του Αντώνη Ξαγά

Είναι πάντοτε λίγο ριψοκίνδυνες οι προεκτάσεις σύγχρονων όρων στο παρελθόν, πολλές φορές καταντούν έως και γραφικοί αναχρονισμοί (πως αποδίδεται στον Όμηρος ο τίτλος του πρώτου …ράπερ;). Από την άλλη βέβαια η Ιστορία έχει μια συνέχεια και ως γνωστόν, πλην μίας μοναδικής και διαβόητης περίπτωσης, παρθενογένεση δεν υπάρχει, και τα πιο σύγχρονα φαινόμενα και τάσεις έχουν ρίζες και προϊστορία.

Μέσα από το σκεπτικό αυτό, ναι, η γέννηση της ποπ μπορεί να τοποθετείται στην Αμερική των 50s, αλλά βασικές συνιστώσες της θα απαντήσουμε και σε παλιότερες “κλασικές” εποχές. Όπως την ευρύτατη δημοφιλία και κοινωνική απήχηση. Μπορεί η κρίση μας να παρασύρεται από την μουσειακή αποστείρωση και την ταξική της εργαλειοποίηση (το γνωστό μας πρωτόκολλο σσσσς, σεβασμός, δυσκοίλιο κουστούμι, σοβαρότης και μέγαρο, μετά ή άνευ παίδαρου) την οποία υπέστη η κλασική μουσική κατά τη διάρκεια του 20ο αιώνα, καλό όμως είναι να θυμόμαστε ότι η μουσική αυτή προσλαμβανόταν με άλλους όρους, όρους έως και λαϊκής διασκέδασης, σε παρουσιάσεις π.χ. όπερων επικρατούσε οχλαγωγία και βουή (πως είναι σήμερα στο Gagarin;), αν μάλιστα μία άρια άρεσε στον κόσμο αυτός δεν δίσταζε να διακόψει την εξέλιξη και να ζητήσει repeat. Είχε ακόμη και τους δικούς της (ποπ;) σταρ, στην εποχή του για παράδειγμα ένας τέτοιος ήταν ο Λιστ, ο οποίος είχε ορδές από θαυμάστριες (γκρούπιζ;) οι οποίες μετέρχονταν κάθε μέσου για να αποκτήσουν κάτι δικό του, μια τούφα από τα μαλλιά, μια γόπα τσιγάρου, μια σπασμένη χορδή πιάνου, ακόμη και τα κατακάθια του καφέ του (δικαίως οι συγκαιρινοί του μίλησαν για Λιστομάνια).

Μπορεί λοιπόν το ροκ εν ρολ κάποτε να ήρθε σε σαρωτική κόντρα (roll over Beethoven!) με τα πρότυπα, τα ήθη και τα ακούσματα των προηγούμενων γενεών (και βασικά των γονέων) και ουσιαστικά να “εφηύρε” την έννοια του χάσματος των γενεών, μόλις όμως ξεφούσκωσε η αρχική ορμή, σιγά-σιγά άρχισε να ενσωματώνει ένα σωρό στοιχεία από τις παλιότερες μουσικές, αναπόφευκτα δε και από την κλασική. Έτσι συμβαίνει όμως στην Ιστορία, μετά από συγκρούσεις τελικά ο κόσμος προχωράει μέσα από συνθέσεις, όπως μας λέει και η διαλεκτική αρχή.

Έτσι, από την αυγή της εποχής της ποπ ένα σωρό καλλιτέχνες “εξυπηρετήθηκαν” από τον άπλετα πλούσιο μελωδικό κόσμο της κλασικής, γεφυρώνοντας το όποιο κενό είχε δημιουργηθεί (και ίσως ανοίγοντας και την εποχή της retromania, με την ποπ να τρέφει τον εαυτό της από τις ίδιες της σάρκες της). Άλλοι εξυπηρετήθηκαν διακριτικά, άλλοι το ομολόγησαν, άλλοι πήραν μια καθοριστική μουσική φράση, άλλοι έκλεψαν και άλλοι διασκεύασαν και επηρεάστηκαν. Η προσφορά ήταν μεγάλη και πολλές φορές άγνωστη και φυσικά, ας μην το κρύψομεν, χωρίς ενοχλητικά δικαιώματα και κληρονόμους να ζητούν μερίδια.

