“Santa Claus is coming to town”

Εκπαιδευτικός Μουσικής : Δημήτρης Μπρόβας

Σχολείο: Μουσικό Γυμνάσιο Καστοριάς 

Τάξη: Α’ Γυμνασίου

Σχ. έτ.: 2017-2018

Το Μουσικό Σχολείο Καστοριάς ξεκίνησε τη λειτουργία του μόλις στην αρχή της τρέχουσας σχολικής χρονιάς (2017-18) και ως εκ τούτου είναι ακόμα μονοτάξιο (Αʹ Γυμνασίου). Σε αυτό το σχολείο έχω αναλάβει, εκτός από θεωρητικά μαθήματα, και ένα μουσικό σύνολο. Εφόσον δεν έχω ειδίκευση σε κάποιο μουσικό όργανο, είχα την ιδέα να δημιουργήσω ένα σύνολο που θα χρησιμοποιεί κυρίως (ή και αποκλειστικά) τους μουσικούς σωλήνες Boomwhackers (στο εξής BW).

Το σύνολο το επέλεξαν έξι παιδιά. Έχοντας δεδομένο, λοιπόν, αυτό το μαθητικό δυναμικό, ξεκίνησα να διασκευάζω διάφορα τραγούδια και κομμάτια έχοντας κατά νου τα συγκεκριμένα παιδιά. Ένα από τα τραγούδια που έχουμε παίξει μέχρι στιγμής είναι το “Santa Claus is Coming to Town”, στο οποίο συνεργαστήκαμε με τη χορωδία του σχολείου κατά τον εξής τρόπο: η χορωδία τραγουδούσε τη μελωδία, ενώ το Σύνολο BW έπαιζε τη ρυθμική και αρμονική συνοδεία. Κανονικά, τα παιδιά του Συνόλου BW είναι βεβαίως και μέλη της χορωδίας, αλλά ειδικά για το συγκεκριμένο τραγούδι αποσπάστηκαν από τη χορωδία ώστε να έχουν ελευθερία κινήσεων σε ανοιχτό χώρο.

Το τραγούδι το ερμηνεύσαμε ως εξής: αρχικά το πιάνο έπαιξε μια ρυθμικά ελεύθερη εισαγωγή· έπειτα η χορωδία και το Σύνολο BW ερμήνευσαν ρεφρέν-κουπλέ-ρεφρέν (“You better watch out …”, “He sees you when you’re sleeping …”, “You better watch out …”)· στη συνέχεια το πιάνο έπαιξε μια γέφυρα· και τέλος ξανακούστηκε το ρεφρέν-κουπλέ-ρεφρέν από όλα τα παιδιά, τόσο της χορωδίας όσο και του Συνόλου BW (τα οποία εδώ δεν έπαιζαν πλέον).

Στο θεωρητικό μέρος του βιβλίου “Παιχνίδια με τους μουσικούς σωλήνες boomwhackers“[1] αναλύονται οι συνηθέστεροι τρόποι σημειογραφίας για boomwhackers.  Όμως, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνεται, ο εκπαιδευτικός μπορεί να  δημιουργήσει με απόλυτη ελευθερία, αλλά με συνέπεια στους κανόνες που διέπουν τη μουσική, τη σημειογραφία που θα οδηγήσει τους μαθητές του στη γνώση και την αισθητική απόλαυση (σ.σ. 17).  Έχοντας ως γνώμονα την παραπάνω θεώρηση,  παρουσιάζεται παρακάτω ένα ανάλογο παράδειγμα, στο οποίο δημιούργησα  πρωτότυπη σημειογραφία για boomwhakcers λαμβάνοντας υπόψιν τις υλικοτεχνικές υποδομές του σχολείου και τις δυνατότητες των μαθητών.

Έχοντας δει μερικά δείγματα παρτιτούρας για BW, με χρωματιστά φθογγόσημα, αλλά γνωρίζοντας πως θα αντιμετώπιζα τεχνικές δυσκολίες αν θα έφτιαχνα τις παρτιτούρες μου με αυτόν τον τρόπο (κυρίως επειδή στα σχολεία η έγχρωμη εκτύπωση δεν συνιστάται ή δεν είναι δυνατή), προτίμησα να εργαστώ διαφορετικά. Αντί να χρησιμοποιώ ένα ή δύο πεντάγραμμα και να επισημαίνω μέσω του χρώματος τον κάθε σωλήνα, προτίμησα την απεικόνιση  με έξι μονόγραμμα, όπου κάθε γραμμή αντιπροσωπεύει έναν μουσικό (τους έξι μαθητές που αποτελούν το Σύνολο). Όταν ο μουσικός παίζει μόνο έναν σωλήνα, τότε οι νότες γράφονται μέσα στη γραμμή. Όταν όμως παίζει δύο σωλήνες (τους οποίους χτυπάει πάνω στα πόδια του), τότε οι νότες γράφονται πάνω και κάτω από τη γραμμή (η μία συμβολίζει τον σωλήνα που παίζεται στο ένα χέρι, και η άλλη τον άλλο σωλήνα). Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία η επιλογή του χεριού με  το οποίο θα κρατηθεί ο κάθε σωλήνας και ο μουσικής επιλέγει ελεύθερα.  

Για τις ονομασίες των φθόγγων χρησιμοποιώ το αγγλοσαξονικό σύστημα (a, b, c κ.λπ.) κυρίως για να εξοικειωθούν τα παιδιά με τις διεθνώς διαδεδομένες ονομασίες. Με κεφαλαίο συμβολίζω τους σωλήνες της χαμηλότερης οκτάβας (που είναι κλειστοί από τη μια τους πλευρά με καπάκι), και με πεζό τους ανοιχτούς σωλήνες, της ψηλότερης οκτάβας δηλαδή. Τα ονόματα των φθόγγων γράφονται πάνω και κάτω από τα φθογγόσημα και ισχύουν για όλη τη σελίδα, εκτός αν υπάρχει αλλαγή. Όταν ο μουσικός πρέπει να αλλάξει κάποιον σωλήνα με κάποιον άλλο, αυτό επισημαίνεται με ένα βέλος στο κατάλληλο σημείο: για παράδειγμα, στο μέτρο 5 (seconda volta), ο Μουσικός 2 πρέπει να αφήσει τον σωλήνα Α και να πάρει τον D (ενώ στο άλλο του χέρι συνεχίζει να κρατάει τον G), ενώ στο τέλος της δεύτερης σελίδας πρέπει να κάνει ακριβώς το αντίστροφο.

Οι μαθητές έμαθαν την πάρτα τους ο καθένας ξεχωριστά, ώστε να συνηθίσουν τον ανεξάρτητο ρόλο τους, και έπειτα ξεκίνησαν να παίζουν ομαδικά. Η εξάσκηση ξεκίνησε από το ρεφρέν και ακολούθησε το κουπλέ. Στο τέλος ενώθηκαν τα μέρη και προστέθηκε η επανάληψη από την αρχή.

Για την ευκολότερη κατανόηση της αρμονικής συνοδείας, παραθέτω και μια μεταγραφή σε πεντάγραμμο της παρτιτούρας των BW, ενώ έχω προσθέσει και τη μελωδία του τραγουδιού.

[1] Περακάκη, Ε.  & Μίντζα,  Μ. (2018). Παιχνίδια με τους μουσικούς σωλήνες  Boomwhackers. Aθήνα: Fagottobooks.