Γράφει ο Γιώργος Μυζάλης, musicspins

Δεν αναρωτιέστε πολύ συχνά ακούγοντας κάποιο τραγούδι, τι κρύβεται πίσω του; Ποια η ιστορία που το γέννησε, ποια η αφορμή; Πολύ περισσότερο όταν το τραγούδι περιγράφει μια υπερβατική (ή και παραβατική, εν προκειμένω) συμπεριφορά: ένα έγκλημα πάθους, μια σκηνή ζηλοτυπίας ή μια ληστεία; Αυτό ακριβώς σκέφτηκε και ο Δημήτρης Μυστακίδης να κάνει γύρω από τα τραγούδια του ρεπερτορίου του: να αφηγηθεί τις ιστορίες τους ή ακόμα – ακόμα και τους αστικούς μύθους που τα περιβάλουν. Που; Στο Σταυρό του Νότου Plus. Πότε; Για τέσσερα Σάββατα, αρχής γενομένης από το προσεχές (19 Ιανουαρίου). Μέχρι και τον Πάνο Σόμπολο έχει επιστρατεύσει ο μαέστρος για το εγχείρημα; Δεν σας έπεισα ακόμα; Διαβάστε την ωραία μας κουβέντα και θα πειστείτε, είμαι βέβαιος.

Πως προέκυψε η ιδέα για το συγκεκριμένο live με τα εγκλήματα στο ρεμπέτικο και με ποιο τρόπο αυτά παρουσιάζονται στο πρόγραμμα; 

Έχει αρκετό καιρό που κατέληξα ότι το να ανεβαίνω και να παίζω όσο καλά μπορώ δεν μου φτάνει. Ένιωθα την ανάγκη μέσα από τις παραστάσεις μου να κάνω ένα σχόλιο για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Άλλωστε, το ρεμπέτικο έκανε πάντα το ίδιο πράγμα. Απλά και γλαφυρά κατέγραφε και σχολίαζε την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής του. 

Τα προηγούμενα χρόνια, μέσα από θεματικές ενότητες τραγουδιών, εστίασα σε ζητήματα όπως το μεταναστευτικό ή ο ανερχόμενος φασισμός. Φέτος, αντί για μια ενότητα μόνο, τα «Εγκλήματα» είναι μια ολόκληρη παράσταση που ασχολείται με τις παραβατικές συμπεριφορές, καθώς η έξαρση της βίας στις μέρες μας είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο. 

Ακούγονται μόνα τους ή συνδέονται μέσω αφήγησης με το έγκλημα;

Παίζουμε και τραγουδάμε για διάφορα είδη εγκλήματος, όπως τις ανθρωποκτονίες, την απειλή κατά της ζωής, την απειλή κατά της προσωπικής ελευθερίας, τη χρήση και διακίνηση ναρκωτικών, τις κλοπές και φυσικά την ιστορική παράδοση ανυπακοής και ανταρσίας που έχουμε στον λαϊκό μας πολιτισμό. Σχολιάζουμε ανάμεσα στις θεματικές ενότητες τα πως και γιατί της κάθε κατάστασης κι επισημαίνουμε τις ομοιότητες με το σήμερα, όπου υπάρχουν. Για τις πραγματικές δολοφονίες που έγιναν τραγούδια, ετοιμάσαμε και κάποια βίντεο που αφηγούνται τα γεγονότα, με την βοήθεια του μαιτρ του αστυνομικού ρεπορτάζ, κου Πάνου Σόμπολου.

Λένε: ποτέ μην αφήνεις την αλήθεια να σου χαλάσει μια συγκινητική αφήγηση. Σε ποιο βαθμό είναι πραγματικά τα γεγονότα που οδήγησαν στην σύνθεση των τραγουδιών που παίζετε στα «Εγκλήματα»;  Έκανες έρευνα σχετικά με αυτά και ποιο έχει την αφετηρία του σε πραγματικό γεγονός ή υπάρχουν και τραγούδια με ιστορίες στα όρια του αστικού μύθου; 

Κοίτα, και σε αληθινά γεγονότα να μην αναφέρονται τα τραγούδια του προγράμματος, σίγουρα αφορούν πραγματικές καταστάσεις. Οι δημιουργοί τους δεν φαντάστηκαν τις συνθήκες. Εμπνεύστηκαν απ’ την κοινωνική τους πραγματικότητα και την κατέγραψαν. 

