Ο Σίμων Καράς γεννήθηκε στις 3 Ιουνίου του 1903 στο Λέπρεο της Ηλείας. Μεγάλωσε στον Μουντρά και πήγε δημοτικό σχολείο στη Ζούρτσα. Τα πρώτα μουσικά του ακούσματα τα πήρε από τους γονείς του, από την καλλίφωνη μητέρα του, η οποία ήταν η τραγουδίστρια του χωριού, και τον πατέρα του, ο οποίος συνόδευε το τραγούδι του με τον ταμπουρά του, ενώ τα πρώτα μαθήματα βυζαντινής μουσικής τα πήρε από τον καθηγητή Βυζαντινής και Δημοτικής Μουσικής τον παπα-Στάθη Λαμπρινόπουλο στην επάνω Χώρα της Αρκαδιάς (Κυπαρισσία), όταν 12 χρονών πήγε εκεί για να ολοκληρώσει τις γυμνασιακές του σπουδές. Πριν να τελειώσει το γυμνάσιο συλλέγει τα πρώτα δημοτικά τραγούδια και τα καταγράφει στη βυζαντινή παρασημαντική.

 

Το φθινόπωρο του 1921 καταφθάνει στην Αθήνα, όπου γράφτηκε στη Νομική Σχολή και αρχίζει παράλληλα σπουδές μουσικής. Ταυτόχρονα περιοδεύει σε όλη την Ελλάδα για να γνωρίσει τη μουσική και τα τραγούδια του κάθε τόπου. Το 1925, επί πτυχίω φοιτητής στη Νομική, με τα χρήματα που του είχε στείλει ο πατέρας του (5.000 δρχ.) για εγγραφή και λήψη του πτυχίου, ανοίγει μουσικό σχολείο στην οδό Βύρωνος 7, στο Φανάρι του Διογένη, όπου άρχισε να διδάσκει δωρεάν.

 

Στρατεύεται τον Σεπτέμβριο του 1925. Το 1926 ξαναγυρίζει στην Αθήνα ως μεταφραστής γαλλικών στη Σχολή Πολέμου. Την άνοιξη του 1927 μεταφέρει το σχολείο στο υπόγειο της κατοικίας του (πάροδος της πλατείας Γιγάντων, αρ. 12, στην Αρχαία Αγορά της Βλασαρούς). Ωστόσο, κάτω από το υπόγειο σχολείο του Σ. Καρά η αρχαιολογική σκαπάνη ανέδειξε την ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου του Αγρίππα, στο οποίο κατά τους ύστερους χρόνους φιλοξενήθηκε το περίφημο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

 

Από το 1927 μέχρι τα μέσα του 1930 ο Σίμων Καράς με τους μαθητές του και λοιπούς εραστές της παράδοσης ψάλλει στον Προφήτη Ελισαίο, συνεχίζοντας την παράδοση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη. Αξίζει να αναφερθεί ότι το έτος 1927 πήρε μέρος στις Δελφικές Εορτές του Αγγελου και της Εύας Σικελιανού. Με εκκλησιαστική χορωδία μετά την παράσταση του «Προμηθέα» εμφανίσθηκε επάνω στον βράχο του θεάτρου των Δελφών.

 

Τη Μεγάλη Παρασκευή του 1928 με οπαδούς και μαθητές του ανέβηκε στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης και ως να συνέχιζε ο Παρθενώνας να είναι ναός της Παναγίας έψαλαν εγκώμια της Παναγίας.

 

Το 1929 ιδρύει τον Σύλλογο προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής. Ο Σύλλογος είναι σημείο αναφοράς έως το τέλος της ζωής του. Στους  κόλπους του Συλλόγου περιλαμβάνονται προσωπικότητες της μουσικής και του πνεύματος (Φώτης Κόντογλου, Ιωνας Δραγούμης, Δημήτρης Πικιώνης, Γ. Κωνσταντινίδης, Εύα Σικελιανού, Σ. Ακόγλου, Μίνωας Δούνιας, Κούλα Πράτσικα, Νίκος Χατζηκυριάκος – Γκίκας, Δόμνα Σαμίου, ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ, Κ. Μάρκου κ.λπ.).

