Άρθρο στο “Approaches: Ένα Διεπιστημονικό Περιοδικό Μουσικοθεραπείας” 11 (2) 2019 —ISSN: 2459-3338 | www.approaches.gr

Κατερίνα Κεραμίδα & Ποθεινή Βαϊούλη 

Περίληψη

Η διαφοροποιημένη διδασκαλία αποτελεί μια σύγχρονη μέθοδο διδακτικής προσέγγισης η οποία στοχεύει στην καλύτερη εκπαίδευση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Με την εφαρμογή διαφοροποιημένης διδασκαλίας, το μάθημα της μουσικής αγωγής μπορεί να ενισχύσει την ανάπτυξη δεξιοτήτων και να συμβάλει στη γνωστική και κοινωνικοσυναισθηματική πρόοδο των συγκεκριμένων μαθητών. Στόχος της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνηθούν οι απόψεις των εκπαιδευτικών μουσικής αγωγής, οι γνώσεις τους αλλά και το επίπεδο προετοιμασίας που διαθέτουν σχετικά με τη διαφοροποιημένη μορφή μάθησης. Για τον σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκαν ημι-δομημένες συνεντεύξεις με εν ενεργεία εκπαιδευτικούς μουσικής αγωγής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε σχέση με πρακτικές διαφοροποιημένης διδασκαλίας στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο. Από τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύεται η ανάγκη για ενίσχυση του έργου των εκπαιδευτικών μουσικής και ορίζεται αναγκαία η περαιτέρω διερεύνηση του θέματος στον ελλαδικό χώρο.

Εισαγωγή

Το σύγχρονο σχολείο συμπεριλαμβάνει μαθητές με διαφορετικά μαθησιακά χαρακτηριστικά και επίπεδα ικανοτήτων, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από έντονη διαφοροποίηση τόσο από κοινωνικής Approaches: Ένα Διεπιστημονικό Περιοδικό Μουσικοθεραπείας Κεραμίδα & Βαϊούλη 274 και πολιτισμικής άποψης όσο και σχετικά με τις ακαδημαϊκές τους ικανότητες (Παντελιάδου, 2008). Ενώ διευρύνεται η ανάγκη για εσωτερική διαφοροποίηση κατά τη διδασκαλία, το μάθημα της μουσικής ορίζεται συχνά ως ένα από τα διδακτικά περιβάλλοντα που προσφέρονται για ένταξη μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Έτσι, οι συγκεκριμένοι μαθητές μπορούν να βρίσκονται στο περιβάλλον της τάξης του γενικού σχολείου και να συναναστρέφονται με τους συμμαθητές τους τυπικής ανάπτυξης (McDowell, 2010). Κατά συνέπεια, οι εκπαιδευτικοί μουσικής καλούνται να είναι επαρκώς και κατάλληλα προετοιμασμένοι ώστε να συμπεριλάβουν στο πλαίσιο της διδασκαλίας τους μαθητές διαφορετικών ικανοτήτων και να επιτύχουν την ομαλή ενσωμάτωσή τους στην τάξη, σύμφωνα με τις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες που τυχόν έχουν. Η διαφοροποιημένη διδασκαλία αποτελεί μία προσέγγιση που απευθύνεται σε όλους τους μαθητές μίας τάξης και ιδιαίτερα σε εκείνους που παρουσιάζουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Συγκεκριμένα, η διαφοροποιημένη διδασκαλία αφορά τον κατάλληλο σχεδιασμό της διδασκαλίας δίνοντας έμφαση τόσο σε όλους τους μαθητές όσο και στο αναλυτικό πρόγραμμα (Παντελιάδου, 2008). Κατά τη διαφοροποιημένη διδακτική προσέγγιση, ο εκπαιδευτικός προσπαθεί να δώσει κίνητρο για μάθηση μέσα από ένα μεγάλο εύρος ενδιαφερόντων και εφαρμόζοντας διάφορες διδακτικές τεχνικές (Tomlinson, 2014). Με αυτόν τον τρόπο, οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να διδαχθούν μέσα σε ένα εξατομικευμένο πλαίσιο που μπορεί να αποφέρει καλύτερα αποτελέσματα για τον καθένα ξεχωριστά. Ταυτόχρονα, οι διαφοροποιήσεις στο περιεχόμενο και τη διαδικασία της διδασκαλίας επιτρέπουν σε όλους τους μαθητές της τάξης να απολαμβάνουν μαθησιακά οφέλη και να παρουσιάσουν πιθανή βελτίωση στην ακαδημαϊκή τους απόδοση (Tomlinson, 2003). Η εφαρμογή της διαφοροποιημένης διδασκαλίας στη μουσική αγωγή συνιστά μια ενδιαφέρουσα και δημιουργική εκπαιδευτική προσέγγιση. Σύμφωνα με τον Lubet (2011), η μουσική μπορεί να αποτελέσει την πύλη για τη συμπερίληψη των μαθητών µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη γενική τάξη, δεδομένου πως το μάθημα της μουσικής είναι σημαντικό για τη στήριξη και τη συναισθηματική ενίσχυση των μαθητών. Επιπλέον, σύγχρονες έρευνες καταδεικνύουν πως μέσω του μαθήματος της μουσικής αγωγής και με κατάλληλη διδακτική προσέγγιση, μπορούν να ενισχυθούν οι δεξιότητες μαθητών με ΔΕΠΥ (McAllister, 2012), μαθητών που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού (Colwell & Thompson, 2000· Detty, 2013), μαθητών με κινητικές αναπηρίες (Nilsson, 2014), μαθητών με προβλήματα στην ανάγνωση (Register et al., 2007), καθώς και μαθητών με συναισθηματικά προβλήματα και προβλήματα συμπεριφοράς (Detty, 2013). Ομοίως, πρόσφατες μελέτες στον ελληνικό χώρο τονίζουν τον θετικό ρόλο της μουσικής στην εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές ανάγκες (Καρτασίδου & Σούλης, 2000· Καρτασίδου & Τσίρης, 2007) Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να διερευνηθούν οι τάσεις και απόψεις Ελλήνων εκπαιδευτικών μουσικής σχετικά με τη διαφοροποιημένη διδασκαλία στο πλαίσιο του μαθήματος της μουσικής. Κύριοι θεματικοί άξονες των συνεντεύξεων αφορούσαν τις γνώσεις των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών μουσικής, το επίπεδο προετοιμασίας που διαθέτουν σχετικά με τη διαφοροποιημένη μορφή μάθησης, καθώς και τις πρακτικές διαφοροποιημένης διδασκαλίας που εφαρμόζονται στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο. Η έρευνα προσφέρει προβληματισμούς για τον εξελισσόμενο ρόλο των εκπαιδευτικών μουσικής στην ένταξη μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο.

