Περισσότερο από κάθε άλλον δημιουργό έκανε το λαϊκό τραγούδι υπόθεση όλων. Είναι ο ευφάνταστος εκσυγχρονιστής του ρεμπέτικου, αυτός που το έβγαλε από το περιθώριο, συνθέτης με μελωδικότητα, στιχουργός με αμεσότητα και αίσθημα, αριστοτέχνης στο μπουζούκι.

Στα Τρίκαλα, όπου γεννήθηκε ο Βασίλης Τσιτσάνης τον Ιανουάριο του 1915, χρόνια προσπαθούν να φτιάξουν ένα μουσείο που να αρμόζει σε έναν από τους μεγαλύτερους λαϊκούς μας συνθέτες, στιχουργούς και τραγουδιστές του 20ού αιώνα που καθόρισαν το μέλλον του ελληνικού τραγουδιού.

Να όμως που το μουσείο –ή, πιο σωστά, το Κέντρο Ερευνας – Μουσείο Τσιτσάνη– ανοίγει τις πύλες του την ερχόμενη εβδομάδα. Ανεπίσημα όμως, στις έτοιμες αίθουσές του μπαίνουν οι πρώτοι του επισκέπτες, απρόσκλητοι αλλά καλοδεχούμενοι, σαν βλέπουν ανοιχτό το κτίριο. Πρόκειται για ντόπιους που απαιτούσαν χρόνια τη λειτουργία του μουσείου αλλά και αρκετοί επισκέπτες που έφτασαν στα Τρίκαλα για το θεματικό πάρκο, τον «Μύλο των ξωτικών», τις ημέρες των Χριστουγέννων.

Προσωρινή έκθεση

Στο κτίριο παλαιών φυλακών, το οποίο εδράζεται σε μνημείο του 16ου αιώνα, στα παλιά οθωμανικά λουτρά, το μουσείο ξεκινάει τη λειτουργία του με μια προσωρινή έκθεση η οποία θα εμπλουτιστεί με επιπλέον υλικό τους επόμενους μήνες. «Ανοίγουμε αναγκαστικά λόγω του ΕΣΠΑ», λέει η αντιπρόεδρος του Κέντρου Ερευνας – Μουσείο Τσιτσάνη, Βασιλένα Μητσιάδη, η οποία εκτελεί χρέη προέδρου. Η ίδια λέει στην «Κ» ότι «ο χώρος παραδόθηκε από τους εργολάβους, έχει γίνει η ηλεκτροδότηση και οι τελευταίοι έλεγχοι των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, αλλά η μόνιμη έκθεση η οποία θα περιλαμβάνει και πολλά προσωπικά αντικείμενα του δημιουργού, τα οποία δωρίζει η οικογένειά του, απαιτεί την ολοκλήρωση της μουσειολογικής καθώς και της μουσικολογικής μελέτης». Τότε θα συμπεριληφθούν στην έκθεση τα αντικείμενα που θα έρθουν από την Αθήνα.

Πολλά βιογραφικά στοιχεία

Τέσσερις αίθουσες αποτελούν το μουσείο, περίπου 100 τ.μ. η κάθε μία, όσο ήταν κάθε κελί το οποίο στέγαζε 70 φυλακισμένους μαζί και βαρυποινίτες. Η έκθεση ξεκινάει με πολλά βιογραφικά στοιχεία, οπτικοακουστικό υλικό και ένα χρονολόγιο με τους σημαντικότερους σταθμούς και τις μουσικές συναντήσεις στην καριέρα του συνθέτη, ανάμεσά τους με τη Μαρίκα Νίνου, τη Σωτηρία Μπέλλου, τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και βέβαια τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζιδάκι, οι οποίοι εμπνεύστηκαν από το έργο του.