Ακολουθεί μια επιλογή τέτοιων κομματιών, η οποία προφανώς δεν εξαντλεί το θέμα (ούτε και δεν επεκτείνεται και σε μεταγραφές ολόκληρων έργων όπως π.χ. οι πρόσφατες του Max Richter ή του Colin Stetson) και προσπαθεί να εστιάσει στο πιο “λαϊκό” κομμάτι. Τώρα μάλιστα που το ξανασκέφτομαι ίσως θα έπρεπε να μπει στη λίστα και ένα δείγμα από τα Hooked on Classics, εκείνης της σειράς που παρά τις ισοπεδωτικές και “εύκολες” μπιτάτες εκτελέσεις, επιτέλεσε ένα έργο εξοικείωσης του μέσου αυτιού με το φαινομενικά ξένο και αφιλόξενο σύμπαν της κλασικής μουσικής.

1. Sting – Russians (1985)
Είναι η εποχή που οι Police δεν χωράνε πια τις φιλοδοξίες του Sting, με αυτό το τραγούδι αρχίζει τη σόλο πορεία του (με τα γνωστά -ελαφρώς αδικημένα- αποτελέσματα). Είναι 1985, ο ψυχρός πόλεμος μοιάζει να έχει φτάσει σε ένα αποκορύφωμα, κανείς διανοούμενος περισπούδαστος ή μη, δεν φαντάζεται ότι το τέλος απέχει μόλις 4 χρόνια. Και ο Sting παίρνει θέση ανάμεσα σε Ρέιγκαν και Μπρέζνιεφ (κι ας επικαλείται στο κομμάτι τον Χρουστσόφ) και καλεί σε σωφροσύνη και αφοπλισμό, πατώντας σε μια θαυμάσια μελωδία από την συμφωνική σουίτα του Prokofiev, Lieutenant Kije. Όταν το τραγούδι κυκλοφόρησε ως σινγκλ, ο νέος Γ.Γ. της ΕΣΣΔ λεγόταν πλέον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και το ρολόι που χτυπάει στην αρχή του τραγουδιού μοιάζει με την εκ των υστέρων γνώση να μετρά αντίστροφα το χρόνο…

2. Walter Carlos – Title Music from “A Clockwork Orange” (1972)
Δεν είναι η πρώτη φορά που το …ξανάκανε. Να ψάξει δηλαδή έμπνευση στο αχανές τοπίο της κλασικής μουσικής και να την μεταφέρει/μεταγράψει στα νέα εξωτικά μαραφέτια της εποχής, τα moog σύνθια. Είχε ξεκινήσει ήδη από το 1968 και από το “Switched on Bach”, αυτό όμως το κομμάτι είναι που τον έγραψε στην ιστορία, χάρις στην εμφάνιση του στους τίτλους αρχής της διαβόητης για την στυλιζαρισμένη της σκληρότητα ταινίας του Κιούμπρικ “Κουρδιστό Πορτοκάλι”. Αξέχαστη η ταινία όπως και το θέμα της, το οποίο αρχικά είχε γραφτεί για κηδεία του 1695, και μάλιστα βασιλική, της Μαρίας της Β’ της Αγγλίας από τον Henry Purcell.

3. Klaus Nomi – The cold song (1982)
Σπουδαίος συνθέτης της μπαρόκ ο Henry Purcell και με ακτινοβολία η οποία ξεπερνά τους αιώνες και φτάνει μέχρι τις μέρες με απροσδόκητες ίσως επιδράσεις. Για παράδειγμα συγκροτήματα όπως οι Who έχουν ομολογήσει ότι έχουν εκμεταλλευτεί μελωδίες του, όπως το έκαναν και οι Pet Shop Boys συγκεκριμένα στο “Love is a bourgeois construct” το οποίο βασίζεται σε θέμα από την όπερα “King Arthur”. Όμως την ανατριχιαστική εκτέλεση που επεφύλαξε ο Klaus Nomi στο “The cold song” από την ίδια όπερα δεν την φτάνει κανείς…

4. The Girls – Hello Beethoven (1966)
Εντάξει, τα κορίτσια 5 νότες χρησιμοποίησαν μόνο… Έλα όμως που πρόκειται για τις 5 πιο διάσημες νότες της μουσικής ιστορίας, αναγνωρίσιμες ακόμη και από τον πλέον άσχετο. Οι εναρκτήριες νότες της Πέμπτης Συμφωνίας μας εισάγουν στο κομμάτι αυτό, το οποίο βέβαια μετά τραβάει τον δικό του ανεξάρτητο 60s beat δρόμο. Τα “Κορίτσια”, η Μπέσυ, η Τζούλυ, η Έφη και η Μαίρη-Ανν, ήταν από τα πρώτα πλήρως γυναικεία σχήματα της ελληνικής σκηνής, έκαναν ζωντανές εμφανίσεις λίαν επιτυχημένες, ο μύθος μετά λέει ότι τσαντίστηκαν από την επιτυχία οι γονείς τους και τις μάζεψαν για τις φέρουν σε έναν πιο “καθωσπρέπει” δρόμο.

