Ταξιδεύουμε με το Πολυφωνικό Καραβάνι
Πολυφωνικό Καραβάνι
Το μεγάλο ταξίδι των φωνών ιχνηλατεί τα φυσικά και κοινωνικά τοπία της Πολυφωνίας, μυώντας νέους συνταξιδιώτες στην παλαιότερη και τόσο πολύτιμη πολυφωνική παράδοση κι έκφραση. Ένα ταξίδι από την καρδιά των Βαλκανίων ως την καρδιά της Μεσογείου, με την καρδιά των δράσεων και των εκδηλώσεών του στην πολύφωνη Άπειρο Ήπειρο. Ένα ταξίδι πολύτροπο και πολύκαρπο που ξεκίνησε το 1998 από την «Άπειρο», ένα ταξίδι παντός καιρού που διαρκώς ξαναρχίζει.
Τι λέτε, συνταξιδεύουμε;
Χειμερινό Πολυφωνικό Καραβάνι 2016.
Πολύτσανη, Άνω Πωγώνι. Το καφενείο του χωριού κατάμεστο παρέες. Κάθε τραπέζι και μια παρέα, κάθε παρέα και ένα τραγούδι. Ένα ολόκληρο καφενείο τραγουδάει ώρες, μέχρι αργά μέσα στη νύχτα. Εμείς με την δική μας παρέα, τους αγαπημένους μας Πολυτσανίτες Νίκο Λίνα, Νίκο Κονόμη και την παρέα τους. Τραγουδούν για ώρες, στο τέλος μια αυτοί, μια εμείς – οι συνταξιδιώτες του Πολυφωνικού Καραβανιού Αλίκη Γκανά, Χρήστος Δίπλας, Γιώργος Τούτσης, Λίλη Πάντου, Κώστας Μπάρκας, Εένη Απεραθίτου και ο κερατζής του Καραβανιού – ο Αλέξανδρος Λαμπρίδης. Είχαμε φτάσει απομεσήμερο, μετά από πολλά χιλιόμετρα δύσκολου και χειμωνιάτικου χωματόδρομου, τον οποίο τότε για πρώτη φορά ταξιδεύαμε, με την έγνοια να φύγουμε νωρίς, μην μείνουμε πουθενά στον δρόμο. Φύγαμε πολύ αργά τελικά και ούτε που νιώσαμε λακούβα στην επιστροφή μέχρι την Δερβιτσάνη. Άλλωστε, σε όλο το δρόμο τραγουδούσαμε ακόμη. Είχαμε ζήσει μια νύχτα παράδεισου πλυφωνίας…
Κάπου σε αυτή τη νύχτα και ένα πανέμορφο, δρομικό τραγούδι της αγάπης που, μέχρι τώρα, έχουμε χαρεί κυρίως από Πολυτσανίτες και Χλωμιώτες. Εδώ υπέροχοι Πολυτσανίτες.
Οι στίχοι σε τούτη την εκτέλεση:
Τα χιόνια χιόνια περβατώ – μωρή Ρωμιά
τα κρούσταλα τσακίζω – Ρωμιά και Ρωμιοπούλα
Χιόνια και πάγους πάτησα – – μωρή Ρωμιά
ώσπου να σ’ ανταμώσω – Ρωμιά και Ρωμιοπούλα
Και τώρα που σ΄αντάμωσα – μωρή Ρωμιά
πως να σ’ αλησμονήσω – Ρωμιά και Ρωμιοπούλα
Μήν΄είσαι κάλπικος παράς – μωρή Ρωμιά
να σ’ απετάξω πέρα – Ρωμιά και Ρωμιοπούλα
Εσύ ‘σαι για την τσέπη μου – μωρή Ρωμιά
φλουρένια ταμπακιέρα – Ρωμιά και Ρωμιοπούλα
Στιχουργική παραλλαγή του τραγουδιού απαντά στα βιβλία του Γρηγόρη Κατσαλίδα “Δημοτικά Τραγούδια Βορείου Ηπείρου” και του Λ. Νάτση “Βαβούρι Θεσπρωτίας”. Και τα δύο έχουν ψηφιοποιηθεί μαζί με το σύνολο των υπαρχόντων συλλογών πολυφωνικού τραγουδιού στο πλαίσιο της εθελοντικής συλλογικής δουλειάς του ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ που δημιούργησε η αστική μη κερδοσκοπική “Άπειρος” που διοργανώνει και το Πολυφωνικό Καραβάνι από το 1998 μέχρι σήμερα.
επιμέλεια Αλέξανδρος Λαμπρίδης
στιχουργική καταγραφή Αλίκη Γκανά
“Άπειρος” – Πολυφωνικό Καραβάνι
Αρχείο Πολυφωνικού Τραγουδιού
www.polyphonic.gr, apiros@otenet.gr
Σωπική Άνω Πωγωνίου, πρωινό του Αυγούστου του 2010. με το ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΚΑΡΑΒΑΝΙ σταματάμε στην πλατεία του χωριού. χαιρόμαστε από κοντά Σωπικιώτες να πιάνουν το τραγούδι. ανάμεσά τους ο Νάσος που παίρνει τούτο το τραγούδι που τραγούδησε έτσι πρώτη φορά μετά από ένα πρόσφατο πένθος.
“Αλησμονώ και χαίρομαι” Ένα από τα πιο εμβληματικά ηπειρώτικα πολυφωνικά τραγούδια της ξενιτιάς, με τον τρόπο που τραγουδιέται στα Κτίσματα Πωγωνίου. Εδώ με το πολυφωνικό σύνολο “Χαονία”, έτσι όπως το τραγούδησε στην Μεγάλη Γιορτή Πολυφωνικού Τραγουδιού που διοργάνωσε η “Άπειρος” στο πλαίσιο του Πολυφωνικού Καραβανιού, το Σάββατο 10 Ιουνίου 2017 στο Θέατρο Πέτρας. Στην αρχή μνημονεύονται ο πατέρας του προλογιστή και παππούς του γυριστή Θεολόης Διώχνος και ο παππούς της κοπέλας που παίρνει το τραγούδι, Σωκράτης Τσιάβος. Ο πρώτος ηχογράφησε το τραγούδι, μαζί με άλλα, στο Κέντρο Έρευνας Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, μετά από πρόσκληση του Ακαδημαϊκού Λαογράφου Γεωργίου Μέγα, ο δεύτερος ήταν ο περίφημος πρωτοτραγουδιστής του Πολυφωνικού των Κτισμάτων.
“Πέρδικα και περιστέρα” ή “Που ΄σουν πέρδικα γραμμένη” (όπως ξεκινάει εδώ το τραγούδι), ένα πωγωνίσιο πολυφωνικό τραγούδι με αυτοσχέδιο πολυφωνικό όμιλο στην Πολύτσανη του Άνω Πωγωνίου, χωριό με πλούσια πολυφωνική παράδοση.
Βώλακας Δράμας, ένα από τα ξεχωριστά για τη μουσική τους παράδοση χωριά, στην πανσπερμία τοπικών ιδιωμάτων της ευρύτερης περιοχής της Δράμας. Ιδιαίτερο γνώρισμα, η ύπαρξη γυναικείων πολυφωνικών τραγουδιών. Ένας πρώτος ερυνητής τους, ο Ελβετός εθνομουσικολόγος Samuel Baud Bovy (“Δοκίμιο για το ελληνικό δημοτικό τραγούδι”), ο οποίος τα συσχετίζει με την πολυφωνία στην άλλη πλευρά των συνόρων, Ο Βώλακας βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Βουλγαρία, στους πρόποδες του χωριού Φαλακρό.