29 Αυγούστου το 1885, γεννιέται ο Αττίκ, που έγραψε ένα τραγούδι για τον μεγάλο του έρωτα μέσα σε 10 λεπτά
Η υπέροχη και μελαγχολική ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω»
Από την Ανδρονίκη Κολοβού
Ένας από τους πιο αξιόλογους και ιδιαίτερα ταλαντούχους καλλιτέχνες γεννιέται σαν σήμερα το 1885 στην Αίγυπτο, με το όνομα Κλέων Τριανταφύλλου (άλλοι υποστηρίζουν ότι γεννήθηκε στις 19 Μαρτίου). Μεγαλώνει σε μια εύπορη οικογένεια και ανατρέφεται με τη γαλλική κουλτούρα της εποχής. Η αγάπη του για τη μουσική φαίνεται από μικρή ηλικία.
Οι γονείς του το αντιλαμβάνονται και τον ενθαρρύνουν. Έφηβος πια, φεύγει για μουσικές σπουδές στο Παρίσι και παράλληλα ξεκινά να συνθέτει και να ερμηνεύει μπροστά στο κοινό του Παρισιού που τον λατρεύει. Γίνεται διάσημος πολύ γρήγορα και η Ευρώπη, αλλά και ο υπόλοιπος κόσμος υποκλίνεται στο ταλέντο του.
Μια ασθένεια της αδερφής του τον φέρνει πίσω στην Αθήνα όπου εξακολουθεί να εμφανίζεται σε νυχτερινά μαγαζιά και να γράφει τραγούδια, χωρίς ωστόσο να απολαμβάνει τη φήμη που του αξίζει.
Μόνο όταν φεύγει σε περιοδείες στην Ευρώπη και τη Ρωσία αντιλαμβάνεται το μεγαλείο της μουσικής του. Το 1930 ο Αττίκ ξεκινάει την περίφημη Μάντρα ένα πρωτοποριακό εγχείρημα για την εποχή του.
Η Μάντρα
Τι ήταν η Μάντρα που δημιούργησε ο Αττίκ το 1930; Μπροστά από την εποχή του ο μεγάλος καλλιτέχνης, φτιάχνει έναν καλλιτεχνικό όμιλο με τραγουδιστές και άλλους αυτοσχέδιους παρουσιαστές, μίμους με διάφορες και πολλές δημόσιες εμφανίσεις και εκδηλώσεις στην Αθήνα. Γι’ αυτό το εγχείρημα συνεργάζεται με τον Δ. Ευαγγελίδη, τον Βώττη και τον Παντελή Χορν.
Το 1938 η Μάντρα εγκαθίσταται μόνιμα σε μια αθηναϊκή ταβέρνα, την Μονμάρτρη, στη διασταύρωση των οδών Αχαρνών και Ηπείρου, η λειτουργία της οποίας εξακολούθησε μέχρι την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Στη Μάντρα δίπλα στον Αττίκ κάνουν τα πρώτα τους βήματα η Κάκια Μένδρη, η Δανάη, η Νινή Ζαχά, οι αδελφές Καλουτά, ο Μίμης Τραϊφόρος, ο Οικονομίδης κ.ά.
Το διπλό σφύριγμα
Όσοι επισκέπτονται τη Μάντρα, το κάνουν για να ακούσουν εκτός από τα τραγούδια του Αττίκ και ένα άλλο χαρακτηριστικό ταλέντο του. Το διάσημο διπλό σφύριγμα. Ο Αττίκ συνηθίζει να συνοδεύει τον εαυτό του στο πιάνο σφυρίζοντας. Αυτό όμως που τον κάνει ξεχωριστό είναι ότι καταφέρνει να κελαηδά σφυρίζοντας σε δύο διαφορετικές νότες ταυτόχρονα, δημιουργώντας μοναδικές διφωνίες.
Οι γάμοι του Αττίκ
Ο υπέροχος, μελαγχολικός καλλιτέχνης, νυμφεύτηκε τρεις γυναίκες, τις οποίες λάτρεψε. Η πρώτη του γυναίκα η Μαρί-Ελέν (παντρεύτηκαν το 1909) πεθαίνει έξι μήνες μετά το θάνατο του μοναδικού παιδιού τους. Λίγο μετά το θάνατο της Μαρί-Έλέν, ερωτεύεται παράφορα και νυμφεύεται την Μαρίκα Φιλιππίδου, μια πολύ όμορφη ηθοποιό, η οποία τον χωρίζει το 1914 για να παντρευτεί τον πατέρα της Μελίνας Μερκούρη, Σταμάτη Μερκούρη.
Καταρρακωμένος από τον χωρισμό του, βρίσκει παρηγοριά στη Ρωσίδα καλλιτέχνιδα Σούρα με την οποία κάνει τον τρίτο του γάμο και μένει μαζί της μέχρι το τέλος της ζωής του.
