Ρ​​ωτάω τον κύριο Γκρι αν άκουσε κάτι καλό τον Αύγουστο. Μου παρουσίασε ένα κομψό, γαλάζιο box set της harmonia mundi με τίτλο: «Ο Ντεμπισί… και η τζαζ» στην ερμηνεία του Κουαρτέτου Ντεμπισί. Το περιεργάστηκα γεμάτος περιέργεια. Τον ρώτησα τι ακριβώς είναι αυτό: Ντεμπισί ή τζαζ; «Και τα δύο», απάντησε, «κατά κάποιον τρόπο».

Οι μεταγραφές έργων κλασικής μουσικής σε τζαζ ή ροκ ή και ντίσκο ακόμα (όπως η έξοχη εκδοχή του πρώτου μέρους της 5ης του Μπετόβεν, το «A Fifth of Beethoven», από τον Ουόλτερ Μέρφι το 1976 ή η επίσης εκπληκτική φάνκι διασκευή της εισαγωγής του «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» από την The Galactic Force Band το 1978) είναι κάτι τόσο συνηθισμένο που καταντάει κουραστικό. Όμως ο Ντεμπισί αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση και το μουσικό σχήμα που φέρει και την ονομασία του μεγάλου Γάλλου συνθέτη δεν διασκευάζει απλώς δέκα από τα είκοσι τέσσερα πρελούδια που έγραψε. Είναι περισσότερο μια δημιουργική ανάγνωση της μελωδικής γραμμής του Ντεμπισί με άξονα τον τζαζ ρυθμό.

Οπως αναφέρεται στο κατατοπιστικό βιβλιαράκι της έκδοσης της harmonia mundi, ο Ντεμπισί πέθανε στις 25 Μαρτίου του 1918 και ένα χρόνο πριν, στις 7 Μαρτίου του 1917, ηχογραφήθηκε το πρώτο λεγόμενο τζαζ κομμάτι, το «Livery Stable Blues» που είχε ερμηνεύσει η Original Dixieland Jass Band (έτσι γραμμένη, με δύο s και όχι με δύο z). Συνεπώς, είναι μάλλον απίθανο ο Ντεμπισί να είχε προλάβει να ακούσει την «πλάκα» του δίσκου και να είχε έρθει σε επαφή με το πρωτόφαντο αυτό είδος μουσικής.

Είχε όμως αίσθηση της μουσικής ως «καθαρή διασκέδαση», πώς αυτή θα μπορούσε να βγει από το στενό κύκλο των μιούζικ χολ και, ευρύτερα, αναζητούσε τρόπους η μουσική, ειδικά η λεγόμενη «λόγια» («η μουσική γράφεται», έλεγε, «αλλά πρωτίστως πρέπει να ακούγεται») να ανοίξει χωρίς να υποστεί εκπτώσεις και να κάνει άβολες παραχωρήσεις.

Ήδη μέσα στον δικό του κύκλο της συμφωνικής και της μουσικής δωματίου, ο Ντεμπισί είχε διαρρήξει τους δεσμούς του με την παράδοση. Επειδή όμως, όπως έλεγε ο Στραβίνσκι, «Δεν αρκεί να βιάσεις την Ευτέρπη· πρέπει και να την αφήσεις έγκυο», αυτή η διάρρηξη με το παρελθόν συνδέθηκε με έναν νέο ήχο, ατμόσφαιρα, μια νέα πρόταση πάνω στη μουσική.

«Ήμουν πάντα λάτρης των “Νυχτερινών” του, της “Θάλασσας”, του “Απομεσήμερου ενός φαύνου”, των πρελουδιών του», λέει ο κύριος Γκρι, «και με την ερμηνεία του Κουαρτέτου Ντεμπισί, μπαίνεις σε έναν κόσμο όπου η αισθαντικότητα, η υποβλητική διάθεση, η ανάλαφρη μελωδικότητα του “κλασικού” Ντεμπισί συνδυάζεται αρμονικά με το ρυθμικό παιχνίδι, το λίκνισμα, το χιουμοριστικό πνεύμα του τζαζικού ηχοχρώματος. Οπως αναφέρεται στο βιβλιαράκι της έκδοσης, μεγαθήρια της τζαζ όπως ο Ντιουκ Ελινγκτον, ο Μάιλς Ντέιβις και ο Τζον Κόλτρεϊν μνημόνευαν τον Ντεμπισί ως βασική επιρροή τους».

Μπορεί ο Ντεμπισί να μην ανακάλυψε ποτέ την τζαζ, η τζαζ όμως ανακάλυψε έναν νέο Ντεμπισί. Ανάερο καλοκαιρινό άκουσμα, υπνωτιστικό και διεγερτικό μαζί σε ένα ιδιαζόντως βαρύ θέρος.