Η διασκέδαση πρέπει να είναι ένα μεγάλο κομμάτι της σχολικής ζωής

Από την Trish Konzak

Τα παιδιά έχουν ανάγκη το παιχνίδι. Αυτή η παρατήρηση μπορεί εκ πρώτης όψεως να μοιάζει προφανής, αλλά τον τελευταίο καιρό έχει γινεί το δικό μου σύνθημα συσπείρωσης γύρω από το συγκεκριμένο μοντέλο εκπαίδευσης. Είναι κάτι που πρέπει να γίνει.

Υπάρχει μεγάλη συζήτηση μεταξύ γονιών και εκπαιδευτικών όσον αφορά τα σχετικά πλεονεκτήματα μεταξύ του ακαδημαϊκού μοντέλου και  του αναπτυξιακού μοντέλου* προσχολικής αγωγής με τους υποστηρικτές του ακαδημαϊκού μοντέλου, να κερδίζουν έδαφος.

*Το μεν ακαδημαϊκό εστιάζει στην μάθηση της ανάγνωσης, της γραφής και των μαθηματικών ενώ το αναπτυξιακό δίνει έμφαση στην μάθηση μέσα από δραστηριότητες που περιλαμβάνουν την τέχνη, τη δραματουργία, δραστηριότητες εξωτερικού χώρου κ.λπ.

Αλλά είμαι γονιός και έχω υπάρξει και δασκάλα για πάνω από είκοσι χρόνια οπότε η πολύχρονη εμπειρία μου, μου λέει καθαρά και ξάστερα ένα πράγμα:

Τα παιδιά έχουν ανάγκη το παιχνίδι.

Έχουν ανάγκη να παίζουν με τουβλάκια, κούκλες και μαγειρικά σκεύη, να συναρμολογούν, να βουτάνε τα δάχτυλά τους στο χρώμα, να χοροπηδάνε, να οδηγούν αυτοκινητάκια, να παίζουν με πλαστελίνες, να σκαλίζουν στην άμμο, να τσαλαβουτάν στο νερό.

Και όταν δεν τα κάνουν όλα αυτά, πρέπει να τα τραγουδάν τραγούδια- και παλιά και νέα. Πρέπει να ακούν ιστορίες και να κοιτάν βιβλία. Πρέπει να χτυπούν ένα ταμπουρίνο ή να παίζουν με τρίγωνα. Να ταΐζουν ένα ψάρι ή να παρακολουθούν ένα χάμστερ.

Γιατί όλα αυτά; Γιατί όταν τα παιδιά παίζουν με τουβλάκια, μαθαίνουν μαθηματικά και χημεία. Όταν παίζουν με κούκλες, εξασκούνται στο πώς να φροντίζουν. Όταν ντύνονται, μαθαίνουν πώς να κουμπώνονται. Όταν παίζουν με την πλαστελίνη, εξασκούν τους μικρούς μύες των δακτύλων τους. Όταν ζωγραφίζουν, χρησιμοποιούν μικρούς και μεγάλες μύες και μαθαίνουν και τα χρώματα. Όταν κόβουν, χρωματίζουν και ζωγραφίζουν, ενισχύουν τις λεπτές κινητικές δεξιότητες που χρειάζονται για το γράψιμο. Όταν αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους, μαθαίνουν να μοιράζονται και να διαπραγματεύονται.

Τα παιδιά μαθαίνουν ενώ παίζουν.

Όταν τα παιδιά τραγουδούν, μαθαίνουν το αλφάβητο και τον ρυθμό των λέξεων. Μαθαίνουν ποίηση. Όταν ακούν τις ιστορίες που τους λέει ο δάσκαλος ή η δασκάλα, μαθαίνουν την οφθαλμοκίνηση για την ανάγνωση (από τα αριστερά προς τα δεξιά), που θα χρησιμοποιήσουν αργότερα όταν θα διαβάζουν μόνα τους. Επίσης όταν ακούν μια ιστορία, με τη φαντασία τους πλάθουν εικόνες. Και στις δυο περιπτώσεις, μαθαίνουν πώς να διαβάζουν.

