος να ανακαλύψουν αυτή τη θαυμαστή καλλιτέχνιδα» εξηγεί ο Τομ Βολφ. Η προσέγγισή του στα μουσικά κομμάτια του φιλμ είναι και αυτή αρκετά πρωτότυπη: «Ηταν μια συνειδητή επιλογή, αντί να δείξουμε πολλά μικρά “πυροτεχνήματα” από όσα έχει κάνει η Κάλλας, αποσπάσματα δηλαδή, αποφασίσαμε να συμπεριλάβουμε μόνο 4-5 πολύ σημαντικές άριες αλλά να τις δείξουμε ολόκληρες. Αυτά τα βίντεο από παραστάσεις, τα περισσότερα από τα οποία βλέπουμε επίσης για πρώτη φορά, μας φέρνουν όσο πιο κοντά γίνεται στην εμπειρία του να την παρακολουθείς από κοντά· να παρατηρείς της ερμηνείες, τις χειρονομίες, τις εκφράσεις της».

Και για την ελληνικότητα της Κάλλας, τι έχει να πει η έρευνα του κ. Βολφ; «Νομίζω πως στην καρδιά της ήταν Ελληνίδα. Ελαβε βέβαια αμερικανική παιδεία, όμως οι γονείς και το υπόβαθρό της ήταν ελληνικά. Κι εγώ για παράδειγμα γεννήθηκα στη Ρωσία αλλά ζω στη Γαλλία από τα πέντε και η εκπαίδευσή μου είναι βέβαια γαλλική. Οι ρωσικές ρίζες, όμως, είναι πολύ ισχυρές εντός μου. Κι εκείνη πιστεύω πως είχε πολύ Ελλάδα μέσα της».

Το πιο σημαντικό, πάντως, κομμάτι της ταινίας είναι πιθανότατα αυτό που υπονοείται και στον τίτλο της. Ο διαχωρισμός δηλαδή της Κάλλας (καλλιτέχνιδος) από τη Μαρία (γυναίκα). Ο Βολφ προσεγγίζει το θέμα με μεγάλη ευαισθησία, χρησιμοποιώντας αφηγηματικά μια άγνωστη –αλλά πολύ διαφωτιστική– συνέντευξη του 1970, την οποία εκείνη έδωσε στην Αμερική. «Εκανα ό,τι μπορούσα για να αφήσω τα κουτσομπολιά και τις φήμες εκτός, διότι εδώ και 40 χρόνια κυρίως τέτοια ακούμε. Προσωπικά τα απεχθάνομαι και το ίδιο ισχύει και για τους φίλους και τους δικούς της ανθρώπους, οι οποίοι είναι πολύ πληγωμένοι από όλα αυτά. Από εκεί και πέρα είναι αλήθεια πως η Κάλλας από ένα σημείο και έπειτα επέλεξε να βάλει την καριέρα της σε δεύτερη μοίρα, προκειμένου να ζήσει τη ζωή τής γυναίκας. Αυτό δεν σημαίνει πως άφησε τη μουσική. Απλώς, είναι σαν τους αθλητές των Ολυμπιακών Αγώνων. Οταν μένεις για κάποιο διάστημα μακριά από το κορυφαίο επίπεδο, είναι δύσκολο μετά να επανέλθεις, χρειάζεται τρομερή “προπόνηση”. Σε κάθε περίπτωση, πιστεύω πως για να κατανοήσει κανείς βαθιά την Κάλλας, πρέπει πρώτα να καταλάβει καλά τη Μαρία».

Πηγή