5. Ekseption – Air (1969)
Εδώ θα μπορούσαμε να βάλουμε σχεδόν ολόκληρη τη δισκογραφία τους, τούτοι οι Ολλανδοί ειδικεύτηκαν σε εκτελέσεις κλασικών μελωδιών και έβγαλαν έναν σωρό δίσκους με αυτό το κόνσεπτ, τούτη εδώ ήταν όμως η πιο εμπορικά επιτυχημένη τους στιγμή όταν το περίφημο Air on the G string του Ιωάννη Σεβαστιανού Μπαχ, κάτι … που είχαν κάνει με ακόμη μεγαλύτερο σουξέ και πιο καλλιτεχνικά συγκαλυμμένα οι Procol Harum στο θρυλικό “A whiter shade of pale”. Οι οποίοι λίγα χρόνια αργότερα βρέθηκαν και στα δικαστήρια διεκδικώντας μεταξύ τους την πατρότητα (και τα συν αυτής οικονομικά δικαιώματα ασφαλώς) του άσματος… Υπάρχει στα αγγλικά παροιμία σαν το “δύο γάιδαροι μάλωναν σε ξένο αχυρώνα”;

6. Il Rovescio Della Medaglia – La Grande Fuga (1973)
“Προσπαθώ να τον κόψω τον Μπαχ, αλλά δεν γίνεται τίποτα”. Ένας Σκωτσέζος μουσικός εθίζεται τόσο στη μουσική του Μπαχ που στο τέλος τρελαίνεται. Αυτό είναι το κόνσεπτ του δίσκου “Contaminazione”, ενός από τους ξεχωριστούς δίσκους του πλούσιου Ιταλικού progressive, στον οποίο οι RDM έχουν πάρει συνθέσεις του Μπαχ και τις έχουν παντρέψει με δικές τους, το προξενιό αποδεικνύεται επιτυχημένο (με ένα χεράκι από τον μεγάλο Luis Enríquez Bacalov στην παραγωγή), με τις ενορχηστρώσεις τίγκα στα πλήκτρα (κατά τη νόρμα της εποχής) αλλά διόλου φλύαρες (σε αντίθεση με τη νόρμα της εποχής).

7. Django Reinhardt, Eddie South & Stéphane Grappelli – Improvisation sur le 1er Mouvement du Concerto en Ré Mineur de J.S. Bach (1937)
Πως μια σύνθεση του Ιωάννη Σεβαστιανού ακούγεται λες και είναι γραμμένη για τα επιδέξια δάχτυλα του μεγάλου τσιγγάνου βιρτουόζου και για τα δύο σπουδαία βιολιά που τον συνοδεύουν σε τούτο τον καταιγιστικό αυτοσχεδιασμό.

8. Aphrodite’s Child – Rain and tears (1968)
O διαβόητος κανόνας του Πάχελμπελ. Είναι του 1680 αλλά “ανακαλύφθηκε” κάπου στα 1919, κι έκτοτε σε διάφορες παραλλαγές, λίγο πιο αργές, λίγο πιο γρήγορες, με άλλη ενορχήστρωση, τον βρίσκουμε στα πιο απροσδόκητα μέρη, σε κομμάτια όπως το «Go West» των Pet Shop Boys ή το …”I should be so lucky» της Kylie (αν πιστέψουμε βέβαια τον Waterman που το ισχυρίστηκε). Την καλύτερη του εφαρμογή όμως τη βρήκε στα χέρια των Aphrodite’s Child (και δεν το λέμε πατριωτικά), εν μια κυριολεκτικά νυκτί έγινε επιτυχία στο Παρίσι εν μέσω Μάη και δικαίως τους άνοιξε ένα σωρό ευρωπαϊκές πόρτες.

9. Παιδική Χορωδία Δημήτρη Τυπάλδου – Καινούρια αρχή (2006)
Στο σινεμά λένε ότι όπου παίζει ζώο ή παιδί μοιραία κλέβει την παράσταση. Κατ’ αναλογία το ίδιο θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε και για τη μουσική. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για το “Gnossienne No. 1”, αυτή την καταλυτικά συγκινητική και ιδιοφυή μέσα στην απλότητα της μελωδία του Satie ερμηνευμένη από παιδικά χείλη.