 ‘’Τότε γιατί  δεν μπαίνουμε κατευθείαν στο θέμα;’’ θα αναρωτιέται ο υποστηρικτής του ακαδημαϊκού μοντέλου. ‘’Δεν θα μάθουν τα παιδιά να διαβάζουν πιο γρήγορα, αν απλά αποστηθίσουν την αλφάβητο; Δεν είναι το μέτρημα το πιο άμεσο μονοπάτι για να μάθουν μαθηματικά; Εάν ένα παιδί κάθεται στο θρανίο του και αντιγράφει απλώς τα γράμματα και τους αριθμούς δεν θα μάθει περισσότερα, συντομότερα και χωρίς όλον αυτόν τον πανικό;’’

Όχι, τα παιδιά δεν είναι έτοιμα ακόμα.

Υπάρχουν συνδέσεις στην περιοχή του εγκεφάλου του παιδιού που συνήθως δεν έχουν ολοκληρωθεί μεταξύ του πέμπτου και του έκτου χρόνου ζωής του, και θέλουν έναν ακόμη χρόνο ή και παραπάνω για να ωριμάσουν. Αυτές οι συνδέσεις είναι απαραίτητες για να μάθουν να διαβάζουν. Όταν τα παιδιά δεν έχουν μεγαλώσει αρκετά, ώστε να είναι σε θέση να μπορούν να διαβάσουν, δεν θα το κάνουν με ευκολία. Και αν δεν το κάνουν με ευκολία, θα αγχωθούν και θα απογοητευτούν ενώ προσπαθούν να ανταποκριθούν στις μη ρεαλιστικές προσδοκίες γονιών και εκπαιδευτικών. Συνήθως το σχολικό πρόγραμμα απαιτεί τα παιδιά να μάθουν να διαβάζουν μεταξύ 5 και 6 ετών. Τα περισσότερα παιδιά και ειδικά τα αγόρια, που συνήθως είναι αναπτυξιακά λίγο πιο πίσω από τα κορίτσια της ίδιας ηλικίας, δυσκολεύονται αρκετά. Προσπαθώντας να διδάξουμε στα παιδιά κάτι το οποίο δεν είναι έτοιμα να μάθουν, δημιουργούμε παιδιά που μπορεί να γίνουν απρόθυμα απέναντι στην μάθηση και αυτό μάταια όπως φαίνεται: Μελέτες έχουν δείξει ότι οι πρώιμοι αναγνώστες, δεν έχουν κανένα πραγματικό πλεονέκτημα μακροπρόθεσμα επειδή οι συνομήλικοι τους καταφέρνουν να συμβαδίσουν μ’ αυτούς στην ηλικία των 8.

Η φυσιολογία και η ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών δεν έχει αλλάξει σημαντικά εδώ και χιλιάδες χρόνια, αλλά το τι περιμένουμε από αυτά άλλαξε και μάλιστα κατά πολύ. Ζητάμε περισσότερα από τα παιδιά μας και τα θέλουμε όσο το δυνατόν νωρίτερα.

Μπορούν να μάθουν αυτό που θέλουμε εμείς, όταν το θέλουμε, αν τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί είμαστε υπομονετικοί. Και όχι να ενοχλούμαστε όταν τα παιδιά δεν είναι έτοιμα.

Ας μην πιέζουμε τα παιδιά με απαιτήσεις. Ας αφήσουμε τα παιδιά να ανακαλύψουν τα γράμματα, τους αριθμούς, τα χρώματα και τη γλώσσα με έναν τρόπο που τους διδάσκει ταυτόχρονα την κοινωνικοποίηση, τη φαντασία, τις αξίες και τη χαρά.

Αν οι γονείς ανησυχούν για την ανάγνωση και τη γραφή των παιδιών τους, μπορούν να διαβάζουν και να τραγουδούν στα παιδιά τους κάθε μέρα· μπορούν να αφήνουν τα παιδιά τους να τους παρακολουθούν να γράφουν- γράμματα, λογαριασμούς, λίστες σουπερ μάρκετ. Μπορούν να ανταλλάσσουν ιστορίες ή να λένε αστεία με τα παιδιά.

Και μπορούν επίσης να τα πάνε σε ένα νηπιαγωγείο που θα τους επιτρέπει να παίζουν.

Πρωτότυπο κείμενο

Photo credits: IGOR EMMERICH VIA GETTY IMAGES