Για μένα είναι εξίσου σημαντικό το να διηγηθώ την ιστορία που υπάρχει πίσω από κάποια τραγούδια, ιστορία που τα εξηγεί και τα «ζωντανεύει», όσο και με το να αποδώσω όσο καλύτερα μπορώ την γενική εικόνα των συνθηκών που μπορούν να αντιστοιχιστεί με το σήμερα. Έτσι έχω επιλέξει να κάνω την τοποθέτησή μου για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Και θα είμαι πολύ χαρούμενος αν τελικά καταφέρνω να κάνω την συγκινητική αφήγηση που αναφέρεις, αλλά και να θέσω προβληματισμούς. Και φυσικά να περνάμε και καλά! 

Είσαι επικεντρωμένος στη λαϊκή κιθάρα και τις μουσικές που αυτή «εξυπηρετεί» εδώ και πολλά χρόνια. Υπάρχει ένα (ή περισσότερα) είδος μουσικής που απολαμβάνεις, το οποίο να μη «δένει» με αυτή σου την πορεία; Ποιο είναι αυτό και για ποιο λόγο το παρακολουθείς;

Ακούω κι απολαμβάνω πολλά είδη μουσικής κι έπειτα από τόσα χρόνια στην δουλειά σαν session μουσικός, έχω παίξει και σε αρκετά είδη. Μέσα στο κεφάλι μου υπάρχει πλήθος αναφορών σε μουσικά ιδιώματα. Τελικά όμως παραμένουν στην ψυχή μου μουσικές και μουσικοί που με συγκίνησαν, όχι συγκεκριμένα είδη. Ξέρω ότι για έναν μουσικό αυτό δεν είναι και πολύ καλό, γιατί υποτίθεται ότι εμείς οι μουσικοί προσπαθούμε να κατακτήσουμε υψηλά επίπεδα δεξιοτεχνίας, τέτοια ώστε να προκαλούμε το θαυμασμό και η εκτελεστική μας δεινότητα να μην επιδέχεται αμφισβήτηση. Όμως για μένα αυτό που μετράει είναι η συγκίνηση και όχι ο θαυμασμός. Για παράδειγμα, αυτό τον καιρό με συγκινεί η απλότητα και ο βιωματικός τρόπος της μουσικής του BoubacarTraore από το Μάλι. Η λαϊκή του σοφία. 

Τελικά, η μουσική έχει σύνορα; Τι ρόλο παίζουν σήμερα οι «ταμπέλες», όπως έντεχνο, λαϊκό, ρεμπέτικο; Εντοπίζεις «στρατόπεδα» στο τραγούδι μας σήμερα; Θα συνεργαζόσουν με κάποιον από την «απέναντι όχθη»;

Η μουσική σίγουρα δεν έχει σύνορα. Έχει όμως η αισθητική. Αυτή είναι νομίζω η βασική διαφορά και η «κόκκινη γραμμή». Οι ταμπέλες έχουν νόημα όταν σηματοδοτούν αισθητικές και όχι είδη. Κι επειδή αυτό δεν το κάνουν, έχουν για μένα μόνο περιγραφικό χαρακτήρα. Και ναι, θα συνεργαζόμουν άνετα με οποιονδήποτε ταιριάζουν οι απόψεις μας και η αισθητική μας, από όποιο «είδος» κι αν προέρχεται. Η μουσική πρέπει να χτίζει γέφυρες και όχι να ορθώνει τοίχους και στρατόπεδα.