10. Family Fodder – Der Leiermann (1981)
Κανένας δεν τον θέλει στο χωριό, κανείς δεν ακούει τη μουσική του, τα σκυλιά τον γαβγίζουν, αλλά αυτός εκεί, επιμένει να παίζει και να παίζει. Όχι δεν είναι ο Κακοφωνίξ στο γνωστό γαλατικό χωριό, αλλά ο λυράρης πρωταγωνιστής σε αυτό το θαυμάσιο Lied του Schubert. Κοντά έναν αιώνα μετά τη σύνθεση του, στα χρόνια του post-punk, μία ιδιόμορφη …ακαταλόγιστη κολλεκτίβα του επιφύλαξε την εθιστικά παιχνιδιάρικη αυτή εκτέλεση.

11. Biosphere – Tornerai? (2012)
Μπρρρ… Σχεδόν τη νιώθεις την ψύχρα του κενού χώρου… Και αυτή η παγωμένη ανάσα; Το θρόισμα της εσθήτας της σατανικά γοητευτικής Ποππαίας, της δολοφονημένης από τον ίδιο της τον άντρα, τον αυτοκράτορα Νέρωνα; Φανταστική δουλειά κοπτοραπτικής του Biosphere πάνω στην στέψη της Ποππαίας (L’Incoronazione di Poppea) του Μοντεβέρντι.

12. Jeff Beck – Beck’s Bolero (1966)
Η πασίγνωστη κλιμακούμενη μελωδία του Μπολερό του Ραβέλ είναι η κινητήριος δύναμη σε αυτό το κομμάτι με τα επάλληλα κιθαριστικά στρώματα. Τύποι σαν τον Jimmy Page, τον Keith Moon, και τον John Paul Jones συνεισφέρουν, σε μια πρώτη μορφή εκείνων που θα μάθουμε λίγο αργότερα ως Led Zeppelin. Παρόλο που το κομμάτι έχει έναν τίτλο με σαφή απόδοση, μέχρι σήμερα η διαμάχη για τη δόξα της παραγωγής του καλά κρατεί. (Οπότε μήπως να διαλέξω εναλλακτικά την ευρηματικότατη εκτέλεση του Δημοσιοϋπαλληλικού Ρετιρέ; πάμε όλοι μαζί σε μπολερό ρυθμό: “σαν τον πατσατζή να μην πλυθείς, σαν τον τζαμπατζή να μην ξεχάσεις το σπίτι μου” Και πάλι και πάλι…)

13. Palais Schaumburg – Wir bauen eine Stadt (1981)
Ένας συνθέτης, διόλου σοβαρός και αγέλαστος κατά το τυπικό του χώρου (ας πούμε ότι είχε γράψει κομμάτι με τίτλο “Εισαγωγή στην όπερα «Ιπτάμενος Ολλανδός» όπως θα παιζόταν από μια κακή ορχήστρα στην πηγή στις επτά το πρωί”!) έγραφε έργα που τα βάφτιζε “Χρηστική Μουσική” συχνά προοριζόμενα να εκτελεστούν από ερασιτέχνες. Ή ακόμη και …οκτάχρονα. Όπως το Wir bauen eine Stadt, χτίζουμε μια πόλη δηλαδή. Τους στίχους της σύνθεσης του Paul Hindemith κάπου μισόν αιώνα αργότερα αυτοί οι Γερμανοί και τους έφεραν στα μέτρα του γερμανικού νέου κύματος (οι οποίοι αν ήταν Έλληνες ίσως να λέγονταν …Μέγαρο Μαξίμου, το Palais Schaumburg γαρ ήταν ο τόπος διαμονής του καγκελάριου της Δυτικής Γερμανίας)

14. Μάνος Χατζιδάκις/Δήμητρα Γαλάνη – Χασάπικο 40 (1971)
Ήλιε μου, ήλιε μου βασιλιά μου, έτσι το ξέρουμε και το έχουμε τραγουδήσει, με την μελωδία να είναι παρμένη από την Συμφωνία Νο.40 του Μότσαρτ, εξού και ο κάπως κρυπτικός τίτλος του. Συγκαιρινοί πάντως του Βόλφγκανγκ Αμαντέους είχαν παρατηρήσει ότι το έργο διέθετε “ελληνική ανάλαφρη χάρη”, οπότε κατά έναν τρόπο ο μεγάλος Μάνος το ανέδειξε ακόμη πιο πολύ σε αυτή τη βάση. Ο ίδιος δεν ήταν επίσης που είχε πει την πολυχρησιμοποιημένη έκτοτε φράση “οι ατάλαντοι μιμούνται, οι ταλαντούχοι κλέβουν”;