Βιογραφικά

Η Κατερίνα Κεραμίδα είναι εκπαιδευτικός μουσικής αγωγής. Από το 1996 διδάσκει στη δημόσια πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στις επιστήμες της αγωγής με κατεύθυνση την Ειδική Αγωγή (MA, Ειδική (Ενιαία) Εκπαίδευση, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου). Η πολυετής επαφή με παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες την οδήγησε να αναζητήσει τρόπους προσέγγισης και μετάδοσης της μουσικής εμπειρίας με στόχο την ένταξη όλων των μαθητών στη μουσική διαδικασία. Email: keramidak@gmail.com

Η Ποθεινή Βαϊούλη, μουσικοθεραπεύτρια (ΜΑ, New York University) και διδάκτωρ Ειδικής Αγωγής (PhD, Indiana University) είναι Λέκτορας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Η έρευνά της εστιάζεται στην ένταξη μαθητών με ειδικές ανάγκες στην εκπαίδευσηκαι στη χρήση της μουσικοθεραπείας για την υποστήριξη παιδιών με αυτισμό και των οικογενειών τους. Στο επιστημονικό της έργο περιλαμβάνονται συμμετοχές σε διεθνή και ελληνικά επιστημονικά συνέδρια, παρουσιάσεις μελετών, δημοσίευση κειμένων σε επιστημονικά εγχειρίδια και αρθρογραφία σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά με θέματα την ένταξη και στήριξη μαθητών με ειδικές ανάγκες. Email: P.Vaiouli@euc.ac.cy

Διαβάστε το πλήρες κείμενο σε pdf εδώ.

Για να κατεβάσετε ολόκληρο το τεύχος ως PDF αρχείο, πατήστε εδώ.

Το Approaches: Ένα Διεπιστημονικό Περιοδικό Μουσικοθεραπείας είναι ένα επιστημονικό περιοδικό ανοικτής πρόσβασης το οποίο προσκαλεί διαφορετικές προοπτικές σχετικά με την πρακτική, το επάγγελμα και την επιστήμη της μουσικοθεραπείας. Ως ελληνοαγγλική έκδοση, το Approaches καλλιεργεί το διεπιστημονικό διάλογο γεφυρώνοντας τοπικές και παγκόσμιες πτυχές της μουσικής, της υγείας και της ευεξίας.

Πηγή