«Η δεύτερη αίθουσα περιλαμβάνει υλικό από την έκθεση που είχε επιμεληθεί ο Κώστας Χατζηδουλής για τα 25 χρόνια από τον θάνατο του συνθέτη, το οποίο μας παραχώρησε, ενώ στον ίδιο χώρο μέσα από ένα διαδραστικό πρόγραμμα μπορεί ο επισκέπτης να επιλέξει τραγούδια από δίσκους των 78 στροφών και δίσκους βινυλίου, ντοκουμέντα σπάνια καθώς και αυθεντικές εκτελέσεις. Αυτό το τμήμα της έκθεσης εντυπωσιάζει ιδιαίτερα τους νέους σε ηλικία επισκέπτες».

Η επόμενη αίθουσα είναι χώρος πολλαπλών χρήσεων, ενώ η τελευταία παρουσιάζει στο κοινό λεπτομέρειες για την ιστορία της πόλης, των οθωμανικών λουτρών και των παλιών φυλακών οι οποίες λειτουργούσαν έως το 2006, όπως υπογραμμίζει η κ. Μητσιάδη. Ακόμη, ιστορίες για τραγούδια του συνθέτη που συνδέονται με τις φυλακές, όπως του Σακαφλιά που σκότωσαν «Στα Τρίκαλα στα δυο στενά». Το περιστατικό συνέβη σε εκείνες τις φυλακές· όσο για τον Σακαφλιά, δεν ήταν κι από τα καλύτερα… παιδιά. Τώρα, η συγκεκριμένη επιτυχία του Τσιτσάνη, που έγραψε και τους στίχους, ακούγεται από τα «τυφλά» τηλέφωνα που διακοσμούν σήμερα την έκθεση και κάποτε χρησιμοποιούσαν για επικοινωνία κατά τη διάρκεια του επισκεπτηρίου οι κρατούμενοι. Η έκθεση θα ολοκληρωθεί εντός του χρόνου με την παρουσίαση προσωπικών αντικείμενων του συνθέτη, τα οποία έχουν καταγραφεί από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού. Πρόκειται για γραμμόφωνα, πικάπ, φωτογραφικές μηχανές «που μαρτυρούν ότι ο Βασίλης Τσιτσάνης ήταν και γκατζετάκιας της εποχής του. Επίσης έχουν ψηφιοποιηθεί όλα του τα τραγούδια γιατί το μουσείο είναι μέρος του κέντρου έρευνας το οποίο περιλαμβάνει και βιβλιοθήκη». Ανοικτό καθημερινά από τις 9 το πρωί έως τις 3 το μεσημέρι, μπορεί να το επισκεφθεί κανείς και πέραν του ωραρίου.

Πάγιο αίτημα

«Το χαμάμ, που αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών, αποτελεί μέρος της εμπειρίας του επισκέπτη», λέει η κ. Μητσιάδη. Η λειτουργία του κέντρου έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο για τη δημιουργία του μουσείου, πάγιο αίτημα του Δήμου Τρικκαίων, που αφιερώνεται στο έργο ενός μεγάλου συνθέτη ο οποίος κατάγεται από την περιοχή, αλλά και για την αξιοποίηση των παλαιών φυλακών που μαρτυρούν την αρχιτεκτονική της εποχής τους καθώς και την ανάδειξη του μνημείου που αποκαλύφθηκε στο ισόγειο. Από τα μεγαλύτερα οθωμανικά λουτρά της περιοχής, που έσωσε η παρατηρητικότητα ενός αρχαιολόγου. Κατά τη διενέργεια ελέγχου προκειμένου να περιέλθει το κτίριο στον δήμο, το πάχος ενός τοίχου αποκάλυψε την ιστορία του.

Οι φυλακές είχαν χτιστεί ακριβώς πάνω από τα λουτρά το 1896, όπως φάνηκε ύστερα από την έρευνα της 19ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Με δύο εισόδους, είχε εξηγήσει τότε ο αρχαιολόγος Σπύρος Κουγιουμτζόγλου, προς το Κουρσούμ Τζαμί, το οποίο ήταν προορισμένο για τον ανδρικό πληθυσμό, και μια δεύτερη βόρεια είσοδο, σε χώρο διαμορφωμένο αποκλειστικά για τις γυναίκες.

γράφει η Γιώτα Συκκά, Πηγή