«Αν τοποθετούσαμε μια πινακίδα στην πόρτα κάθε στούντιο που να γράφει “Αυτή η πόρτα είναι ένα μουσικό όργανο”, θα είχαμε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση της ηχογράφησης… Η ambient θα πρέπει να ενσωματώνει πολλά διαφορετικά επίπεδα ακρόασης, χωρίς να επιβάλλει ένα συγκεκριμένο. Πρέπει να περνάει απαρατήρητη, όσο είναι και ενδιαφέρουσα». 

Η παραπάνω τοποθέτηση του αρχιμάστορα Brian Eno για την ambient ως τρόπου πρόσληψης της μουσικής –και όχι ως καθαρού είδους, αυτού καθ’ αυτού– διατρέχει από άκρη σε άκρη τις 300 σελίδες που έγραψε ο Άγγλος μουσικός και συγγραφέας David Toop το 1995, υπό τον τίτλο Ocean of Sound: Aether Talk, Ambient Sound and Imaginary Worlds· συνθέτοντας ένα πρωτότυπο ιστοριογράφημα για τις μορφές του ήχου που μπορούν να προσομοιώσουν τις διαφορετικές διαθέσεις των ανθρώπων και του περιβάλλοντός τους. Έγραψε βασικά ένα βιβλίο για τα χίλια πρόσωπα της ambient. 

Για τον David Toop, η ambient διαθέτει την πολύ σημαντική δύναμη μιας ισχυρής κόλλας, η οποία μπορεί να αφομοιώσει και να ενώσει κόσμους οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Ο Ωκεανός του Ήχου αρχίζει να ξετυλίγει το κουβάρι του από το Παρίσι του 1889, όταν ο Claude Debussy πρωτάκουσε τις πεντατονικές κλίμακες της παραδοσιακής μουσικής της Ινδονησίας. Η πρώτη σελίδα στην ιστορία της ανάπτυξης αυτής της αιθέριας κουλτούρας, που επηρέασε έκτοτε από τους μεγαλύτερους σύγχρονους συνθέτες, μέχρι τα άγρια παιδιά της techno, είχε γραφτεί. 

Ο Toop συνεχίζει τεντώνοντας την κλωστή του γύρω από διαδρόμους και παράδρομους, μέσα κι έξω συνεντεύξεις, βιογραφίες και μουσικά ανάλεκτα, οδηγώντας τον αναγνώστη σε μυστικά δωμάτια στα οποία τον περιμένουν συναντήσεις με τον John Cage, τους Kraftwerk και τον Aphex Twin. Τον μπάζει επίσης κρυφά στα θρυλικά τζαμαϊκανά στούντιο όπου ο King Tubby και ο Lee Perry άλλαζαν –σχεδόν χωρίς να το καταλαβαίνουν– τη μοντέρνα μουσική, με τις καινοτόμες μεθόδους τους και τα ρυθμικά τους πειράματα. Εξερευνά προϊστορικές σπηλιές και καθεδρικούς ναούς, κυνηγώντας τα μυστήρια της ηχούς. Μας γνωρίζει χαμένους πρωτοπόρους όπως τον Basil Kirchin και τον Richard Maxfield. Και συνδιαλέγεται μαζί μας πάνω στη θεωρία του χάους, κολυμπώντας στον ωκεανό του Τέταρτου Ψηφιακού Κόσμου. 

Έτσι, από τις ηχογραφήσεις φαλαινών του Robert Payne και το ενωτικό όραμα του One World, μέχρι την acid house έκρηξη στο Σικάγο της δεκαετίας του 1980 και έπειτα στην αγγλική πλευρά του Ατλαντικού, ο Toop κατασκευάζει έναν πολυπρισματικό καθρέφτη, στον οποίο αντικρίζουμε μια αλλιώτικη πλην βαθιά, ουσιαστική ιστορία της σύγχρονης μουσικής. Τα κεφαλαία του Ωκεανού του Ήχου αποδεικνύονται θαυματουργά θραύσματα συμπυκνωμένης γνώσης, η οποία ξεκλειδώνει αιθέρια μυστικά της φύσης και του ανθρώπου. Το βιβλίο αντιλαμβάνεται τον ήχο ως ωκεανό και τον ωκεανό ως αμέτρητους ήχους· και προσκαλεί σε κολύμπι όσους αυτή η Γη τους φαίνεται πληκτική. 

Η ελληνική μετάφραση από τον Ηρακλή Ρενιέρη (Ωκεανός του Ήχου: Αιθέριες Συνομιλίες, Περιβαλλοντικοί Ήχοι και Φανταστικοί Κόσμοι, Εκδόσεις Οξύ, 1998) είχε εδώ και πολύ καιρό εξαντληθεί. Κυκλοφορούσε από χέρι σε χέρι κι από στόμα σε στόμα.

Πλέον, επανακυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Οξύ και με εισαγωγή από τον Σπήλιο Λαμπρόπουλο! Μπορείτε να το αγοράσετε εδώ. Και ετοιμαστείτε για μια βουτιά στους προσωπικούς σας μικρο-ωκεανούς του ήχου.

Ωκεανός του ήχου
David Toop/ ΟΞΥ

Πηγή