 

Το 1933 γράφει τη μουσική για τον «Διθύραμβο του Ρόδου» του Αγγελου Σικελιανού. Το έργο ανέβηκε από την Εύα Σικελιανού στις 24 Απριλίου του ιδίου χρόνου στο υπαίθριο θέατρο του Φιλοπάππου. Ο Σ. Καράς συμμετέχει και με τη χορωδία.

 

Το 1937 αποσπάται στο υπουργείο Τύπου και Τουρισμού. Το 1938 συμμετέχει στη διοργάνωση των «Εορτών του Σταδίου». Ακολούθως τοποθετείται στο νεοσύστατο κρατικό ραδιόφωνο ως υπεύθυνος του τμήματος Εθνικής Μουσικής ως τις αρχές του 1970, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Η μακροχρόνια θητεία του στο ραδιόφωνο υπήρξε κρίσιμη για την παραδοσιακή μουσική.

 

Το 1939 πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη με τον Λίνο Πολίτη και τον Μαρή Καλλιγά για φωτογράφιση των πρωτογράφων κωδίκων της εξήγησης της βυζαντινής και μεταβυζαντινής μελοποιίας στη νέα μέθοδο αναλυτικής σημειογραφίας. Ταυτόχρονα επιτυγχάνει τη μεταφορά του μεγάλου αυτού θησαυρού στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Προτού φύγει από την Πόλη, με εξαιρετική τόλμη, ψάλλει το «Τη Υπερμάχω» στη σκεπή της Αγίας Σοφίας μπροστά στα έκπληκτα μάτια των συνοδών του και λοιπών προσκυνητών.

 

Το 1940-41 υπηρετεί στο Μέτωπο. Εν συνεχεία με τη χορωδία του ψυχαγωγεί τους τραυματίες του πολέμου στα διάφορα νοσοκομεία και ιδρύματα. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, η παραφροσύνη των αντιμαχομένων παρατάξεων επιφέρει απώλειες στην οικογένειά του. Χάνει τον ομογάλακτο αδελφό του Στάθη, του οποίου η οικογένεια (γυναίκα και τέσσερα από τα έξι παιδιά) ξεκληρίστηκε. Στις 28 Δεκεμβρίου 1950 σε τρίωρη τελετή κατά το παλαιό βυζαντινό τυπικό παντρεύεται την Αγγελική Βατούγιου, την ακούραστη και ανεκτίμητη σύντροφο της ζωής του, μέτοχο και συνεχιστή των οραμάτων του.

 

Μετά το 1950 και επί 45 έτη ο Σ. Καράς διέρχεται μια περίοδο πλήρους δημιουργικής ωριμότητας. Η μουσικολογική του δράση, μεστή από πρωτότυπα επιστημονικά συμπεράσματα, αναγνωρίζεται πανελληνίως και διεθνώς. Με επιστημονική τεκμηρίωση υποστηρίζει ότι διά μέσου του μεσαιωνικού ελληνισμού, δηλαδή του Βυζαντίου, τα βασικά μουσικά συστατικά της αρχαιότητας φθάνουν ως τις ημέρες μας. Ανέπτυξε επίσης επιστημονικά την άποψη ότι η εκκλησιαστική και η παραδοσιακή μουσική των Ελλήνων είναι παράλληλες μουσικές εκφράσεις και όψεις του ίδιου νομίσματος. Θεωρεί ότι τα δύο είδη της μουσικής μας παράδοσης υπήρχαν ανά τους αιώνες σε διαρκή αλληλεπίδραση και αλληλοκαθορισμό.

 

Από το 1950 επίσης με δικά του έξοδα, κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών, πραγματοποιεί συστηματικά ερευνητικά ταξίδια σε όλη την Ελλάδα, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Αγγελική και τη φίλη τους Μαρία Βούρα. Αποτέλεσμα της εν λόγω πρακτικής του ήταν η συγκρότηση ενός τεράστιου, πλήρους και μοναδικού στο είδος του αρχείου δημοτικών τραγουδιών, καταγεγραμμένων σε μουσική σημειογραφία και σε μαγνητοταινίες.