15. Jethro Tull – Bourée (1969)
Στην πραγματικότητα (παίρνοντας τη σκυτάλη από τη ρήση του Μάνου) η ιστορία της τέχνης είναι μια αλληλοδιαδοχή “κλοπών” και αντιγραφών οι ρίζες της οποίας χάνονται στον χρόνο. Για παράδειγμα η μελωδία που χρησιμοποιούν οι Jethro Tull αποδίδεται αρχικά μεν στον Μπαχ, ο οποίος όμως λέγεται ότι την πήρε από έναν γαλλικό παραδοσιακό χορό και κάπου εδώ τα ίχνη χάνονται. Για λαούτο είχε γραφτεί αρχικά, οι Jethro Tull τις …προσθέτουν ένα “φ” και την φέρνουν στα δικά τους μέτρα.

16. Emerson Lake & Palmer – Fanfare for the common man (1977)
Το συγκρότημα που (μας) μάθανε όλοι κάποτε να μισούμε (αδίκως από πολλές απόψεις, στο κάτω-κάτω της γραφής σε μια αντίστροφη λογική είναι εμμέσως οι ηθικοί αυτουργοί του πανκ) είχε μια εμμονή με την κλασική μουσική, ολόκληρο άλμπουμ τους το περίφημο “Pictures at an exhibition” είναι μια προσαρμογή στην progressive αισθητική του ομώνυμου έργου του Modest Mussorgsky. Και το πιο γνωστό τους κομμάτι είναι διασκευή σε αυτή την φανφάρα του Aaron Copland, το οποίο έμελλε να γίνω γνωστό και σε ένα ευρύτερο από το μουσικόφιλο κοινό χάρις στην εξαντλητική του χρήση σε αθλητικές εκπομπές (και στα δικά μας μέρη στην Ώρα του Αθλητισμού με τον Βαγγέλη Φουντουκίδη).

17. Malcolm McLaren– Madam Butterfly (1984)
Ένας άλλος (και αυτός αμφιλεγόμενος) πρωτεργάτης του πανκ, ο οποίος αφού απομακρύνθηκε ωρυόμενος από τον χώρο, του ήρθε η πετριά να συνδυάσει την όπερα με το ψευδο-soul electro που κυριαρχούσε στα 80s, σε έναν δίσκο που ονομάστηκε “Fans”. Που είναι ο Πουτσίνι να ακούσει πως έγινε η Μαντάμ Μπατερφλάι του;

18. Sky – Toccata (1980)
Ροκ, τζαζ και πολύ κλασική περιλάμβανε το μείγμα μουσικής του βρετανο-αυστραλέζικου αυτού σχήματος. Δεν ήταν το μόνο κομμάτι κλασικής που διασκεύασαν, ήταν όμως εκείνο με το οποίο είδαν φως στα τσαρτς. Το ίδιο είχαν διασκευάσει με έναν πιο κατανυκτικό τρόπο οι Egg δέκα χρόνια νωρίτερα ως “Fugue in D Minor” και για να μην μπερδευόμαστε η αρχική εκδοχή του Μπαχ (και πάλι, αν ζούσε ο καψερός θα είχε (ζα)πλουτίσει από τα πνευματικά δικαιώματα) είχε τον τίτλο “Τοκάτα και Φούγκα σε Ρε Ελάσσονα” (μια γενιά πάντως το έμαθε σαν …”Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος”!)

19. Collegium Musicum – Ulica plná plášťov do dažďa (1972)
Δύο κομμάτια έχει όλα κι όλα αυτό το ΕΡ του ιδιαίτερου αυτού τσεχοσλοβάκικου σχήματος, το ένα το λέει και ο τίτλος, “Hommage À J. S. Bach”, αποτίνει φόρο τιμής στον Μπαχ (πάλι), το εν λόγω καταπληκτικό (το οποίο αν δεν σας βοηθάνε τα σλοβάκικά σας, σημαίνει δρόμος γεμάτος αδιάβροχα) βασίζεται στον Μικρόκοσμο του Μπέλα Μπάρτοκ.