Επιμένεις να δισκογραφείς, κινούμενος κατά κάποιο τρόπο στα όρια, εντός και εκτός μουσικής βιομηχανίας. Ποια η σχέση της μουσικής με τη μουσική βιομηχανία, τόσο σήμερα, όσο και παλαιότερα; Μπορεί να ζήσει η μία δίχως την άλλη; 

Η μουσική, ως τέχνη, υπήρχε ανέκαθεν και θα συνεχίσει να υπάρχει όσο υπάρχουν άνθρωποι, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει η μουσική βιομηχανία. Η μουσική βιομηχανία υπάρχει εφόσον φυσικά υπάρχει η μουσική. Μιλώντας για τους επαγγελματίες της μουσικής όμως, η κάθε «ειδικότητα» προφανώς έχει ανάγκη την άλλη. Οι δημιουργοί, οι μουσικοί, οι ερμηνευτές, οι δισκογραφικές, οι publishers, οι παραγωγοί, τα media και όλοι οι υπόλοιποι επαγγελματίες είναι κρίκοι της ίδιας αλυσίδας, μέλη του ίδιου «σώματος» που λίγο ή πολύ αλληλοσυνδέονται. Για παράδειγμα, οι δημιουργοί – συνθέτες και στιχουργοί, είναι άμεσα εξαρτώμενοι για την επιβίωσή τους από τις δισκογραφικές και τις εταιρείες συλλογής πνευματικών δικαιωμάτων. Το ζήτημα για μένα είναι να βρεθούν οι σωστές συνταγές που θα κάνουν υγιές αυτό το σώμα, θα γιατρέψουν τις φλεγμονές του. Ώστε να μπορούν τα μέλη του να ζήσουν αξιοπρεπώς, ασκώντας ο καθένας της τέχνη του. Έτσι κι αλλιώς, σε πολλά κομμάτια της ζωής μας, εάν καταφέρναμε να βάλουμε τις αξίες πάνω από την κερδοσκοπία, όλα θα ήταν πολύ πιο υγιή. Κι ας ξεκινήσουμε βάζοντας για αρχή πρώτη την κοινή λογική. 

Πόσο επηρεάστηκες σε αυτό το μοναχικό (και μοναδικό) δρόμο που ακολουθείς από τη «θητεία» σου δίπλα στο Νίκο Παπάζογλου;

Σίγουρα η σύμπραξη με τον Νίκο με έχει επηρεάσει σε αρκετά πράγματα, αλλά δεν νομίζω ότι η μοναχικότητα είναι ένα απ αυτά. Η μοναχικότητα προέκυψε λόγω της ιδιαιτερότητας του εγχειρήματος και της εμμονής μου για την «αποκατάσταση» της λαϊκής κιθάρας. Και υπήρξε ευτυχώς μόνο στην αρχή. Τώρα είμαστε πολλοί! 

Τι θυμάσαι περισσότερο από εκείνον;

Αυτό που θυμάμαι περισσότερο από το Νίκο ήταν το φοβερό ένστικτο που είχε στο να ανακαλύπτει και να αναδεικνύει καινούργιους δημιουργούς.

Οι στιγμές, σίγουρα, δεν επιστρέφουν, ούτε τις ξαναζούμε με την ίδια ένταση, αλλά αν διάλεγες να ξαναζήσεις μία, δύο, άντε τρεις (όχι μουσικές απαραιτήτως), ποιες θα ήταν αυτές και γιατί;

Δεν θα διάλεγα να ξαναζήσω κάτι που έχω ήδη ζήσει. Η ζωή είναι πολύ μικρή για να κάνουμε τα ίδια πράγματα. Για να παίξω όμως το παιχνίδι της ερώτησης, θα σου πω ότι θα χαιρόμουν να ξαναζήσω τα πάντα με το μυαλό όμως που έχω σήμερα!

ΤΕΙ Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής ή ΑΕΙ πια; Τι σημαίνει σήμερα για σένα η διδασκαλία; 

Τώρα πια είναι Σχολή Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Η διδασκαλία είναι αυτή που μ’ έμαθε να βάζω μια τάξη στο ακατάστατο μυαλό μου. Που με βοήθησε να μοιράζομαι πράγματα όταν η «τάση» ήταν και είναι να μαζεύεις όσο πιο πολλά μπορείς για τον εαυτό σου. Που μ’ έκανε να χαίρομαι με την προκοπή των άλλων. Που με βοήθησε τελικά να γίνω και καλύτερος μουσικός, αλλά κυρίως καλύτερος άνθρωπος.

Έχει βρεθεί μαθητής να ξεπεράσει το δάσκαλο;

Ναι, έχουν βρεθεί μαθητές που έχουν ξεπεράσει τον δάσκαλο και αυτή είναι η πεμπτουσία της διδασκαλίας.

Γιώργος Μυζάλης

Πηγή