 

Συνέλεξε περί τα 20.000 παραδοσιακά τραγούδια, ηχογραφώντας λαϊκούς οργανοπαίκτες και τραγουδιστές, περί τα 7.000 δημοτικά τραγούδια και κατέγραψε τη βυζαντινή μουσική με τη μέθοδο της σημειογραφίας.

 

Ο Σίμων Καράς αξιοποίησε το εν λόγω μουσικολογικό του υλικό τόσο στη ραδιοφωνική εκπομπή του «Ελληνικοί αντίλαλοι» όσο και στον εξαετή εκπαιδευτικό κύκλο σπουδών στη μουσική σχολή του.

 

Η έκδοση από το 1961 του οκτάτομου έργου του «Μέθοδος της Ελληνικής Μουσικής», στο οποίο συμπεριλαμβάνει και το δίτομο «Θεωρητικό», αποτελεί κατά τους ειδικούς μέγιστη επιστημονική προσφορά του Σίμωνα Καρά για τη γνώση, τη διάσωση και τη διάδοση του ελληνικού μουσικού πολιτισμού. Μετά το 1972, χάρη στην επιχορήγηση του Ιδρύματος Φορντ, ο Σ. Καράς κυκλοφόρησε σε 25 δίσκους (οι πέντε με βυζαντινή μουσική) όλη την κατά τα προηγούμενα έτη μουσικολογική εργασία του. Αυτή η δισκογραφική σειρά αποτελεί ακόμη και σήμερα την πιο πλήρη μουσική σειρά για όλη την Ελλάδα.

 

Καταγραφές μουσικές και ηχογραφήσεις, βιβλιοθήκη με μουσικολογικά συγγράμματα, παλαίτυπα, σπάνιοι χειρόγραφοι κώδικες περασμένων αιώνων, λαϊκά όργανα και τοπικές φορεσιές φυλάσσονται στο τετραώροφο κτίριο του συλλόγου που δεσπόζει στην κορυφή του Λόφου του Στρέφη.

Στο υπόγειο του κτιρίου υπάρχουν βιβλιοθήκες, αποθήκες και αίθουσα πολλαπλών χρήσεων. Στο ισόγειο λειτουργεί το σχολείο του συλλόγου, διάπλατα ανοικτό σε όσους επιθυμούν να μάθουν την ελληνική μουσική με δωρεάν φοίτηση. Στον πρώτο όροφο βρίσκεται παρεκκλήσι, την αγιογράφηση του οποίου ο Σ. Καράς επιθυμούσε να αναλάβει ο Γ. Τσαρούχης και στον δεύτερο όροφο κατοικία του δασκάλου και της εξαίρετης συντρόφου του Αγγελικής.

 

Μαθητές του και συνεργάτες του, όπως ο εκ Πύργου Ηλείας Λυκούργος Αγγελόπουλος – διευθυντής της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας και Αρχων Πρωτοψάλτης του Πατριαρχείου -, ο επίσης ηλείος σπουδαίος μουσικός και δάσκαλος Νίκος Κλέντος, ο Γ. Ρεμούνδος, ο Χρυσόστομος Μητροπάνος, η Δόμνα Σαμίου και τόσοι άλλοι κόμισαν ή και συνεχίζουν να κομίζουν στη μουσική τέχνη τις αρχές του αυστηρού δασκάλου Σίμωνα Καρά, του σοφού ανθρώπου και μεγάλου επιστήμονα στον τομέα της μουσικής, που έσκυψε και άκουσε τους μουσικούς ήχους και υπερήχους της ελληνικής γης, αποδίδοντας αυτούς κατόπιν επιστημονικής τεκμηρίωσης στην οικουμένη και στις επερχόμενες γενεές.

 

Στο εν λόγω συνέδριο, πολλοί εκ των σημαντικοτέρων μουσικολόγων του κόσμου, θα αναδείξουν την επιστημονική αξία του έργου του Σίμωνα Καρά και τη διαχρονική σημασία της ελληνικής μουσικής για τον παγκόσμιο πολιτισμό.

 

Το 1ο Παγκόσμιο Μουσικολογικό Συνέδριο, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στην Ηλεία (24-27/8/2017) με θέμα τη Μουσική των Ελλήνων, τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Τίτλος του, «Από τον Απόλλωνα μέχρι τον Σίμωνα Καρά»

 

γράφει ο Κώστας Τζαβάρας