20. Elvis Presley – Can’t help falling in love (1961)
Είναι 1961 και το ροκ δεν είναι και πολύ στα πάνω του, ο Eddie Cochran και ο Buddy Holly έχουν αποδημήσει για την μπάντα του ουρανού, ο Little Richard έχει ανακαλύψει το Θεό, ο Chuck Berry είναι στη φυλακή, και ο Έλβις; Ο Έλβις έχει γυρίσει …αναμορφωμένος από το στράτευμα και τραγουδάει τραγούδια αγάπης του 18ου αιώνα και παίζει σε μνημειώδους ελαφρότητας ταινίες. Προς το παρόν πάντως, περισσότεροι θυμούνται τον Έλβις (για να μην πω και τους UB40!) παρά τον Jean–Paul–Egide Martini ο οποίος είχε γράψει την πρωτότυπη μελωδία ως “Plaisir d’ amour”.

και …κλασικά, μία δεκάδα ακόμη:

21. Bad Manners – Can Can (1981)
Οι ska Bad Manners διασκευάζουν χαβαλετζίδικα τον εκ φύσεως ανάλαφρο σκοπό του Όφενμπαχ, που έχει ταυτιστεί με μπαλέτα από σέξυ πόδια με ζαρτιέρες και καλτσοδέτες.

22. Madness – Swan Lake (1979)
Οι κύκνοι χορεύουν σκα. Γιατί όχι; Τους έχετε δει άλλωστε να χορεύουν και μπαλέτο; Οι Madness στα καλά τους (βήτα πλευρά στο “Night boat to Cairo”)

23. Apollo 100 – Joy (1972)
Πληκτροκίνητη διασκευή σε Μπαχ σαν ωδή στις διαστημικές κατακτήσεις της εποχής από στουντιακό βραχύβιο γκρουπ.

24. Warren G & Sissel – Prince Igor (1997)
Ο μικρός αδερφός του Dr Dre και μια νορβηγίδα σοπράνο κάνουν πανευρωπαϊκό σουξέ μεταφυτεύοντας την κλασική μελωδία του AlexanderBorodin σε χιπ-χοπ περιβάλλον.

25. The Streets – Same old thing (2002)
“Original Pirate Material” λεγόταν αυτοσαρκαστικά το δυναμικό ντεμπούτο του Mike Skinner. Εδώ “τσιμπάει” λιγουλάκι από την Συμφωνία του Νέου Κόσμου του Dvořák.

26. Strawberry Switchblade – Since yesterday (1984)
“Ήταν ο David Motion (ο παραγωγός). Δεν μας το είπε. Και δεν ήμασταν και μεγάλες φαν της κλασικής και δεν ξέραμε. Μας το έπαιξε, μας ρώτησε πως μας φαίνεται και είπαμε, γιεεε ακούγεται τέλεια. Μόνο που μετά έπρεπε να ρωτάμε ποιος είναι ο Sibelius“. Υπήρξε ένας σπουδαίος Φιλανδός συνθέτης, καλές μου σκοτσέζες, και είναι μία φανφάρα του από την Πέμπτη Συμφωνία η οποία βρίσκεται στην εισαγωγή στο ωραίο αυτό ποπάκι σας.

27. Walter Murphy & the Big Apple Band – A fifth of Beethoven (1976)
Πυρετός το Σαββατόβραδο λέγαν οι Μπι Τζις, μα τώρα πια το Σάββατο ανήκει στον …Λούντβιχ.

28. Rainbow – Difficult to cure (Beethoven’s Ninth) (1981)
Και από την ντίσκο στην Όμπρε, γιατί όχι;

29. Manowar – Sting of the bumblebee (1988)
Μια μέλισσα που ζουζουνίζει ενέπνευσε τον Nikolai Rimsky–Korsakov και αυτός με τη σειρά του τους βασιλιάδες του μέταλ έπους.

30. Eric Carmen – All by myself (1975)
Από εκείνες τις γλυκερές δακρύβρεχτες μελωδίες χωρισμού και ταβανο-ενατένισης που κάποια στιγμή έγιναν μάστιγα. Ο Carmen δανείστηκε εδώ ανυποψίαστος και χαρούμενος μέρος της μελωδίας από ένα από τα πιο προσιτά έργα του Rachmaninoff (Κοντσέρτο για πιάνο αρ. 2 σε Ντο ελάσσονα), έλα όμως που τα δικαιώματα δεν είχαν ακόμη εκπνεύσει, και έτσι οι κληρονόμοι του Ρώσου συνθέτη βρήκαν τον μήνα που θα έτρεφε τους έντεκα.

Πηγή