«Ζητάτε να σας πω»
Ταλαντούχος, τόσο συνθετικά όσο και στιχουργικά, ευαίσθητος, γεμάτος πάθος, ο Αττίκ βάζει τη σφραγίδα του στο ελληνικό ρομαντικό τραγούδι. Ο έρωτάς του για τις γυναίκες του είναι κινητήριος δύναμη. Μεγάλη απόδειξη η εξομολόγηση του Αλέκου Σακελάριου, για την ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω».
Για τη Μαρίκα Φιλιππίδου τη δεύτερη σύζυγό του, ο Αττίκ γράφει το βαλσάκι «Είδα Μάτια». Το τραγούδι αυτό εκφράζει όχι μόνο τον καλλιτέχνη αλλά και όλες τις ευαίσθητες ψυχές και αποθεώνεται από το κοινό του. Αυτό λοιπόν το κομμάτι γίνεται η αφορμή να γραφτεί ένα άλλο, ακόμη πιο έντονο κι ερωτικό τραγούδι.
Η ιστορία έχει ως εξής: Ο Αττίκ έχει χωρίσει με τη Μαρίκα Φιλιππίδου, την οποία όμως αγαπάει ακόμη βαθιά. Ένα βράδυ η Μαρίκα με τον δεύτερο σύζυγό της επισκέπτεται τη Μάντρα και κάθονται στις πρώτες θέσεις. Οι υπόλοιποι θεατές την αναγνωρίζουν και αρχίζουν τα πειράγματα προς τον Αττίκ. Φτάνουν μάλιστα στο σημείο να φωνάζουν ρυθμικά το «Είδα μάτια», το τραγούδι που της είχε γράψει ο μεγάλος καλλιτέχνης.
Με βουρκωμένα μάτια κι έναν κόμπο στο στομάχι, ο Αττίκ σηκώνεται από το πιάνο του και φεύγει προς τα καμαρίνια. Επικρατεί αμηχανία στο κοινό που δεν ξέρει τι να περιμένει. Ωστόσο παραμένουν όλοι στη θέση τους και μετά από δέκα λεπτά αποζημιώνονται με τον πιο απίθανο τρόπο. Ο Αττίκ επιστρέφει στη σκηνή έχοντας συνθέσει μουσικά και στιχουργικά ένα τραγούδι. Ο τίτλος του; «Ζητάτε να σας πω».
Ζητάτε να σας πω – Δανάη
Ζητάτε να σας πω
τον πρώτο μου σκοπό
τα περασμένα μου γινάτια
ζητάτε είδα μάτια
με σκίζετε κομμάτια
Σε μια παλιά πληγή
που ακόμα αιμορραγεί
μη μου γυρνάτε το μαχαίρι
αφού ο καθένας ξέρει
τι πόνο θα μου φέρει
Είναι πολύ σκληρό
να σου ζητούν να τραγουδήσεις
έναν παλιό σκοπό
που προσπαθείς να λησμονήσεις
Στο γλέντι σας αυτό
δε θα’ τανε σωστό
αντί για άλλο πιοτό
να πιω εγώ φαρμάκι
μ’ ένα τέτοιο τραγουδάκι
Γελάτε ειρωνικά
και λέτε μυστικά
ίσως με κάποια καταφρόνια
μια και περάσαν χρόνια
εσύ τι κλαις αιώνια
Γιατί βαρυγκωμείς
δεν είδαμε και μεις
μια ομορφιά σ’ αυτή τη ζήση
δεν πήραμε απ’ τη φύση
καρδιά για ν’ αγαπήσει
Αχ, δεν είν’ οι καρδιές
όλες το ίδιο καμωμένες
ούτε κι οι ομορφιές
στον κόσμο δίκαια μοιρασμένες
Και μες στη συντροφιά
σε κάθε ρουφηξιά
ξεχνώ μιαν ομορφιά
που γέμιζε μεράκι
το παλιό μου τραγουδάκι
Λίγο πριν από το θάνατό του πρωταγωνιστεί στην ταινία «Χειροκροτήματα» του Γιώργου Τζαβέλλα. Στην ταινία αυτή ο Αττίκ, κουρασμένος από τις κακουχίες της κατοχής και υπερβολικά μελοδραματικός σε λίγα θύμιζε τη γεμάτη δυναμισμό και ευφυΐα προσωπικότητα του δημιουργού της Μάντρας. Τραγούδια του συνθέτη στην ταινία απέδωσε η Δανάη.
Λίγους μήνες μετά στις 29 Αυγούστου του 1944, αυτοκτόνησε παίρνοντας υπερβολική δόση υπνωτικών χαπιών. Λένε ότι αυτό συνέβη μετά τον ξυλοδαρμό του από έναν Γερμανό στρατιώτη.
Αττίκ – Χειροκροτήματα
Κεντρική εικόνα: Ταλαντούχος, τόσο συνθετικά όσο και στιχουργικά, ευαίσθητος, γεμάτος πάθος, ο Αττίκ βάζει τη σφραγίδα του στο ελληνικό ρομαντικό τραγούδι.